Cùng tham dự còn có đại diện lãnh đạo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ Tài chính, các chuyên gia, nhà khoa học, cùng lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam một số tỉnh, thành phố.
Ông Hoàng Công Thủy, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Văn Hoa
Hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao hiệu quả phòng, chống lãng phí
Trình bày những nội dung cơ bản của Dự án Luật, ông Hoàng Thái Sơn - Vụ trưởng Vụ pháp chế, Bộ Tài chính cho biết, Luật Tiết kiệm, chống lãng phí được Quốc hội thông qua năm 2013, có hiệu lực từ ngày 1/7/2014. Tuy nhiên sau 10 năm thực hiện, tình trạng lãng phí vẫn còn diễn ra ở nhiều lĩnh vực, dưới nhiều hình thức, gây ra những hệ lụy cho phát triển kinh tế - xã hội.
Do đó, việc sửa đổi, bổ sung Luật nhằm tạo khung pháp lý rõ ràng, hiệu quả hơn, giúp các tổ chức, cá nhân nhận thức và thực hiện nghiêm túc trách nhiệm tiết kiệm, chống lãng phí.
GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ - Pháp luật phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Văn Hoa
Dự thảo Luật quy định đối tượng áp dụng khá rộng, bao gồm cơ quan Nhà nước, đơn vị lực lượng vũ trang, đơn vị sự nghiệp công lập, cơ quan Đảng, MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội, doanh nghiệp Nhà nước, cùng các tổ chức, cá nhân liên quan.
Dự thảo cũng nêu 10 nguyên tắc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, trong đó nhấn mạnh đây là nhiệm vụ thường xuyên, gắn từ khâu hoạch định chính sách, xây dựng pháp luật đến tổ chức thực hiện và giám sát.
Các nguyên tắc đề cao yêu cầu công khai, minh bạch, phát huy vai trò giám sát của Quốc hội, HĐND, MTTQ Việt Nam, các tổ chức thành viên và nhân dân; lồng ghép giáo dục ý thức tiết kiệm, chống lãng phí vào hệ thống giáo dục. Đồng thời, yêu cầu đánh giá thường xuyên hiệu quả thực thi pháp luật, kịp thời khắc phục những “nút thắt”, “điểm nghẽn” trong quá trình thực hiện.
Đảm bảo tính đồng bộ và khả thi khi thực thi luật
Tại hội nghị, GS.TS Trần Ngọc Đường cho rằng dự thảo đã thể chế hóa phần lớn chủ trương của Đảng và Nhà nước, song vẫn còn một số hạn chế. Quy định về phạm vi điều chỉnh, đặc biệt là thuật ngữ “tài chính công” chưa được giải thích đầy đủ; chưa bao quát hết các lĩnh vực dễ phát sinh lãng phí như trong chuyển đổi số, đầu tư phần mềm, hạ tầng công nghệ.
Một số hành vi gây lãng phí phổ biến như trong quy hoạch, thu hồi đất, tổ chức hội họp… cũng chưa được liệt kê đầy đủ.
“Vai trò giám sát của MTTQ Việt Nam cần được quy định cụ thể hơn, có điều kiện bảo đảm thực hiện, đồng thời phát huy vai trò của báo chí và người dân theo tinh thần “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Dự thảo cũng cần rà soát sự thống nhất với các luật khác như Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách, Luật Quản lý tài sản công… và xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả tiết kiệm, chống lãng phí”, ông Trần Ngọc Đường nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Văn Pha, nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Văn Hoa
Góp ý tại hội nghị, ông Nguyễn Văn Pha, nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam cho rằng, hoạt động giám sát của Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư cộng đồng nên giới hạn trong phạm vi cấp xã để khả thi hơn, đồng thời cần quy định rõ cơ chế xử lý thông tin, giải quyết kiến nghị, tố cáo của người dân. Ngoài ra phạm vi giám sát của MTTQ cần mở rộng không chỉ với cơ quan nhà nước mà cả các tổ chức Đảng, Mặt trận, các tổ chức chính trị - xã hội và các đơn vị sử dụng tài chính, tài sản công.
