Đủ kiểu né chuyển khoản

3 giờ trướcBài gốc

Nhiều hộ kinh doanh, cửa hàng dịch vụ, kể cả trường học vẫn từ chối thanh toán chuyển khoản dù Chính phủ đã nhiều lần nhấn mạnh chủ trương khuyến khích giao dịch không dùng tiền mặt. Tình trạng này xuất hiện ngày càng nhiều, đặc biệt sau khi Nghị định 70/2025/NĐ-CP quy định về hóa đơn, chứng từ có hiệu lực từ ngày 1-6.

Bất tiện đủ đường vì né chuyển khoản

Theo quy định, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỉ đồng mỗi năm trong lĩnh vực ăn uống, bán lẻ, vận tải, thẩm mỹ… phải dùng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Chính sách này nhằm minh bạch hóa hoạt động kinh doanh và hạn chế thất thu ngân sách. Tuy nhiên, nhiều hộ lo ngại doanh thu thực tế bị giám sát chặt chẽ dẫn đến việc phải nộp thuế nhiều hơn. Để tránh rủi ro này, họ chọn cách ưu tiên nhận tiền mặt, thậm chí từ chối giao dịch qua ngân hàng.

Trên thực tế, điều này gây không ít bất tiện cho người tiêu dùng. Đặc biệt, gần đây, phụ huynh một số trường tiểu học, THCS ở TP HCM phản ánh việc đóng tiền đầu năm hay mua đồng phục cho con đều bị "ép" dùng tiền mặt.

Chị Hải Thanh, sống tại phường An Khánh, kể lại lần đi mua đồng phục cho con tại một trường tiểu học trên địa bàn. Sau khi chọn được đồ, chị nhận thông báo số tiền cần thanh toán là 2,1 triệu đồng nhưng nhân viên kế toán trường nói chỉ nhận tiền mặt. Vì không mang đủ, chị phải hẹn quay lại sau khi rút được tiền. "Tôi nghĩ có thể chuyển khoản cho nhanh, ai ngờ trường không chấp nhận. Lúc đó khá lúng túng vì đi cùng mấy phụ huynh khác, ai cũng không đủ tiền mặt để cho mượn" - chị nói.

Nhiều nơi không chấp nhận thanh toán bằng chuyển khoản với suy nghĩ né được doanh thu chịu thuế. Ảnh: AN NA

Tương tự là anh Khánh Sơn, ngụ phường Bình Trưng. Khi làm thủ tục nhập học lớp 1 cho con, anh được nhân viên bảo vệ nhắc phải chuẩn bị 3 triệu đồng tiền mặt để đóng tạm ứng. Vì không có sẵn tiền mặt, anh phải chạy đi rút ở cây ATM cách trường gần 2 km. "Tôi đi quanh trường tìm cây ATM nhưng không có. Ra siêu thị gần đó mới rút được. Rất mất thời gian và mệt mỏi" - anh chia sẻ.

Trong khi đó, anh Nguyễn Đức, có 2 con đang học tại một trường tiểu học và một trường THCS trên địa bàn TP HCM, cho hay khi mua sách giáo khoa, đồng phục ở trường, tất cả đều phải trả bằng tiền mặt. Trong khi học phí vẫn được nộp trực tuyến như bình thường. "Nhà trường có dán thông báo nhưng không phải ai cũng chú ý. Nhiều phụ huynh đi mua xong mới biết không được chuyển khoản, phải quay về lấy tiền" - anh Đức nói.

Không chỉ trong trường học, ở nhiều ngành nghề khác thì xu hướng né chuyển khoản cũng xuất hiện. Ông Trần Hoàng - tài xế xe công nghệ, cũng ở TP HCM - cho biết đa số khách hàng trả bằng chuyển khoản, ngay cả những khoản nhỏ dưới 10.000 đồng. Tuy nhiên, khi giao hàng cho một hệ thống chuyên kinh doanh đồ mẹ và bé, ông bị yêu cầu ứng tiền mặt để trả cửa hàng trước, không được chuyển khoản. "Có hôm tôi không đủ tiền mặt nên phải hủy đơn, rất bất tiện" - ông nói.

Ngay cả một số nông dân cũng từ chối nhận chuyển khoản khi bán nông sản. Bà D.T.T, chủ một công ty thu mua nông sản ở ĐBSCL, cho hay gần đây bà rất vất vả vì nông dân yêu cầu chi trả bằng tiền mặt. "Một lần mua bán, mỗi hộ nhận 15 - 30 triệu đồng. Kế toán phải kiểm đếm rất mất thời gian. Về phía doanh nghiệp, chúng tôi cũng gặp rủi ro vì phải giải trình với cơ quan thuế. Sau đó, cán bộ thuế đã đến hợp tác xã giải thích, nhiều nông dân hiểu ra rằng họ không thuộc diện nộp thuế nên đã đồng ý nhận chuyển khoản trở lại" - bà kể.

Ngoài ra, ở TP HCM, một số quán ăn, cửa hàng và cây xăng cũng có chính sách ưu tiên tiền mặt. Tại quán ăn trên đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, khách trả bằng tiền mặt được giảm 10% trên tổng hóa đơn, còn chuyển khoản thì phải trả đủ theo giá niêm yết.

