Dự án vận chuyển hàng hóa bằng tên lửa siêu thanh SpaceX khiến các loài chim biển Thái Bình Dương lâm nguy

một ngày trướcBài gốc

Đây không phải là lần đầu tiên các hoạt động của SpaceX ảnh hưởng đến các loài chim được bảo vệ. Vụ phóng tên lửa Starship của SpaceX tại khu phức hợp Starbase thuộc vùng Boca Chica, bang Texas (Mỹ) năm ngoái đã gây ra vụ nổ phá hủy tổ và trứng của loài chim choi choi ven biển, khiến công ty gặp rắc rối pháp lý. Elon Musk, Giám đốc điều hành SpaceX, thậm chí còn đùa rằng ông sẽ kiêng ăn trứng tráng trong một tuần để bù đắp cho thiệt hại này.

Vào tháng 3, Không quân Mỹ đã thông báo đã chọn Đảo san hô Johnston, lãnh thổ của Mỹ ở trung tâm Thái Bình Dương cách bang Hawaii khoảng 1.300 km về phía tây nam, làm địa điểm thử nghiệm chương trình Rocket Cargo Vanguard đang được phát triển với SpaceX.

Dự án này gồm việc thử nghiệm hạ cánh các phương tiện tái nhập khí quyển của tên lửa được thiết kế để vận chuyển 100 tấn hàng hóa đến bất kỳ nơi nào trên Trái đất trong khoảng 90 phút. Đây có thể là bước đột phá trong hậu cần quân sự, giúp vận chuyển hàng hóa nhanh chóng đến những địa điểm xa xôi.

Theo các nhà sinh vật học và chuyên gia nghiên cứu Đảo san hô Johnston rộng chỉ 2,6 km² (được chỉ định là Khu bảo tồn động vật hoang dã quốc gia Mỹ và một phần của Khu bảo tồn biển quốc gia Quần đảo Thái Bình Dương), dự án đó có thể là một mối đe dọa quá lớn với 14 loài chim nhiệt đới trên đảo.

Khoảng 1 triệu con chim biển sử dụng Đảo san hô Johnston quanh năm, tăng từ chỉ vài nghìn con vào những năm 1980. Trong số đó có cả chim nhiệt đới đuôi đỏ, chim điên chân đỏ và chim cốc biển lớn (có sải cánh dài tới 2,5m).

"Bất kỳ hoạt động hàng không nào trên đảo đều sẽ có tác động vào thời điểm này", theo nhà sinh vật học Steven Minamishin. Ông làm việc cho Hệ thống Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Quốc gia, một phần của Cơ quan Cá và Động vật Hoang dã Mỹ.

"Vấn đề lớn nhất là tiếng ồn của tên lửa có thể làm chim hoảng sợ bay khỏi tổ, khiến chúng lo lắng đến mức không quay trở lại tổ, dẫn đến mất đi cả một thế hệ", Ryan Rash, nhà sinh vật học hoang dã tại Đại học Texas từng dành gần một năm ở Đảo san hô Johnston, nhận định.

Chim nhàn nâu bay đầy trời khi quay trở lại Đảo Johnston trong khu bảo tồn động vật hoang dã quốc gia - Ảnh: Reuters

Dự án sẽ bao gồm việc xây dựng hai bệ hạ cánh và tái hạ cánh 10 tên lửa trong vòng 4 năm.

Không quân Mỹ và SpaceX đang chuẩn bị đánh giá tác động môi trường của dự án những tuần tới để lấy ý kiến công chúng. Đánh giá này là một yêu cầu theo Đạo luật Chính sách Môi trường Quốc gia trước khi Không quân Mỹ có thể tiến hành dự án, dự kiến bắt đầu trong năm nay.

Trong một thông báo trên Công báo Liên bang vào tháng 3, Không quân Mỹ cho biết dự án không có khả năng gây tác động môi trường đáng kể nhưng thừa nhận có thể gây hại cho các loài chim di cư.

Người phát ngôn của Không quân Mỹ cho biết đang làm việc chặt chẽ với Cơ quan Cá và Động vật hoang dã, cũng như Cục Nghề cá biển thuộc Cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia, "để đánh giá tác động và phát triển các biện pháp cần thiết nhằm tránh, giảm thiểu hoặc khắc phục các ảnh hưởng môi trường tiềm tàng".

SpaceX chưa đưa ra bình luận ngay lập tức về vấn đề này.

