Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi): Nền tảng cho báo chí phát triển trong kỷ nguyên số

2 giờ trướcBài gốc

Toàn cảnh phiên họp

Sửa đổi toàn diện để bắt kịp sự phát triển của thời đại số

Theo Tờ trình của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch - cơ quan chủ trì soạn thảo, Luật Báo chí (sửa đổi) được xây dựng gồm 4 chương, 50 điều, giảm 2 chương và 11 điều so với Luật năm 2016. Mục tiêu sửa đổi nhằm khắc phục các hạn chế của luật hiện hành, bảo đảm quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận của công dân theo Hiến pháp, đồng thời cập nhật, điều chỉnh phù hợp với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và truyền thông.

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đọc Tờ trình dự thảo

Bản dự thảo lần này bám sát 4 nhóm chính sách lớn, gồm:

Thứ nhất, tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về báo chí, phân cấp mạnh cho địa phương, cắt giảm khoảng 20 thủ tục hành chính.

Thứ hai, nâng cao chất lượng đội ngũ người làm báo và lãnh đạo cơ quan báo chí, bảo đảm tính chuyên nghiệp, đạo đức và trách nhiệm xã hội.

Thứ ba, phát triển kinh tế báo chí - tạo hành lang pháp lý cho các cơ quan báo chí tự chủ tài chính, minh bạch nguồn lực.

Thứ tư, Quản lý hoạt động báo chí trên không gian mạng, đáp ứng xu hướng chuyển đổi số và yêu cầu bảo vệ chủ quyền thông tin quốc gia.

Dự thảo cũng khẳng định định hướng phát triển nền báo chí cách mạng Việt Nam chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, đồng thời bổ sung quy định mới về điều kiện cấp phép, cơ chế quản lý phóng viên và ngăn chặn tình trạng tiêu cực trong hoạt động nghề nghiệp.

Một trong những vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm là việc làm rõ khái niệm “báo chí”, “cơ quan báo chí” và “cơ sở báo chí”.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho rằng, hiện dự thảo còn có sự thiếu nhất quán giữa các điều khoản: “Điều 3 định nghĩa báo chí là sản phẩm thông tin, trong khi Điều 4 lại xác định báo chí là cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội. Dự thảo cũng có khái niệm ‘cơ sở báo chí’ nhưng chưa rõ nội hàm. Do đó, cần tiếp tục chỉnh lý để đảm bảo thống nhất và khả thi”.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thanh Hải cũng nhấn mạnh yêu cầu khái niệm phải mang tính bao quát và linh hoạt, đủ khả năng điều chỉnh các loại hình báo chí mới trong thời đại số: “Phải phân biệt rõ đâu là sản phẩm báo chí được pháp luật công nhận, đâu là sản phẩm truyền thông số mang tính thương mại. Nếu không, việc quản lý vi phạm trên mạng sẽ rất khó khăn.”

Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện - cần tiêu chí và cơ chế rõ ràng

Một điểm mới trong dự thảo là khái niệm “cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện”, hướng đến xây dựng các tổ hợp truyền thông mạnh, có khả năng dẫn dắt và định hướng dư luận xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng

Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, dự thảo hiện “mới dừng ở mức định hướng” mà chưa có tiêu chí nhận diện và cơ chế hỗ trợ cụ thể. Ông đề nghị làm rõ cơ sở pháp lý và cơ chế tài chính đặc thù để các cơ quan này thực sự phát huy vai trò đầu tàu, đồng thời bảo đảm thống nhất với các chủ trương của Chính phủ về việc thành lập tập đoàn báo chí và tổ hợp truyền thông hiện đại.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thanh Hải bổ sung rằng, việc xác định cơ quan báo chí chủ lực phải đi đôi với trách nhiệm của cơ quan chủ quản: Không thể chỉ ‘đặt danh nghĩa’ mà không đầu tư tương xứng. Cơ quan chủ quản phải có trách nhiệm hỗ trợ về nhân lực, tài chính, hạ tầng để tờ báo đủ năng lực hoàn thành nhiệm vụ chính trị.