TS. Đinh Văn Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ góp ý tại hội nghị. Ảnh: Văn Hoa
Từ góc độ của người làm pháp chế, TS. Đinh Văn Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ cho rằng, cần tiếp cận dự thảo Luật trên tinh thần chú trọng giải pháp thực hành tiết kiệm, chống lãng phí một cách hiệu quả, vì lĩnh vực nào cũng tiềm ẩn nguy cơ lãng phí.
Ông Minh đề nghị bỏ phần “phạm vi điều chỉnh” và “đối tượng áp dụng” bởi đây là trách nhiệm chung của mọi tổ chức, cá nhân, không cần tách biệt.
Theo ông Đinh Văn Minh, dự thảo đưa ra quá nhiều nguyên tắc, nên tinh gọn, dễ hiểu, bảo đảm yêu cầu “tiết kiệm nhưng không ảnh hưởng hiệu quả công việc”. Một số quy định về kiến nghị hiện còn cứng nhắc, chưa rõ cách thức xử lý khi kiến nghị được đưa ra.
"Tiết kiệm phải là chiến lược quốc gia, trong đó công khai, minh bạch là biện pháp then chốt; lãng phí do thể chế là nghiêm trọng, là “điểm nghẽn của mọi điểm nghẽn”. Do đó, cần tìm biện pháp giải quyết triệt để.
Quang cảnh hội nghị. Ảnh: Văn Hoa
Tiếp thu các ý kiến góp ý của các chuyên gia, nhà khoa học vào dự thảo Luật, Phó Chủ tịch Hoàng Công Thủy đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, làm rõ hơn để tiếp tục hoàn thiện dự án Luật trình Quốc hội. Ban Dân chủ, giám sát và phản biện xã hội tổng hợp đầy đủ và báo cáo phản biện; chú trọng thể hiện rõ các nhận xét, đánh giá về các nội dung phản biện lớn, chuyên sâu. Trong đó, đánh giá mức độ thể chế hóa các quan điểm của Đảng, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về xây dựng văn hóa tiết kiệm; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành "tự giác", "tự nguyện", như "cơm ăn, nước uống, áo mặc hàng ngày".
Tiếp tục đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lấy đây là một trong những giải pháp căn cơ góp phần xây dựng văn hóa tiết kiệm. Bên cạnh đó, thực hiện nguyên tắc "Tiết kiệm, chống lãng phí được thực hiện ngay từ khâu xây dựng chính sách, soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật" nhằm xác định vai trò của xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật trong việc đáp ứng yêu cầu thực tiễn, không làm cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực", Phó Chủ tịch Hoàng Công Thủy khẳng định
Theo Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Hoàng Công Thủy, quá trình xây dựng dự thảo Luật đã bám sát các chỉ đạo của Đảng, nhất là Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 25/12/2023 của Bộ Chính trị về tăng cường lãnh đạo thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Hướng dẫn số 63-HD/BCĐTW ngày 28/4/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí; Quyết định số 231-QĐ/TW ngày 17/1/2025 của Bộ Chính trị về bảo vệ người đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Dự thảo đã tập trung xác định rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quản lý, sử dụng nguồn lực, nhất là trách nhiệm người đứng đầu; bổ sung các quy định nhận diện hành vi gây lãng phí và chế tài xử lý; bảo vệ người phát hiện, đấu tranh chống lãng phí; đồng thời xây dựng cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ để giám sát, thanh tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
"Những ý kiến góp ý tại hội nghị không chỉ giúp hoàn thiện dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí mà còn góp phần nâng cao chất lượng xây dựng chính sách, pháp luật; thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm của MTTQ Việt Nam trong việc đại diện, tập hợp ý chí, nguyện vọng của nhân dân; phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong việc hoạch định chính sách", ông Hoàng Công Thủy nhấn mạnh.
Tuệ Phương - Văn Hoa