Đang làm cố vấn cho Tổng thống Mỹ Donald Trump, Elon Musk lãnh đạo Ban Hiệu suất Chính phủ, có nhiệm vụ tinh giản và cải tổ chính phủ liên bang, cũng như cắt giảm hàng nghìn nhân sự.

"Tất cả những gì còn lại"

Ở Thái Bình Dương, nơi đất liền có rất ít người sinh sống và đang bị đe dọa bởi nước biển dâng, chim biển phụ thuộc vào Đảo san hô Johnston để làm tổ và sinh tồn, theo các nhà sinh vật học được Reuters phỏng vấn.

Điều này khiến việc bảo vệ các loài chim trở nên thiết yếu, theo Desireé Sorenson-Groves - Chủ tịch Hiệp hội Khu bảo tồn động vật hoang dã quốc gia (tổ chức phi lợi nhuận chuyên bảo vệ Hệ thống Khu bảo tồn động vật hoang dã quốc gia Mỹ).

"Những hòn đảo nhỏ xa xôi giữa đại dương này là tất cả những gì còn lại với chúng. Chúng ta đã đầu tư rất nhiều tiền với tư cách một quốc gia để đưa động vật hoang dã trở lại những nơi này", Desireé Sorenson-Groves nói.

Đảo san hô Johnston không mở cửa cho công chúng, do Không quân Mỹ quản lý, được Cơ quan Cá và Động vật hoang dã giám sát. Hòn đảo này từng được sử dụng để thử nghiệm hạt nhân từ cuối những năm 1950 đến 1962 và lưu trữ vũ khí hóa học, gồm cả chất độc da cam từ năm 1972 đến 1975.

Không quân Mỹ đã hoàn thành việc dọn dẹp đảo san hô này vào năm 2004. Kể từ đó, nơi đây đã trở thành nơi trú ẩn của chim biển làm tổ và chim di cư. Việc con người đến đảo luôn bị kiểm soát chặt chẽ để tránh gây xáo trộn đến loài chim.

Cơ quan Cá và Động vật hoang dã đã dẫn đầu một nỗ lực nhằm tiêu diệt loài kiến vàng điên, một loài xâm lấn, trên Đảo san hô Johnston sau khi nơi đây được tuyên bố là khu bảo tồn. Họ đã cử các đội công tác đến làm việc trong những đợt kéo dài sáu tháng, bắt đầu từ năm 2010 và kết thúc vào 2021.

Các đội mang quần áo trong túi niêm phong, làm đông lạnh và khử trùng thiết bị, đồng thời sử dụng giày riêng trên đảo để ngăn chặn các loài xâm lấn mới, theo Eric Baker - tình nguyện viên của Cơ quan Cá và Động vật hoang dã. Là nhiếp ảnh gia động vật hoang dã, ông từng đã dành một năm tại Đảo san hô Johnston.

"Quy tắc cơ bản là không gây ra hoặc gây xáo trộn ít nhất có thể", Eric Baker nói.

Eric Baker lo ngại rằng dự án của SpaceX sẽ phá hủy tất cả những nỗ lực bảo tồn tỉ mỉ suốt nhiều năm qua.

"Các tổ chim và chim ở đó có thể sẽ bị xóa sổ hoàn toàn", ông nhấn mạnh.

Các vụ phóng tên lửa SpaceX tàn phá môi trường sống của chim, Elon Musk bị tố lừa các quan chức Mỹ

Tháng 7.2024, trang The New York Times đưa tin các hoạt động tại khu phức hợp Starbase của SpaceX ở vùng Boca Chica, gồm cả bệ phóng tên lửa và cơ sở sản xuất, đã gây thiệt hại cho môi trường địa phương.

Báo cáo cho biết các hoạt động của SpaceX đã gây nổ, cháy, rò rỉ và các vấn đề khác ít nhất 19 lần kể từ năm 2019 đến tháng 7.2024. Một vụ phóng tên lửa vào năm 2023 đã kết thúc bằng vụ nổ, thiêu rụi 3,5 mẫu Anh (khoảng 14.163 mét vuông) của một công viên bang gần đó.

Vụ việc gần đây xảy ra vào tháng 6.2024 với vụ phóng tên lửa mạnh và lớn nhất thế giới Starship bay lên vũ trụ và quay trở lại. Dù được coi là thành công, chuyến bay đã để lại những vệt lòng đỏ trứng gà dính trên mặt đất gần địa điểm phóng tên lửa Starship.

