Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi (phải) và Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt tay nhau trước hội nghị thượng đỉnh tại Tokyo hôm 28/10. Ảnh: Kyodo News.
Từ những quả bóng golf mạ vàng cho đến việc đề cử cho giải Nobel Hòa bình, những nỗ lực của bà Sanae Takaichi nhằm lấy lòng Tổng thống Mỹ Donald Trump đang khiến dư luận Nhật Bản chia rẽ sâu sắc.
Khi đón ông Trump tại Tokyo trong tuần này, bà Takaichi thể hiện sự kết hợp giữa khiêm nhường và toan tính, một phong cách khiến xã hội Nhật Bản phân cực mạnh.
Trong khi những người chỉ trích cho rằng bà quá tâng bốc Tổng thống Mỹ và cảnh báo Tokyo không nên “phục tùng quyền lực”, thì nhiều người khác lại thấy ở bà hình ảnh một nhà lãnh đạo khôn khéo đang tận dụng sự bất định của ông Trump để củng cố lợi ích quốc gia.
“Chiến lược của bà Takaichi rõ ràng ngay từ đầu”, ông Tsutomu Harada, một doanh nhân nghỉ hưu ở Tokyo, nói. “Bà ấy tận dụng mối quan hệ từng tồn tại giữa Trump và cố Thủ tướng Shinzo Abe, rồi xây dựng tiếp từ đó”.
Ông Abe là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên chủ động sắp xếp gặp ông Trump ngay sau chiến thắng bầu cử năm 2016, và hai người đã xây dựng mối quan hệ cá nhân thân thiết, với những cử chỉ như tặng gậy golf và liên lạc trực tiếp thường xuyên.
Giới quan sát cho rằng bà Takaichi đã khéo léo nhấn mạnh mối quan hệ gần gũi với người thầy quá cố Abe, nhằm tìm cách chiếm cảm tình của ông Trump.
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe (trái) bắt tay Trump tại Nhà Trắng vào tháng 2/2017. Ảnh: Kyodo News.
Tuy nhiên, không phải mọi hành động của bà đều được đón nhận tích cực.
“Chính trị và diễn xuất đã bị trộn lẫn”, ông Harada nhận xét. “Bà Takaichi không nên nói rằng sẽ đề cử ông Trump cho giải Nobel Hòa bình năm tới. Ai cũng biết ông ấy muốn có nó, nhưng đó không nên là lý do để đề cử. Với tôi, điều đó hơi quá”.
Trong buổi gặp, bà Takaichi tặng ông Trump một quả bóng golf mạ vàng, trình bày một tấm bản đồ đầu tư của Nhật vào Mỹ kể từ năm 2019, dùng bữa trưa gồm cơm và thịt bò Mỹ, và ký thỏa thuận về khoáng sản đất hiếm trước sự vỗ tay của các trợ lý hai bên.
Ông Yoichi Shimada, cựu nghị sĩ thuộc Đảng Dân chủ Tự do (LDP) dưới thời ông Abe, hiện là thành viên của đảng Bảo thủ Nhật Bản, mô tả màn thể hiện của Takaichi là “một màn thể hiện tốt”.
“Đây là lần đầu bà ấy gặp ông Trump, chắc hẳn rất căng thẳng, nhưng ông Trump biết rằng bà từng là người ủng hộ trung thành của ông Abe và chia sẻ nhiều quan điểm của ông ấy, nên đó là yếu tố giúp họ hòa hợp nhanh chóng”, Shimada nói.
Theo ông Shimada, sự ăn ý giữa hai nhà lãnh đạo có thể giúp Nhật Bản đàm phán lại các điều khoản thương mại và đầu tư từng ký trong thời gian ông Trump ở Tokyo.
Bằng cách ủng hộ Washington vô điều kiện và hạn chế tối đa phản kháng, bà Takaichi có thể đã giúp Nhật Bản giành lợi ích lớn hơn trong tương lai, ông nói thêm, đồng thời cho rằng đề xuất đề cử ông Trump cho giải Nobel Hòa bình là “phù hợp”.
Bà Takaichi tặng ông Trump một quả bóng golf mạ vàng và một cây gậy gạt bóng của ông Abe tại Tokyo hôm thứ Ba. Ảnh: Reuters.
Trên mạng xã hội, phần lớn bình luận ủng hộ chiến thuật của bà Takaichi.
“Một thời gian dài rồi mới có một chính quyền khiến tôi thấy hy vọng về chính trị”, một người dùng Yahoo News Japan viết.
Người khác bình luận: “Các nội các trước đây thật đáng thất vọng, và tôi từng nghĩ Nhật Bản đang sụp đổ. Nhưng tôi thật sự xúc động trước phong thái tự tin và tươi mới của bà Takaichi. Cùng với ông Trump, bà ấy khiến tôi tin rằng một ‘thời đại hoàng kim’ trong quan hệ Nhật-Mỹ đang đến gần”.
Một số ý kiến chỉ trích
Tuy nhiên, những tiếng nói phản đối cũng rất mạnh mẽ.
Ông Akira Koike, một chính trị gia kỳ cựu ở Nhật Bản, phát biểu với báo giới tại Tokyo hôm thứ Ba rằng ông Trump “có lẽ là người ít xứng đáng nhất để nhận giải Nobel Hòa bình”, cáo buộc ông đã “quay lưng lại với Hiến chương Liên Hợp Quốc, luật pháp quốc tế và trật tự toàn cầu”.
Ông Koike cảnh báo rằng việc đề cử ông Trump sẽ khiến Nhật Bản bị xem như đang ủng hộ chính sách đối ngoại của ông, từ việc ném bom Iran, tấn công ngoài pháp luật vào các nghi phạm buôn ma túy ở Caribe, đến cách ông xử lý quan hệ với Nga về Ukraine.
Bà Takaichi ra hiệu khi ông Trump phát biểu trên tàu sân bay USS George Washington tại căn cứ hải quân Mỹ ở Yokosuka, Nhật Bản, hôm thứ Ba. Ảnh: AFP.
Ông Jun Azumi, lãnh đạo đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản, cũng lên tiếng chỉ trích, cho rằng “một đề cử Nobel không nên được mang tới như một món quà tại hội nghị thượng đỉnh”.
Trong khi đó, các cơ quan truyền thông bảo thủ vẫn ủng hộ mạnh mẽ bà Takaichi. Tờ Yomiuri Shimbun đăng bài xã luận khẳng định tầm nhìn về “liên minh cho kỷ nguyên mới”, nhấn mạnh rằng chuyến thăm ba ngày của ông Trump – diễn ra ngay trước hội nghị APEC ở Hàn Quốc – cho thấy liên minh Nhật-Mỹ đang hoạt động ổn định.
Trái lại, tờ Asahi Shimbun đã phản ứng gay gắt, đăng bài xã luận trên trang nhất nói rằng quan hệ Nhật-Mỹ “đang lệch hướng nghiêm trọng” khi Tokyo “cố gắng không làm phật lòng Tổng thống Mỹ bằng mọi giá, kể cả phải đánh bóng cái tôi của ông ta”.
“Năng lực của Thủ tướng Takaichi đang bị thử thách”, bài viết cảnh báo. “Đã đến lúc phải ngừng nịnh bợ và bỏ chiếc mũ đỏ xuống”.
Theo SCMP
Huyền Chi