Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo: Siết minh bạch, nâng trần xử phạt hành vi vi phạm

một giờ trướcBài gốc

Dự thảo luật đặt trọng tâm vào nghĩa vụ minh bạch và giải trình của các chủ thể tham gia chuỗi cung ứng và triển khai hệ thống AI. Theo đó, nhà cung cấp phải thiết kế và vận hành hệ thống theo cách cho phép nhận diện, giám sát và giải thích được hoạt động của AI, phù hợp với mức độ rủi ro của từng ứng dụng. Đồng thời, nhà cung cấp có trách nhiệm cung cấp đầy đủ thông tin, tài liệu kỹ thuật và dữ liệu cần thiết để bên triển khai thực hiện đúng nghĩa vụ theo quy định.

Bên triển khai phải thông báo rõ ràng cho người sử dụng khi nội dung do AI tạo ra, chỉnh sửa hoặc cung cấp thuộc diện phải gắn nhãn, đồng thời thực hiện việc công bố thông tin minh bạch theo quy định. Đối với các tác phẩm nghệ thuật và sản phẩm sáng tạo, việc gắn nhãn được yêu cầu thực hiện theo cách thức không làm ảnh hưởng đến việc hiển thị, trình diễn hoặc trải nghiệm của người tiếp nhận.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: GIA HÂN

Dự thảo luật quy định rõ các trường hợp bắt buộc phải gắn nhãn nhằm bảo đảm quyền được biết của người tiếp nhận thông tin. Cụ thể, việc gắn nhãn áp dụng với các nội dung do AI tạo ra hoặc chỉnh sửa có yếu tố giả mạo, mô phỏng con người hoặc sự kiện có thật, có khả năng khiến người xem, nghe hoặc đọc hiểu nhầm là thông tin thật.

Các nội dung sử dụng trong hoạt động truyền thông, quảng cáo, tuyên truyền hoặc cung cấp thông tin công khai cũng thuộc diện phải gắn nhãn. Ngoài ra, một số trường hợp khác sẽ do Thủ tướng Chính phủ quy định chi tiết.

Quy định này được kỳ vọng sẽ góp phần hạn chế tình trạng tin giả, thao túng dư luận và lạm dụng công nghệ để giả mạo phát ngôn của cá nhân, tổ chức, từ đó củng cố niềm tin của xã hội đối với các sản phẩm, dịch vụ ứng dụng AI.

Dự thảo luật thiết lập khung chế tài mạnh hơn đối với các hành vi vi phạm trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Theo đó, tổ chức và cá nhân vi phạm, tùy theo tính chất, mức độ và hậu quả, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; đồng thời phải bồi thường thiệt hại nếu gây tổn thất cho bên thứ ba.

Đối với một số hành vi vi phạm nghiêm trọng, mức phạt tối đa được tính theo tỷ lệ doanh thu. Cụ thể, tổ chức vi phạm có thể bị phạt tối đa 2% doanh thu tại Việt Nam của năm liền kề trước đó. Trường hợp tái phạm, mức phạt có thể áp dụng tối đa 2% tổng doanh thu toàn cầu của năm trước. Trong trường hợp tổ chức không phát sinh doanh thu hoặc mức phạt tính theo doanh thu thấp hơn ngưỡng tiền phạt cố định, cơ quan chức năng sẽ áp dụng mức phạt tiền theo khung quy định.

Đối với các hành vi vi phạm không thuộc nhóm vi phạm đặc biệt nghiêm trọng, mức phạt tiền tối đa là 2 tỉ đồng đối với tổ chức. Cá nhân thực hiện cùng hành vi vi phạm sẽ chịu mức phạt tối đa bằng một nửa mức áp dụng cho tổ chức.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: GIA HÂN

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải đánh giá việc gắn nhãn sản phẩm do AI tạo ra là cần thiết để bảo đảm quyền được biết của người tiêu dùng, phòng ngừa gian lận thông tin và tăng trách nhiệm pháp lý của các tổ chức, cá nhân triển khai AI. Quy định này được xem là nền tảng để xây dựng niềm tin xã hội trong bối cảnh AI ngày càng phổ biến.

Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị tham khảo kinh nghiệm quốc tế nhằm bảo đảm quy định phù hợp với điều kiện thực tiễn tại Việt Nam. Đáng chú ý, Ủy ban kiến nghị nghiên cứu áp dụng hình thức gắn nhãn vô hình (invisible watermark) đối với các thiết bị phần cứng có tích hợp AI như tủ lạnh, tivi, máy giặt… nhằm giảm chi phí và thủ tục hành chính nhưng vẫn bảo đảm khả năng quản lý và truy xuất nguồn gốc khi cần thiết.

Bên cạnh đó, Ủy ban đề xuất giao Chính phủ quy định chi tiết về hình thức, tiêu chuẩn kỹ thuật và các trường hợp được miễn trừ, đồng thời xem xét lộ trình thực hiện linh hoạt, có thể thí điểm cơ chế gắn nhãn tự nguyện trong một số lĩnh vực và tăng cường truyền thông để tránh hiểu nhầm trong xã hội.

Văn Tùng

Nguồn DNSG : https://doanhnhansaigon.vn/du-thao-luat-tri-tue-nhan-tao-siet-minh-bach-nang-tran-xu-phat-hanh-vi-vi-pham-328962.html