Tập đoàn Diehl Defence của Đức vừa thử nghiệm phiên bản hải quân của tổ hợp tên lửa phòng không IRIS-T SLM trên hộ vệ hạm Baden-Wuerttemberg, đánh dấu bước chuyển quan trọng để khắc phục điểm yếu phòng không của lớp tàu này.
Việc đưa bệ phóng lên chiến hạm không chỉ cải thiện tầm bảo vệ mà còn thể hiện xu hướng kết hợp hệ thống tên lửa tầm trung cho tuần dương nhỏ gọn trong hải quân hiện đại.
Diehl Defence thông báo thử nghiệm diễn ra trong khuôn khổ cuộc diễn tập MFE 2025, sự kiện bắn tên lửa lớn nhất của hải quân Đức trong 3 thập kỷ tổ chức từ ngày 13 - 24/10.
Hình ảnh do nhà sản xuất công bố cho thấy cụm bệ phóng cố định gồm 5 ống chứa đạn, đặt sau thượng tầng của Baden-Wuerttemberg, kèm theo máng chuyển hướng cho khí xả động cơ tên lửa.
Nhà sản xuất cho biết quá trình lên ý tưởng, chế tạo nguyên mẫu và bắn thử kéo dài gần 10 tháng, và kết quả bắn thử được mô tả là đạt tỷ lệ trúng mục tiêu cao.
IRIS-T là hệ thống phát triển từ giữa thập niên 1990 với sự hợp tác của Đức và một số đối tác châu Âu. Phiên bản tiêu chuẩn IRIS-T SLM gồm xe chỉ huy, radar đa năng TRML-4D và ba xe phóng với tối đa 24 quả đạn, có tầm bắn khoảng 40 km, chuyên đối phó máy bay, trực thăng, UAV và một số loại tên lửa.
Trước đó, Đức đã chuyển giao nhiều hệ thống IRIS-T SLM và bệ phóng phiên bản tầm ngắn IRIS-T SLS cho Ukraine, nơi hệ thống này được đánh giá góp phần lấp khoảng trống phòng không.
Baden-Wuerttemberg là chiếc đầu tiên của lớp hộ vệ hạm cùng tên, có lượng giãn nước 7.200 tấn, gần tương đương khu trục hạm lớp Arleigh Burke của Mỹ về mặt khối lượng.
Tuy nhiên, lớp tàu này lâu nay bị chỉ ra có năng lực phòng không hạn chế, khi chỉ trang bị 42 đạn RIM-116 với tầm bắn hiệu quả khoảng 9 km.
Việc lắp đặt IRIS-T SLM phiên bản hải quân có thể mang lại bước nhảy vọt về tầm và độ bao phủ, từ đó nâng cao khả năng tự vệ trước các mối đe dọa trên không.
Về chiến lược, bước nâng cấp này phản ánh hai xu hướng rõ rệt. Thứ nhất, hải quân các nước có xu hướng trang bị hệ thống phòng không tầm trung cho tàu hộ vệ và khu trục nhỏ nhằm tăng cường tính tự chủ khi hoạt động độc lập hoặc trong biên đội nhỏ.
Thứ hai, việc sử dụng phiên bản lục địa chuyển sang bản hải quân cho thấy khả năng tùy biến hệ thống trên nền tảng có sẵn, rút ngắn thời gian triển khai so với phát triển hoàn toàn hệ thống mới.
Với IRIS-T SLM, tàu có thể đối phó hiệu quả hơn với máy bay cảm biến, UAV tấn công và diễn biến tấn công tên lửa tốc độ thấp đến trung bình.
Tuy vậy, việc tích hợp một hệ thống tên lửa đất đối không lên thân tàu không phải không có thách thức.
Câu hỏi đặt ra là hệ thống điều khiển hỏa lực của tàu kết hợp với radar TRML-4D như thế nào, nguồn điện, làm mát và cấu trúc bố trí trên boong sẽ ảnh hưởng tới khả năng vận hành trong môi trường biển.
Ngoài ra, số lượng đạn tối đa mà tàu có thể mang theo sau khi lắp bệ phóng vẫn chưa rõ ràng. Nếu bố trí bệ phóng cố định, tàu phải cân nhắc phương án tiếp đạn và bảo trì trong thời gian tác chiến kéo dài.
Bồi đắp năng lực phòng không cho Baden-Wuerttemberg cũng có ý nghĩa chính trị và ảnh hưởng tới cán cân lực lượng khu vực.
Ở bối cảnh cạnh tranh chiến lược ngày càng gia tăng trên các tuyến đường biển quan trọng, khả năng tự bảo vệ của tàu hộ vệ hiện đại trở thành yếu tố then chốt để bảo đảm hoạt động dài ngày, bảo vệ đoàn tàu và thực hiện nhiệm vụ khu vực xa bờ.
Việc Đức thử nghiệm IRIS-T SLM trên hộ vệ hạm có thể thúc đẩy các hải quân đối tác cân nhắc giải pháp tương tự, đặc biệt với những quốc gia muốn tăng cường phòng không hải quân mà không cần trang bị khu trục hạm lớn.
Nhìn về thực tế tác chiến, kinh nghiệm ở Ukraine cho thấy IRIS-T đóng vai trò quan trọng trong lá chắn phòng không, đặc biệt ở các kịch bản cần đánh chặn mục tiêu tốc độ thấp và UAV.
Việc chuyển giao và triển khai hệ thống này trên biển có thể giúp hạn chế nguy cơ bị tấn công bất ngờ khi tàu hoạt động gần bờ hoặc trong vùng xung đột.
Tuy nhiên, hiệu quả tổng thể vẫn phụ thuộc vào hệ thống chỉ huy, tình báo, cảnh giới và khả năng phối hợp với các lớp vũ khí khác như tên lửa hành trình đối hạm và hỏa lực yểm trợ.
Việt Hùng
Theo CNN, Naval News, Bulgarian Military