Dự kiến xét đặc cách thăng tiến nhà giáo: 'Cởi trói' cơ chế

3 giờ trướcBài gốc

Cô, trò Trường THCS Chương Dương (Hồng Hà, Hà Nội) trong giờ học Ngữ văn. Ảnh: Đình Tuệ

Tạo luồng sinh khí mới

Bộ GD&ĐT vừa công bố toàn văn dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà giáo để lấy ý kiến. Trong đó, Điều 14 quy định về xét đặc cách thăng tiến nghề nghiệp nhà giáo thu hút sự quan tâm của giáo viên và các cơ sở giáo dục. Đây là lần đầu tiên cơ chế thăng tiến “đặc cách” được quy định chính thức trong hệ thống pháp luật về nhà giáo.

Đồng tình với chủ trương trên, cô Phạm Thị Liên - giáo viên tiếng Anh tại Trường THPT Vị Xuyên (Tuyên Quang), khẳng định, việc lần đầu tiên cơ chế “đặc cách thăng tiến” được ghi nhận chính thức trong văn bản quy phạm pháp luật là phù hợp với tinh thần của Luật Nhà giáo, trong đó nhấn mạnh việc tôn vinh, đãi ngộ xứng đáng đối với nhà giáo có phẩm chất, năng lực và đóng góp nổi trội.

Đồng thời, quy định không giới hạn chỉ tiêu và không cứng nhắc yêu cầu đủ toàn bộ tiêu chuẩn hình thức cho thấy, định hướng chuyển từ quản lý nặng về thủ tục sang đánh giá thực chất hiệu quả nghề nghiệp rất phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

Trước đây, việc thăng hạng chức danh nghề nghiệp thường phụ thuộc vào việc cơ sở giáo dục đó còn “chỉ tiêu” hay không. Điều này tạo ra một nghịch lý: Nhiều giáo viên giỏi, có thành tích xuất sắc nhưng phải “xếp hàng” chờ đợi nhiều năm vì đơn vị đã hết suất hạng cao.

Khi gỡ bỏ rào cản số lượng, áp lực cạnh tranh tiêu cực “người được - kẻ mất” sẽ giảm bớt. Thay vào đó, mỗi nhà giáo sẽ có một lộ trình phát triển riêng. Khi biết rằng “cứ giỏi là được thăng tiến”, giáo viên sẽ có động lực tự thân mạnh mẽ để đổi mới phương pháp dạy học, tham gia nghiên cứu khoa học và đóng góp cho cộng đồng.

Còn cô Nguyễn Thị Nguyệt - giáo viên Trường THCS Chí Minh (Chu Văn An, Hải Phòng), nhìn nhận, các cơ sở giáo dục, đặc biệt là ở những vùng khó khăn hoặc các trường công lập sẽ có thêm một công cụ sắc bén để giữ chân người giỏi. Việc xét đặc cách giúp rút ngắn thời gian thăng tiến cho những giáo viên trẻ có năng lực vượt trội, giúp họ sớm đạt được mức thu nhập và vị thế xứng đáng.

Cũng theo cô Nguyệt, việc thay đổi tiêu chuẩn theo hướng thực chất, giảm bớt các loại chứng chỉ “giấy phép con” không cần thiết sẽ giúp các cơ sở giáo dục giảm bớt gánh nặng hồ sơ. Ban giám hiệu có thể tập trung vào việc đánh giá chuyên môn và hiệu quả công việc thực tế của giáo viên thay vì soi xét các bằng cấp mang tính hình thức.

Điểm a khoản 2 Điều 14 dự thảo nêu rõ các trường hợp được xét đặc cách thăng tiến nghề nghiệp gồm: “Nhà giáo có phẩm chất, năng lực nổi trội, có thành tích đặc biệt xuất sắc trong hoạt động nghề nghiệp được tập thể cán bộ quản lý, nhà giáo, người lao động trong cơ sở giáo dục thống nhất đề nghị người đứng đầu cơ quan, đơn vị có thẩm quyền xét thăng tiến nghề nghiệp theo quy định”.

Quy định này đặt ra hai điều kiện song song: Thành tích đặc biệt xuất sắc trong hoạt động nghề nghiệp và sự thống nhất đề nghị của tập thể nơi công tác. Tuy nhiên, cô Nguyệt cho rằng, nếu không được hướng dẫn cụ thể, các khái niệm như “năng lực nổi trội” hay “thành tích đặc biệt xuất sắc” rất dễ được hiểu khác nhau, nhất là trong bối cảnh mỗi cơ sở giáo dục có đặc thù riêng.

