Đưa AI giám sát tài chính, phát hiện 'người hưu trí ma'

3 giờ trướcBài gốc

AI đang tái định hình mọi ngành nghề

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Bùi Quốc Dũng nhấn mạnh điều này khi phát biểu tại Hội thảo quốc tế “Kiểm toán trong kỷ nguyên mới - Nâng cao năng lực kiểm toán với AI”, ngày 13/10.

Theo ông Bùi Quốc Dũng, chưa bao giờ trong lịch sử nhân loại, công nghệ lại thay đổi nhanh và sâu sắc như hiện nay. AI đang tái định hình mọi ngành nghề – từ sản xuất, tài chính, đến y tế, giáo dục, và kiểm toán cũng không nằm ngoài dòng chảy ấy.

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Bùi Quốc Dũng.

“Với chúng ta, những người làm nghề kiểm toán, AI không chỉ là một công cụ, mà còn là cơ hội để tái tạo chính cách chúng ta tư duy và hành động”, ông nói và cho rằng, việc hiểu đúng, ứng dụng đúng và định hướng đúng AI trong lĩnh vực kiểm toán không chỉ là yêu cầu về năng lực nghề nghiệp, mà còn là trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp của mỗi kiểm toán viên.

Lãnh đạo cơ quan kiểm toán nhìn nhận, sự xuất hiện của AI và phân tích dữ liệu lớn tạo ra bước ngoặt: thay vì “điểm ảnh rời rạc”, cơ quan kiểm toán có thể quét và phân tích toàn bộ tập dữ liệu (overall data), nhờ đó nâng mức đảm bảo, giảm thiên kiến chủ quan và tăng tính nhất quán trong đánh giá.

Ông Dũng dẫn chứng, ở Mỹ đã đưa AI vào giám sát tài chính liên bang, y tế và rủi ro ngân hàng, giúp rút ngắn đáng kể thời gian, mở rộng độ phủ phân tích, đồng thời tăng sức nặng chứng cứ.

Ở Pakistan, AI từng được sử dụng để phát hiện 128.000 trường hợp “người hưu trí ma” trong chi trả lương hưu. Điều đó minh chứng cho sức mạnh dữ liệu khi được kết nối thông minh.

AI trực tiếp giải bài toán nghiệp vụ kiểm toán công

Khẳng định Việt Nam không đứng ngoài xu thế, theo Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước, thực tế cho thấy khối lượng và độ phức tạp của dữ liệu công tại Việt Nam đang dần vượt xa những gì phương pháp kiểm toán truyền thống có thể bao quát.

Ví dụ, tại Bảo hiểm Xã hội Việt Nam mỗi tháng có 17 triệu lượt tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc; mỗi năm phát hành 96 triệu thẻ bảo hiểm y tế và xử lý hơn 200 triệu lượt khám chữa bệnh liên quan đến chi trả bảo hiểm.

Hay như Cục Thuế, tính đến cuối năm 2024, có hơn 950.000 doanh nghiệp khai thuế điện tử đã thực hiện nộp gần 16 triệu hồ sơ và gần 150 triệu tờ khai.

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Bùi Quốc Dũng tại hội thảo.

“Đó là những bức tranh dữ liệu khổng lồ, liên tục cập nhật theo thời gian thực, mà nếu tiếp tục xử lý bằng cách tiếp cận thủ công truyền thống, chúng ta sẽ có nguy cơ bỏ sót rủi ro hệ thống và giảm độ tin cậy của kết luận kiểm toán”, ông nói.

Nhìn thẳng vào thách thức và thời cơ, Kiểm toán Nhà nước đã lựa chọn con đường chủ động: xây nền tảng dữ liệu, kết nối – chia sẻ với các bộ, ngành trọng yếu; chuẩn bị hạ tầng lưu trữ và xử lý; đồng thời triển khai những dự án AI trực tiếp giải bài toán nghiệp vụ của kiểm toán công.

Cơ quan kiểm toán đã khởi dựng nền tảng dữ liệu lớn, lựa chọn kiến trúc công nghệ phù hợp và kết nối chia sẻ với Bộ Tài chính, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước, tạo lập kho dữ liệu trên 100 triệu bản ghi phục vụ phân tích kiểm toán.

“Chúng tôi đã xây dựng hệ sinh thái công nghệ kiểm toán, trong đó 6 phần mềm ứng dụng AI và dữ liệu đang được triển khai trong thực tế: từ phân tích dữ liệu ngân sách, đánh giá rủi ro, kiểm tra giao dịch tài chính, đến giám sát đầu tư công và đánh giá chi tiêu xanh. Những kết quả bước đầu đó khẳng định: AI không thay thế kiểm toán viên, mà làm cho kiểm toán viên trở nên mạnh mẽ hơn, chính xác hơn, và sâu sắc hơn”, ông Dũng cho hay.

Ở góc độ quản trị công, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước nhận thấy, AI không chỉ giúp phát hiện sai phạm nhanh hơn, mà còn giúp dự báo rủi ro, khuyến nghị chính sách và hỗ trợ quyết định quản lý tài chính công – đúng với tinh thần chuyển đổi từ “kiểm toán sau” sang “kiểm toán thông minh, chủ động, thời gian thực”.

Luân Dũng

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/dua-ai-giam-sat-tai-chinh-phat-hien-nguoi-huu-tri-ma-post1786721.tpo