Né chuyển khoản là đi ngược với xu thế

Theo thống kê của một số nền tảng thanh toán, doanh số giao dịch không tiền mặt tại nhiều cửa hàng, quán ăn, nhà hàng đã giảm đáng kể từ tháng 6, thời điểm Nghị định 70/2025 bắt đầu có hiệu lực. Lãnh đạo ngân hàng thương mại cho rằng dù tình trạng này không phổ biến nhưng đi ngược xu hướng khuyến khích thanh toán điện tử mà Chính phủ đang thúc đẩy.

PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP HCM, nhận định tâm lý e ngại chuyển khoản xuất phát từ nỗi lo "tính đúng, tính đủ" khi cơ quan quản lý siết chặt hóa đơn điện tử. Đáng chú ý, tình trạng này không chỉ diễn ra ở Việt Nam mà nhiều nước phát triển cũng có. Ông dẫn ví dụ ở Nhật Bản, khi thuế thừa kế tài sản của cha mẹ để lại cho con có thể lên tới 50%, nhiều người chọn giữ tiền mặt tại nhà thay vì gửi ngân hàng.

Với Việt Nam, ông Huân cho rằng việc cơ quan quản lý yêu cầu tất cả điểm bán hàng phải xuất hóa đơn, bất kể khách có lấy hay không, là cần thiết để chống thất thu. "Khai báo và nộp thuế đúng là trách nhiệm của người kinh doanh. Đây là xu hướng tất yếu trên thế giới" - ông nói.

Theo PGS Huân, việc từ chối chuyển khoản dù không diễn ra ồ ạt nhưng vẫn tồn tại ở nhiều nơi. Nó phản ánh sự giằng co giữa thói quen cũ, tâm lý sợ thuế và chủ trương hiện đại hóa quản lý tài chính. "Về lâu dài, việc hạn chế dùng tiền mặt sẽ mang lại lợi ích cho cả cơ quan quản lý lẫn người dân nhưng để đạt được điều này cần sự đồng thuận, minh bạch và những biện pháp hỗ trợ thiết thực" - chuyên gia này nói.

Bà Trần Thị Cẩm Hồng, Tổng Giám đốc Công ty Tư vấn Thuế VIFATAX, cho biết gần đây bà phải đi rút hàng triệu đồng tiền mặt để đóng học phí cho con vì trung tâm Anh văn từ chối chuyển khoản mà không nêu lý do. "Thanh toán trực tuyến vừa nhanh vừa an toàn vậy mà bị từ chối. Điều này đi ngược chủ trương khuyến khích không dùng tiền mặt của Chính phủ" - bà nói.

Theo ông Nguyễn Ngọc Tịnh, Phó Chủ tịch Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP HCM, nhiều hộ kinh doanh từ chối chuyển khoản vì sợ cơ quan thuế "truy vết" doanh thu. Họ nghĩ chỉ nhận tiền mặt sẽ giảm số thuế phải nộp. Tuy nhiên, cách làm này dễ mất khách, nhất là giới trẻ ưa chuộng giao dịch trực tuyến. Nguy cơ khác là bị cơ quan thuế chú ý, dẫn đến kiểm tra, truy thu và xử phạt.

Ông Tịnh phân tích đa số hộ kinh doanh phải nộp thuế 1,5% trên doanh thu, gồm 1% thuế GTGT và 0,5% thuế thu nhập cá nhân. Trong đó, thuế GTGT thực chất do người mua gánh, hộ kinh doanh chỉ thu hộ. Khi họ chỉ nhận tiền mặt và không xuất hóa đơn, phần thuế này có thể không được nộp vào ngân sách. Điều đó đồng nghĩa với việc người tiêu dùng đã nộp thuế nhưng nhà nước không thu được.

Thực tế, sau khi Nghị định 70/2025 có hiệu lực, hiện tượng treo biển "chỉ nhận tiền mặt" xuất hiện tại một số cửa hàng. Cơ quan thuế cho biết doanh thu tính thuế là toàn bộ số tiền bán hàng, cung ứng dịch vụ, không phân biệt đã thu hay chưa và không phụ thuộc vào hình thức thanh toán. Do đó, việc từ chối chuyển khoản không làm giảm nghĩa vụ thuế.

Theo cơ quan chức năng, đây là hành vi không minh bạch, có thể trở thành dấu hiệu che giấu doanh thu. Thậm chí có trường hợp người bán thu thêm phí nếu khách hàng thanh toán qua ngân hàng. Chi cục Thuế khu vực I khẳng định hành vi này ảnh hưởng đến quyền lợi của người mua và có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Ông Tịnh cho rằng để hạn chế tình trạng trên, cần khuyến khích người tiêu dùng chọn điểm bán chấp nhận thanh toán trực tuyến và yêu cầu xuất hóa đơn điện tử. Khi thói quen của người mua thay đổi thì hộ kinh doanh sẽ phải thích ứng. "Đây là con đường phù hợp với bối cảnh kinh tế số" - ông nói.

Lợi ích ngắn, rủi ro dài

Theo cơ quan thuế, việc che giấu doanh thu, chỉ nhận tiền mặt có thể mang lại lợi ích ngắn hạn nhưng rủi ro lớn về lâu dài. Nếu bị phát hiện, hộ kinh doanh có thể bị truy thu, xử phạt hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự. Đại diện cơ quan thuế nhấn mạnh: "Kinh doanh bền vững phải gắn liền với sự minh bạch. Kê khai đầy đủ doanh thu là nghĩa vụ và cũng là trách nhiệm xã hội".

THÁI PHƯƠNG - NGỌC ÁNH - THY THƠ

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/du-kieu-ne-chuyen-khoan-196250818211222553.htm