Đưa nghệ thuật truyền thống đến với người trẻ Đồng Nai

2 giờ trướcBài gốc

Nghệ nhân Đỗ Đức Thuận hướng dẫn các em học sinh ở Đồng Nai thực hiện các bước làm tranh dân gian Đông Hồ. Ảnh: Cẩm Thành

Nhiều năm qua, nghệ nhân Đỗ Đức Thuận là cầu nối đưa hoạt động trải nghiệm làm tranh Đông Hồ đến với trường học, đơn vị văn hóa khu vực Nam Bộ, trong đó có Đồng Nai. Với ông, mỗi cuộc gặp gỡ, giao lưu với học sinh, sinh viên là một cơ hội để di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh hồi sinh.

Giữ lửa văn hóa dân gian từ tranh Đông Hồ

Thưa ông, điều gì từ tuổi thơ ở làng tranh Đông Hồ đã thôi thúc ông gắn bó với dòng tranh dân gian này suốt nhiều năm qua?

- Tôi sinh ở Thuận Thành, Bắc Ninh. Đây là vùng đất từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm tranh dân gian Đông Hồ, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Từ nhỏ, tôi đã được ông cha dẫn dắt từng công đoạn làm tranh, để rồi tình yêu ấy trở thành động lực khiến tôi quyết tâm nghiên cứu, thực hành và lan tỏa dòng tranh truyền thống. Ngoài bảo tồn, sưu tầm, phục chế những gì ông cha để lại, tôi còn sáng tác, sưu tầm nhiều chủ đề mới để tranh dân gian Đông Hồ ngày càng phong phú và phát triển.

Trong hành trình đó, đâu là điều khiến ông trăn trở nhất?

- Tôi trăn trở khi thấy thế hệ trẻ ngày càng ít cơ hội tiếp xúc với tranh dân gian. Khoảng cách giữa di sản và đời sống hiện đại rất lớn, nếu không có người kết nối thì nghệ thuật truyền thống dễ bị mờ nhạt. Vì vậy, nhiều năm qua tôi đã phối hợp với các đơn vị, trường học khu vực Nam Bộ, trong đó có Đồng Nai đưa tranh dân gian Đông Hồ đến gần hơn với các bạn trẻ bằng trải nghiệm, thực hành, bằng câu chuyện văn hóa gắn liền với từng bức tranh.

Theo ông, hoạt động trải nghiệm làm tranh dân gian Đông Hồ mang ý nghĩa như thế nào đối với học sinh?

- Tranh dân gian Đông Hồ không chỉ là mỹ thuật mà còn chứa đựng triết lý sống. Khi tham gia trải nghiệm, các em hiểu hơn về chất liệu tự nhiên tạo nên bức tranh, về cách người xưa quan sát cuộc sống và gửi gắm thông điệp vào các tác phẩm như: Gà mẹ và đàn con; Đàn lợn âm dương; Đám cưới chuột; Hái dừa; Cá chép… Quan trọng hơn, hoạt động này nuôi dưỡng cảm xúc thẩm mỹ, giúp học sinh trân trọng giá trị văn hóa dân tộc giữa đời sống hiện đại.

Tạo không gian trải nghiệm di sản cho học sinh Đồng Nai

Trong quá trình đưa tranh Đông Hồ đến với học sinh ở Đồng Nai, điều gì khiến ông ấn tượng nhất?

- Các em rất hào hứng khi được tìm hiểu nguyên liệu làm tranh, quy trình tạo giấy dó, cách in thủ công truyền thống. Nhiều em không chỉ tò mò trước màu sắc của tranh mà còn hứng thú với câu chuyện về đời sống lao động, phong tục và triết lý dân gian ẩn trong từng hình vẽ. Mặc dù lần đầu được tự tay thực hiện các công đoạn làm tranh, hoàn thiện một tác phẩm tranh dân gian Đông Hồ nhưng các em làm rất khéo, điều đó tạo cho tôi niềm tin rằng di sản vẫn có “đất sống” khi chạm tới đúng đối tượng.

Năm mới Bính Ngọ 2026 đang đến gần. Ông có dự định đưa thêm hoạt động trải nghiệm cho chủ đề năm tuổi này, thưa ông?

- Trong dòng tranh Đông Hồ có một số tranh về chủ đề con ngựa như: Vinh quy bái tổ, Mã đáo thành công... Đây đều là những mẫu tranh mang thông điệp tốt lành, gắn với khát vọng học hành đỗ đạt, thành công, tài lộc và tinh thần bền bỉ vượt khó. Năm mới là dịp rất thích hợp để tôi giới thiệu sâu hơn chủ đề này đến học sinh Đồng Nai nói riêng và Nam Bộ nói chung. Khi được tự tay in màu, tạo hình và hoàn thiện bức tranh, các em sẽ cảm nhận rõ hơn tinh thần mà người xưa gửi gắm vào từng tác phẩm.

Để hoạt động trải nghiệm tranh dân gian Đông Hồ trở thành một phần bền vững trong giáo dục văn hóa địa phương, theo ông cần những điều kiện nào?

- Điều quan trọng nhất là sự phối hợp đồng bộ giữa các đơn vị, trường học và chính nghệ nhân đang nắm giữ di sản. Khi chương trình giáo dục kỹ năng sống, lịch sử, mỹ thuật địa phương được mở rộng, nghệ thuật truyền thống sẽ có nhiều cơ hội đi vào thực tiễn. Tôi mong mỗi năm học, các em có ít nhất một vài buổi tương tác trực tiếp với nghệ nhân, để hiểu rằng di sản không xa lạ, không chỉ nằm trong sách vở. Tôi rất vui khi Bảo tàng Đồng Nai đã chủ động kết nối cho học sinh thực hành, trải nghiệm làm tranh dân gian Đông Hồ. Những sự quan tâm như vậy giúp học sinh thêm tự hào, lan tỏa rộng hơn di sản văn hóa phi vật thể.

Ông kỳ vọng gì ở hành trình kết nối di sản tranh dân gian Đông Hồ với người trẻ tại Đồng Nai trong thời gian tới?

- Đồng Nai là vùng đất có lịch sử hình thành và phát triển hơn 325 năm. Đây cũng là vùng đất năng động, có đông học sinh, nhiều thiết chế văn hóa đã và đang được đầu tư, phát triển. Đây là môi trường rất thuận lợi để nghệ thuật truyền thống được gìn giữ, phát huy. Hy vọng trong thời gian tới, sẽ có nhiều trường học tiếp tục đưa hoạt động trải nghiệm làm tranh dân gian Đông Hồ vào chương trình ngoại khóa. Khi người trẻ được nuôi dưỡng tình yêu văn hóa từ sớm, di sản sẽ tự nhiên đi vào đời sống và phát triển theo cách bền vững nhất.

Trân trọng cảm ơn ông!

Cẩm Thành (thực hiện)

Nguồn Đồng Nai : https://baodongnai.com.vn/van-hoa/202512/dua-nghe-thuat-truyen-thong-den-voi-nguoi-tre-dong-nai-f490097/