Từ học tập, làm việc đến giải trí, con người hiện đại, nhất là giới trẻ đều dễ dàng cậy nhờ vào công nghệ. Song, bên cạnh những tiện ích, một thực tế đáng lo ngại đang diễn ra, đó là không ít bạn trẻ ngày nay đang dần quá phụ thuộc vào AI, để máy móc “nghĩ thay, làm thay”, thậm chí “biểu cảm thay” cho mình.
Ảnh minh họa: vneconomy.vn
AI mang đến nhiều lợi ích, giúp tra cứu thông tin nhanh, hỗ trợ sáng tạo nội dung, tối ưu hóa công việc, học tập. Tuy nhiên, việc lạm dụng công nghệ đang khiến một bộ phận giới trẻ đánh mất khả năng tự học, tự tư duy và sáng tạo. Dễ thấy, nhiều sinh viên, học sinh hiện nay khi làm bài tập, viết tiểu luận đều nhờ AI làm giúp thay vì tự nghiên cứu. Thói quen ấy nếu kéo dài sẽ khiến họ thụ động, thiếu bản lĩnh, tư duy độc lập và dần đánh mất khả năng sáng tạo, yếu tố quan trọng trong sự phát triển và tạo thành nét cá tính riêng của mỗi người.
Không chỉ trong học tập mà cả trong giao tiếp và đời sống tinh thần, công nghệ cũng đang chi phối mạnh mẽ. Trong những cuộc gặp gỡ, nhiều bạn trẻ mải mê cắm cúi vào điện thoại hơn là trò chuyện. Nhiều người coi mạng xã hội là “thế giới thật”, sống vì những lượt thích, bình luận ảo mà quên mất các mối quan hệ, cảm xúc ngoài đời. Lối sống ấy khiến người trẻ dễ cô đơn, bị thao túng tâm lý và xa rời giá trị nhân văn. Không ít người trẻ thần tượng AI quá mức, tin rằng AI luôn đúng, luôn khách quan. Nhưng thực tế, AI chỉ là sản phẩm của con người, có thể sai lệch hoặc bị chi phối bởi dữ liệu đầu vào. Nếu không tỉnh táo kiểm chứng, con người dễ trở thành nạn nhân của chính công nghệ mà mình tạo ra.
Giới trẻ hôm nay sinh ra trong kỷ nguyên số, vì vậy không thể tách khỏi công nghệ. Nhưng quan trọng là, người trẻ phải học cách làm chủ công nghệ, không để công nghệ chi phối bản thân mình. Để sống văn minh, hiện đại nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa và giá trị nhân văn, mỗi bạn trẻ cần rèn luyện ý thức tự học, tự khám phá và giới hạn thời gian sử dụng thiết bị số hợp lý. Nhà trường, gia đình cần định hướng kỹ năng số, khả năng phản biện, chọn lọc thông tin; xã hội cần xây dựng môi trường sử dụng công nghệ lành mạnh, khuyến khích sáng tạo và đề cao giá trị con người.
Công nghệ và AI là bước tiến kỳ diệu của nhân loại, nhưng chỉ khi biết kiểm soát, con người mới thật sự làm chủ tương lai. Hãy để công nghệ phục vụ con người, đừng để con người sống phụ thuộc vào công nghệ, đó là điều mỗi người trẻ thời đại số cần khắc ghi để không biến mình thành “người máy”.
KHÁNH TÚ