Du lịch đường thủy - cần có đề án phát triển

4 giờ trướcBài gốc

Chưa xứng tầm với lợi thế

Việt Nam có đường bờ biển dài hơn 3.260km, với hơn 3.000 hòn đảo lớn, nhỏ, khoảng 125 bãi biển, nhiều bờ cát trắng và vịnh biển hoang sơ. Các điểm đến biển đảo hấp dẫn của Việt Nam trải dài từ Bắc đến Nam, nhiều bãi tắm, vịnh, đảo được các tạp chí, nền tảng du lịch hàng đầu thế giới vinh danh. Có thể kể đến như Vịnh Hạ Long, bãi biển Mỹ Khê, bãi biển An Bàng; Nha Trang, Côn Đảo, đảo Phú Quốc, Cát Bà, Vịnh Lan Hạ...

Việt Nam có mạng lưới sông ngòi phong phú với 2.360 con sông lớn, nhỏ với tổng chiều dài khoảng 41.900km. Thực tế cho thấy Việt Nam có rất nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch đường sông.

Theo đánh giá của các chuyên gia du lịch, hiện nay, du lịch đường thủy bao gồm: đường biển, sông, hồ… đã nổi lên như một trong các loại hình du lịch quan trọng của ngành du lịch toàn cầu, góp phần đa dạng hóa các sản phẩm du lịch, làm phong phú thêm các loại hình du lịch, từ du lịch sinh thái, du lịch mạo hiểm đến du lịch lịch sử và văn hóa thông qua trải nghiệm vẻ đẹp của thiên nhiên, hệ sinh thái và hệ thống di sản văn hóa ven biển, sông, hồ.

Mặc dù có thế mạnh rất lớn nhưng đến nay, du lịch đường thủy ở Việt Nam được đánh giá là phát triển chậm, chưa tương xứng với tiềm năng. Một số nguyên nhân chính cản trở sự phát triển loại hình du lịch này có thể kể tới: Hạ tầng giao thông đường thủy còn yếu kém; Vấn đề ô nhiễm môi trường; Chưa có chiến lược và quy hoạch phát triển du lịch đường thủy một cách đồng bộ; Thiếu sự liên kết giữa các địa phương trong phát triển du lịch đường thủy và công tác xúc tiến, quảng bá và xây dựng thương hiệu còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, công tác bảo tồn các giá trị tài nguyên du lịch còn nhiều bất cập, nhiều khu vực sông nước có giá trị văn hóa, lịch sử và sinh thái nhưng chưa được bảo tồn, phát huy, quản lý đúng mức.

Du khách mặc áo phao hào hứng hòa cùng màn múa thúng đặc sắc ở Rừng dừa Bảy Mẫu. (Ảnh: Web Du Lịch Hội An)

Tiến sĩ Nguyễn Anh Tuấn - Viện trưởng Viện Kinh tế Du lịch nhận định: “Hiện nay rất cần có một đề án phát triển tổng thể du lịch đường thủy trong khu vực nội địa, để thúc đẩy, khai thác được những tiềm năng lợi thế lớn của loại hình này. Trên cơ sở đề án đó sẽ đề xuất những cơ chế chính sách với Chính phủ và các Bộ, ngành để tạo nên một cơ chế, chính sách đồng bộ cho loại hình này”.

Du khách lo ngại an toàn khi du lịch đường thủy

Một vấn đề du khách lo ngại đó là sự an toàn khi trải nghiệm du lịch đường thủy từ các phương tiện: tàu, ca nô, thuyền thúng, kayak... Trên thực tế, có một số vụ tai nạn đường thủy gây thương tích, tử vong cho du khách. Vào chiều 19/7/2025, trong khi tàu du lịch Vịnh Xanh 58, số hiệu QN48-7105 đang tham quan tuyến 2 trên Vịnh Hạ Long thì bất ngờ gặp dông lốc khiến tàu lật úp. Vụ tai nạn làm 49 người trên tàu gặp nạn (46 hành khách, 3 thuyền viên). Trong đó chỉ có 10 người may mắn sống sót.

Trước đó, khoảng 8h50 ngày 5/2/2023, phương tiện chở 12 người di chuyển từ hướng chùa Phước Long (thuộc cù lao Bà Sang, TP HCM) đến bến đò Xưa (phường Long Bình Tân, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai cũ, nay là phường Long Hưng, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai) để trả khách. Phương tiện rời bến và cách chùa Phước Long khoảng 60m thì xảy ra va chạm với phương tiện chở container trọng tải hơn 2.000 tấn đi từ hướng hạ lưu lên cảng Đồng Nai giao hàng hóa. Vụ va chạm khiến một người phụ nữ tử vong.

Tối 26/10/2024, một nhóm 6 du khách ra bãi biển thuộc vùng biển Phú Quý, tỉnh Bình Thuận cũ nay là Đặc khu Phú Quý, tỉnh Lâm Đồng tắm và sử dụng 2 thuyền sup để chèo. Khi cách bờ khoảng 200m, do sóng lớn đánh lật thuyền, cả 6 người rơi xuống biển, 1 người bị tử vong.

Một nhóm du khách đến Cửa Lò (Nghệ An) tắm biển. Vào khoảng 1h sáng 21/9/ 2022, 3 nam thanh niên đã lấy thuyền thúng của người dân trên bãi biển để tự ý chèo ra biển chơi. Thuyền bị trôi ra xa rồi lật úp khiến hai người tử vong.