Tên lửa Starship được SpaceX phóng hôm 6.6.2024 từ Starbase - Ảnh: Getty Images

Khu phức hợp Starbase giáp ranh với các vùng đất công như Công viên bang Boca Chica và gần đường di cư của một số loài chim, gồm cả choi choi chân vàng. Loài choi choi chân vàng được Cục Cá và Động vật hoang dã Mỹ liệt kê là "bị đe dọa".

Tổ chức nhóm phi lợi nhuận Coastal Bend Bays & Estuaries Program đã ghi nhận được 9 tổ chim trong khu vực trước vụ phóng tên lửa Starship hồi tháng 6.2024, nhưng không có tổ nào còn nguyên vẹn sau vụ phóng.

"Cả 9 tổ chim được theo dõi sau vụ phóng tên lửa vào ngày 6.6.2024 đều bị mất trứng, trứng bị hư hỏng hoặc cả hai. Thiệt hại này không phù hợp với bất kỳ tương tác nào từ động vật ăn thịt nào theo kinh nghiệm của chúng tôi. Ngoài ra, tốc độ/lực mạnh từ mảnh vỡ phóng ra và cát/bùn ướt đều rõ ràng trong cả ảnh chụp camera quan sát và trên mặt thân camera, một trong số đó đã bị vỡ ống kính bởi một viên sỏi bê tông", theo báo cáo năm 2024 của Coastal Bend Bays & Estuaries Program.

Vụ phóng tên lửa Starship đã bắn mảnh vỡ khắp các khu vực xung quanh và gây ra một đám cháy nhỏ. Tấm kim loại và vật liệu cách nhiệt cũng được tìm thấy trong số các mảnh vỡ.

Các hoạt động môi trường của SpaceX gây ra mâu thuẫn với các cơ quan chính phủ Mỹ như Cục Công viên Quốc gia, Cục Cá và Động vật hoang dã Mỹ. Tuy nhiên, Cục Hàng không Liên bang Mỹ đã bảo vệ SpaceX trong một tuyên bố với The New York Times.

"Việc mảnh vỡ bắn vào các công viên tiểu bang hoặc đất quốc gia không phải là những gì chúng tôi quy định, nhưng điều quan trọng là không ai bị thương. Chúng tôi chắc chắn không muốn mọi người cảm thấy như họ đang bị chèn ép. Thế nhưng, đó thực sự là một hoạt động quan trọng mà SpaceX đang tiến hành. Nó thực sự quan trọng với chương trình vũ trụ dân sự của chúng ta", một quan chức thuộc Cục Hàng không Liên bang nói.

Gary Henry, cựu cố vấn của SpaceX về các chương trình phóng tên lửa của Lầu Năm Góc, chia sẻ với The New York Times rằng SpaceX nhận thức được những lời chỉ trích xung quanh các hoạt động môi trường của họ và có kế hoạch giải quyết chúng.

Ông cho biết SpaceX đã thuê một nhà tư vấn để theo dõi các mô hình di cư của chim. Các nhà nghiên cứu của công ty "không tìm thấy bằng chứng" về sự thay đổi của số lượng chim địa phương. Tuy nhiên, các quan chức môi trường còn có nhiều bức xúc với SpaceX.

The New York Times đưa tin Elon Musk đã lợi dụng những điểm yếu và sự mâu thuẫn trong nhiệm vụ của các cơ quan khác nhau để tránh hoặc giảm bớt các quy định có thể gây bất lợi cho SpaceX. Cục Cá và Động vật hoang dã Mỹ cùng Cục Công viên Quốc gia (những đơn vị giám sát tài nguyên thiên nhiên và các tài nguyên khác) đã nhiều lần không thành công trong việc bảo vệ quan điểm và thực thi quy định của mình trước các cơ quan lớn hơn như Cục Hàng không Liên bang.

The New York Times cũng cho biết Elon Musk đã mở rộng hoạt động của SpaceX nhiều hơn so với những gì ông ban đầu hứa với các quan chức. Mark Spier, cựu quan chức Cục Công viên Quốc gia, cáo buộc Elon Musk đã "đánh lừa" các quan chức.

"Họ cứ nói: ‘Không, chúng tôi sẽ không làm điều đó’, rồi họ quay lại và nói: ‘Vâng, chúng tôi sẽ làm’. Chúng ta đã bị đánh lừa", Mark Spier cho hay.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/du-an-van-chuyen-hang-hoa-bang-ten-lua-sieu-thanh-spacex-khien-cac-loai-chim-bien-thai-binh-duong-lam-nguy-231103.html