Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến về dự thảo Thông tư quy định thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo. Dự thảo Thông tư này khi được thông qua sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2026.
Dự thảo cụ thể hóa các quy định của Luật Nhà giáo năm 2025 và các văn bản hướng dẫn thi hành, nhằm phân định rõ trách nhiệm, tăng cường quyền chủ động cho cơ sở giáo dục, đồng thời bảo đảm công khai, minh bạch và chất lượng trong tuyển dụng đội ngũ nhà giáo.
Phân cấp rõ ràng, phù hợp thực tiễn
Một trong những điểm nổi bật của dự thảo là việc quy định cụ thể thẩm quyền tuyển dụng ở từng cấp học, từng loại hình cơ sở giáo dục.
Theo đó, "Sở Giáo dục và Đào tạo là cơ quan có chủ trì tuyển dụng nhà giáo đối với giáo dục mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trường phổ thông có nhiều cấp học có cấp học cao nhất là cấp trung học cơ sở" (Điều 3).
"Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì tổ chức tuyển dụng nhà giáo trong trường trung học phổ thông, trường phổ thông có nhiều cấp học có cấp học cao nhất là cấp trung học phổ thông, trường chuyên biệt, cơ sở giáo dục thường xuyên" (Điều 4).
"Đối với các cơ sở từ mầm non đến phổ thông nếu có đủ điều kiện về nhân sự và cơ sở vật chất thì hiệu trưởng hoặc giám đốc có thể được giao thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo nếu được Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định" (Điều 4, Điều 5).
Có thể nhận thấy, khi thẩm quyền được quy định rõ và có thể phân cấp hợp lý, quy trình tuyển dụng giáo viên ở các địa phương sẽ tránh được tình trạng chậm trễ, hoặc thiếu giáo viên kéo dài như hiện nay.
Đáng nói, khi được phân cấp phân quyền, các trường (đặc biệt là các trường chuyên hoặc trường ở vùng sâu) có thể chủ động tuyển dụng để thu hút giáo viên giỏi, đáp ứng nhu cầu thực tế.
Phân cấp cho phép trường đặt ra các yêu cầu tuyển dụng riêng biệt, phù hợp với định hướng phát triển và đặc thù của trường, ví dụ như yêu cầu về ngoại ngữ, kỹ năng nghiên cứu khoa học hoặc công nghệ trong giảng dạy.
Cùng với đó, phân cấp giúp các trường chủ động nguồn nhân lực để thực hiện tốt yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Ngoài ra, giao quyền tuyển dụng cho hiệu trưởng giúp trường từng bước giải quyết bài toán thiếu giáo viên, đảm bảo nguồn nhân lực ổn định.
Hơn nữa, việc Sở Giáo dục và Đào tạo vẫn giữ vai trò chủ trì, giám sát ở tất cả các cấp học giúp đảm bảo sự thống nhất trong tiêu chuẩn chuyên môn, quy trình và chất lượng tuyển dụng, tránh tình trạng mỗi địa phương, mỗi trường làm theo cách riêng.
Quy định điều kiện chặt chẽ, bảo đảm chất lượng tuyển dụng
Để bảo đảm việc giao quyền tuyển dụng đúng năng lực, dự thảo quy định rõ ràng các tiêu chí mà cơ sở giáo dục phải đáp ứng.
Theo đó, "mỗi môn học có nhu cầu tuyển dụng phải có ít nhất hai nhà giáo đang giảng dạy môn học đó và không trong thời gian bị kỷ luật. Trong số này, phải có ít nhất một người giữ chức danh giáo viên chính hoặc giảng viên chính, đã từng tham gia ra đề thi giáo viên dạy giỏi hoặc ra đề thi tuyển dụng nhà giáo".
"Nếu tổ chức thi môn ngoại ngữ, cơ sở phải có tối thiểu hai nhà giáo giữ chức danh giáo viên chính hoặc giảng viên chính đang giảng dạy môn đó, có kinh nghiệm tham gia ra đề hoặc chấm thi, và không trong thời gian thi hành kỷ luật".
Những quy định này khắc phục hạn chế trước đây khi nhiều trường còn thiếu người có chuyên môn sâu, dẫn đến việc đánh giá ứng viên chủ yếu dựa trên hồ sơ, thiếu cơ sở thực hành hoặc kiểm tra năng lực sư phạm thực tế.
Riêng môn ngoại ngữ, cho thấy sự cẩn trọng cần thiết với một lĩnh vực đặc thù, đòi hỏi chuẩn năng lực rõ ràng và tính khách quan trong đánh giá.
Đồng bộ với những văn bản quy phạm pháp luật mới
Dự thảo Thông tư được xây dựng dựa trên Luật Nhà giáo năm 2025, Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15 và các Nghị định hướng dẫn về phân cấp, phân quyền trong quản lý giáo dục.
Đáng chú ý, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 12/2025/TT-BGDĐT quy định về phân quyền, phân cấp và phân định thẩm quyền thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước của chính quyền địa phương hai cấp đối với lĩnh vực nhà giáo và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục.
Nếu Thông tư số 12/2025/TT-BGDĐT đóng vai trò như khung pháp lý chung về phân cấp và phân quyền quản lý trong toàn ngành giáo dục, thì dự thảo Thông tư quy định thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo chính là bước cụ thể hóa khung đó trong lĩnh vực tuyển dụng và quản lý nhân sự.
Sự liên kết giữa hai văn bản này giúp quy định về thẩm quyền tuyển dụng được thực hiện thống nhất, tránh chồng chéo giữa các cấp quản lý, đồng thời trao cho địa phương quyền chủ động phù hợp với năng lực thực tế, nhưng vẫn bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật.
Nhìn chung, dự thảo Thông tư quy định thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo là bước tiến quan trọng trong quá trình đổi mới quản lý giáo dục, thể hiện quyết tâm của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong việc nâng cao tính tự chủ, trách nhiệm và hiệu quả trong tuyển dụng nhân sự.
Phan Anh