Ngày 21/3/2009, vụ tai nạn lật ghe máy chở khách du lịch tham quan trên sông Cần Thơ làm 2 người chết đuối. Cụ thể, vào lúc gần 8 giờ sáng, tại khu vực chợ nổi Cái Răng, chiếc ghe máy điều khiển chở 12 khách du lịch (gồm 9 du khách người Pháp, 2 Việt kiều và 1 phiên dịch) đã va chạm với sà lan. Ghe máy bị lật chìm làm chết 2 người. Điều đáng nói là, theo cơ quan điều tra, khi xảy ra tai nạn, tất cả khách trên ghe đều không mặc áo phao. Phương tiện chở khách không có đủ điều kiện chở khách, không đăng ký, đăng kiểm, không trang bị phao cứu sinh.

Trước đó, gần 21h tối ngày 4/6/2016 tàu du lịch tên Thảo Vân mang số hiệu ĐNa - 0016 đi từ hướng cầu Thuận Phước về Cầu Quay sông Hàn (Đà Nẵng) rồi bị lật khiến 3 người tử vong do đuối nước.

Ông Nguyễn Văn An, chuyên gia về phát triển du lịch bền vững lo ngại: “Du lịch đường thủy có sức hấp dẫn riêng nhưng cũng là loại hình dễ xảy ra sự cố nếu chủ quan. Không giống du lịch đường bộ, một khi xảy ra tai nạn trên mặt nước thì công tác cứu hộ, ứng phó và xử lý khủng hoảng sẽ khó khăn hơn gấp nhiều lần”.

Thời gian qua, các cơ quan chức năng thường xuyên tuyên truyền, nhắc nhở, vận động hành khách đi trên các phương tiện đường thủy phải mặc áo phao, nhưng không phải du khách nào cũng tuân thủ và làm đúng quy định này.

Hiện nay, vẫn còn một số doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh du lịch đường thủy chưa chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật đối với lĩnh vực kinh doanh này, phổ biến như người điều khiển phương tiện không có bằng cấp chuyên môn phù hợp với loại phương tiện điều khiển; nhân viên, người lao động chưa được tập huấn theo quy định; phương tiện quá hạn đăng ký, đăng kiểm; các trang thiết bị chưa bảo đảm đầy đủ theo quy định của pháp luật. Đó là lý do khiến một số du khách đã bị tai nạn gây thương tích và thiệt mạng khi đi du lịch đường thủy.

Khách quốc tế đi du lịch bằng thuyền tham quan Phú Quốc. (Ảnh: Xuân Mi)

Theo các chuyên gia du lịch, để bảo đảm an toàn, công tác đăng kiểm phương tiện, kiểm tra kỹ thuật tàu thuyền trước khi đưa vào hoạt động du lịch cần được thực hiện nghiêm túc. Các cơ quan chức năng cần phối hợp liên tục thanh tra, xử lý nghiêm các trường hợp tàu chở quá tải, tàu không bảo đảm điều kiện kỹ thuật, tàu “chui” hoạt động không giấy phép. Ngoài ra, việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình GPS, camera hành trình để kiểm soát lộ trình và tốc độ di chuyển của tàu thuyền là cần thiết.

Các chủ tàu, thuyền, ghe, thuyền thúng, kayak… cần hướng dẫn du khách cách sử dụng thiết bị cứu hộ trước khi trải nghiệm tour này. Người điều khiển phương tiện cần có chứng chỉ hành nghề, được đào tạo về kỹ năng xử lý tình huống, sơ cứu nạn nhân, ứng phó với thiên tai, mưa giông, lật thuyền… Hướng dẫn viên đi kèm phải biết cách phổ biến an toàn cho du khách, luôn túc trực trong suốt hành trình để hỗ trợ và trấn an khi có tình huống bất ngờ; Cần xây dựng tiêu chuẩn quốc gia về hướng dẫn viên du lịch đường thủy - tương tự như hướng dẫn viên lặn biển hay leo núi - để bảo đảm chất lượng và uy tín của dịch vụ.

Các địa phương cần ứng dụng công nghệ và số hóa quản lý xây dựng ứng dụng di động cho du khách tra cứu lộ trình du lịch đường thủy, thông tin thời tiết, lịch trình tàu chạy, giá vé chuẩn… từ đó tăng tính minh bạch và thuận tiện cho du khách. Ngoài ra, công nghệ AI, dữ liệu lớn và hệ thống cảnh báo thiên tai thời gian thực cũng nên được tích hợp trong quy trình vận hành để cảnh báo rủi ro sớm.Người dân tham gia vào dịch vụ chở khách đường thủy cần được tập huấn về an toàn, văn minh ứng xử và ý thức bảo vệ môi trường sông nước. Các du khách cũng cần được khuyến cáo mặc áo phao, không đùa nghịch trên tàu, tuân thủ chỉ dẫn của nhân viên tàu.

An toàn là yếu tố quan trọng hàng đầu để phát triển du lịch bền vững. Do vậy, cùng với nỗ lực của các ngành chức năng, hơn ai hết, các doanh nghiệp, hộ kinh doanh lữ hành và du khách cần tự giác chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật đối với hoạt động kinh doanh du lịch trên đường thủy nội địa. Một môi trường du lịch an toàn, văn minh sẽ góp phần giữ chân du khách lâu dài, nâng cao hình ảnh quốc gia và phát triển kinh tế địa phương bền vững.

Bảo Châu

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/du-lich-duong-thuy-can-co-de-an-phat-trien.html