Thảo luận về nội dung kinh tế báo chí, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhấn mạnh: Nếu ngân sách giảm đầu tư thì cần mở rộng hơn không gian tự chủ tài chính cho cơ quan báo chí. Có thể nghiên cứu áp dụng cơ chế tương tự doanh nghiệp nhà nước hoặc đơn vị sự nghiệp công lập, giúp báo chí có điều kiện phát triển bền vững.”

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải lưu ý: khái niệm “kinh tế báo chí” cần được quy định rõ, tránh hiểu lẫn giữa hoạt động công ích và kinh doanh: Phải viết lại quy định về tài chính, tài sản của cơ quan báo chí cho minh bạch, có nguyên tắc rõ ràng. Không nên gọi là ‘kinh doanh báo chí’, mà là cơ chế tự chủ, quản lý tài chính theo quy định của pháp luật.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn.

Cho ý kiến vào nội dung quản lý báo chí trên nền tảng số, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị nội dung dự thảo luật phải đảm bảo yêu cầu tăng cường quản lý và phát triển các loại hình truyền thông, thông tin trên nền tảng số phù hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển sự nghiệp báo chí cách mạng; tăng cường sự hiện diện của báo chí cách mạng trên các nền tảng xã hội; giữ vững mặt trận thông tin tuyên truyền trước sự phát triển của các nền tảng xuyên biên giới.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, hoạt động báo chí trước hết cần phải đảm bảo chủ quyền, an ninh thông tin quốc gia, vì vậy luật cũng cần phải có các giải pháp hiệu quả nhằm chấn chỉnh, xử lý nghiêm các sai phạm, đặc biệt là những sai phạm trên môi trường mạng.

Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: “Thực hiện tốt thông tin tuyên truyền và tạo sự đồng thuận trong xã hội mới khơi dậy được khát vọng phát triển của thế hệ trẻ Việt Nam; từ đó chúng ta mới đủ sức và lực để xây dựng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng; đồng thời cổ vũ các mô hình, cách làm sáng tạo, gương người tốt việc tốt; lan tỏa những điều tích cực cho cộng đồng”.

Giải trình trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho biết, dự thảo luật sẽ tiếp tục được chỉnh lý theo hướng rõ ràng, thực tiễn và không làm phát sinh đầu mối mới.

Liên quan cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, cơ quan soạn thảo khẳng định không làm phát sinh thêm đầu mối mới, mà chỉ làm rõ khái niệm cơ quan báo chí có nền tảng số. Về hoạt động trên không gian mạng, đại diện soạn thảo nhấn mạnh các trang cá nhân không phải là báo chí và thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật An ninh mạng, không nằm trong luật này. Riêng tạp chí khoa học, sẽ tiếp tục nghiên cứu để đảm bảo sự thống nhất giữa Luật Báo chí và Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Đối với nội dung mới là kinh tế báo chí, cơ quan soạn thảo ghi nhận nhiều ý kiến đóng góp từ các cơ quan báo chí trong nước và sẽ tiếp tục hoàn thiện để đảm bảo phù hợp thực tiễn, tránh phát sinh vướng mắc trong quá trình thực hiện. Đại diện cơ quan soạn thảo khẳng định sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, bảo đảm chất lượng, tiến độ để trình dự án Luật Báo chí (sửa đổi) tại kỳ họp tới.

Việc sửa đổi Luật Báo chí lần này không chỉ nhằm hoàn thiện thể chế quản lý, mà còn tạo hành lang pháp lý cho nền báo chí cách mạng Việt Nam phát triển chuyên nghiệp, hiện đại, nhân văn - xứng đáng là lực lượng tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hóa của Đảng và Nhà nước trong kỷ nguyên số.

Huy Tùng

Nguồn PetroTimes : https://petrotimes.vn/du-thao-luat-bao-chi-sua-doi-nen-tang-cho-bao-chi-phat-trien-trong-ky-nguyen-so-733280.html