Cô Phạm Thị Liên - giáo viên tiếng Anh tại Trường THPT Vị Xuyên (Tuyên Quang). Ảnh: Đình Tuệ

Thách thức cần giải quyết

Gần 20 năm trong nghề, cô Nguyễn Thị Trang - giáo viên tiểu học tại Hà Nội, cho hay, nếu không có tiêu chí thống nhất, việc “tập thể thống nhất đề nghị” rất dễ phụ thuộc vào cảm nhận chủ quan, uy tín cá nhân hoặc mối quan hệ nội bộ. Do đó, hồ sơ xét đặc cách cần được xây dựng theo hướng chuẩn hóa, trong đó mỗi tiêu chí phải gắn với minh chứng cụ thể, tránh tình trạng hồ sơ đẹp nhưng chất lượng thực lại không có.

Mặt khác, khi không có sự ràng buộc về số lượng thì ngân sách có đủ để chi trả? Khi số lượng giáo viên ở hạng cao tăng lên đồng loạt, quỹ lương của đơn vị và của Nhà nước sẽ chịu áp lực cực lớn. Đối với các trường tự chủ tài chính, đây là thách thức sống còn. Nếu không quản lý tốt, việc thăng tiến ồ ạt có thể dẫn đến mất cân đối tài chính, ảnh hưởng đến các hoạt động đầu tư cơ sở vật chất khác của nhà trường.

Theo ông Nguyễn Văn Hoài - Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Bát Đại Sơn (Cán Tỷ, Tuyên Quang), cần có tiêu chí cụ thể để xét đặc cách thăng tiến như: 5 năm liền đạt danh hiệu Lao động tiên tiến trong đó có ít nhất 2 năm đạt Chiến sĩ thi đua, nhiệt tình, trách nhiệm với công việc. Đối với cán bộ quản lý thì phải có 70% số cán bộ giáo viên đạt danh hiệu thi đua trong năm học. Đơn vị hàng năm đạt Lao động tiên tiến, có ít nhất 1 năm đạt danh hiệu Lao động xuất sắc trong 5 năm liên tục.

Xét trong mối tương quan với các quy định hiện hành như Thông tư 08/2023/TT-BGDĐT, Thông tư 13/2024/TT-BGDĐT hay các quy định về cơ cấu hạng chức danh nghề nghiệp theo hướng dẫn của Bộ Nội vụ, cơ chế đặc cách cần được thiết kế sao cho không làm suy giảm tính công bằng, minh bạch và kỷ cương của hệ thống thăng tiến nghề nghiệp, đồng thời không tạo ra sự so sánh, tâm lý thiệt thòi đối với đội ngũ giáo viên đang thực hiện đầy đủ lộ trình thăng hạng theo quy định chung.

Từ thực tiễn quản lý, ông Nguyễn Hải Sơn - Hiệu trưởng Trường THCS Hải Xuân (Hải Xuân, Ninh Bình), cho biết, cơ chế xét đặc cách chỉ thực sự phát huy giá trị khi tiêu chí rõ ràng, có thể kiểm chứng gắn với minh chứng cụ thể như khen thưởng cấp Nhà nước, danh hiệu chuyên môn cấp tỉnh trở lên, sáng kiến được công nhận và nhân rộng, hoặc đóng góp nổi bật được cơ quan quản lý có thẩm quyền xác nhận.

Tiếp đó là quy trình xét duyệt minh bạch, có sự giám sát của cơ quan quản lý cấp trên, tránh việc quyết định chỉ dừng ở phạm vi nội bộ cơ sở giáo dục; đồng thời bảo đảm tính thống nhất trong toàn hệ thống, phù hợp với nguyên tắc quản lý viên chức theo quy định của pháp luật.

“Dự thảo Nghị định lần này là bước tiến cần thiết nhằm ghi nhận xứng đáng những nhà giáo thực sự tiêu biểu. Tuy nhiên, để chính sách đi vào cuộc sống một cách hiệu quả và bền vững, việc xây dựng tiêu chí cụ thể, minh bạch và thống nhất là yêu cầu mang tính quyết định, bảo đảm đúng tinh thần của Luật Nhà giáo và nguyên tắc quản lý Nhà nước về đội ngũ viên chức giáo dục” - cô Phạm Thị Liên bày tỏ.

Đình Tuệ

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/du-kien-xet-dac-cach-thang-tien-nha-giao-coi-troi-co-che-post761734.html