Phụ nữ ở tuổi tiền mãn kinh thường gặp tình trạng bốc hỏa. Ảnh minh họa: SK&ĐS.
"Hỏa" là sinh lực để duy trì sự sống con người, tựa như vạn vật sống nhờ hơi ấm của mặt trời. "Hỏa" ở trạng thái bình thường chính là nguyên khí, dương khí mà chúng ta thường nhắc tới, nó có thể bảo đảm cho việc các chức năng của cơ thể hoạt động ổn định.
Người có hỏa lực mạnh mẽ sẽ lão hóa chậm hơn, sức đề kháng mạnh mẽ hơn, hệ miễn dịch của họ có thể tìm ra dấu vết của tế bào ung thư một cách kịp thời và nhanh chóng...
Nhưng hễ cơ thể xuất hiện dấu hiệu bất thường, "hỏa" sẽ trở thành nguyên nhân hàng đầu làm tiêu hao nguyên khí. Bởi vậy, các thầy thuốc thời cổ đại có nói: “Hãn vệ trùng hòa bất tức chi vị khí, nhiễu loạn vọng động biến thường chi vị hỏa”. (Khí có thể giúp cơ thể duy trì trạng thái ổn định, hỏa có thể gây rối loạn các chức năng của cơ thể).
Giải thích theo ngôn ngữ hiện đại thì có nghĩa là: Cơ thể không có "hỏa" thì không có sức sống, nhưng hỏa trên cơ thể người cũng sẽ làm tiêu hao sức sống. Có thể giữ hỏa và hạ hỏa một cách chừng mực vừa đủ mới là phương thức điều trị cao minh của người thầy thuốc uyên bác, việc hạ hỏa là bắt buộc nhưng phải được thực hiện một cách cẩn trọng.
Những thầy thuốc Đông y giàu kinh nghiệm muốn trừ bỏ "tặc hỏa", "tướng hỏa" cũng sẽ cần rất thận trọng, nhất là khi lựa chọn loại thuốc đi vào thận kinh có tính khổ hàn.
Vì những loại thuốc hạ hỏa ngấm vào thận kinh như vị thuốc hoàng bá, tri mẫu, sẽ ảnh hưởng đến vùng dưới đồi (Hypothalamus) của cơ thể, tức chức năng của hệ thống nội tiết như tuyến sinh dục tuyến yên, từ đó ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của con người... Mà đây cũng là khởi đầu của những tác động lên hoạt động sống bình thường của cơ thể.
Hỏa lực bình thường tức là “dương” trong âm dương, “khí” trong khí huyết, danh y thời Minh Trương Cảnh Nhạc đã nêu ra tầm quan trọng của nó với sức khỏe con người: “Có dương khí thì sống, không có dương khí thì chết” mà dương khí lại được nuôi dưỡng bằng hỏa lực của con người.
Khoảng 5 năm trước, tôi và Tiến sĩ Khương Lương Đạc, người đã phát minh ra viên nang thải độc dưỡng nhan, cùng tới khoa ICU (Khoa Chăm sóc Tích cực) của Bệnh viện Hiệp Hòa Bắc Kinh, để hội chẩn cho một bệnh nhân vẫn hôn mê sau ca phẫu thuật xuất huyết não. Bác sĩ Khương là chuyên gia khoa nội Đông y, rất am hiểu việc xử lý tình huống bệnh nhân sốt cao và hôn mê nguy kịch thế này.
Bệnh nhân nọ được phẫu thuật mở sọ giải áp, máu tụ trong não đã được lấy ra nhưng vẫn sốt cao và bất tỉnh. Khi chúng tôi tới phòng bệnh, vết mổ vẫn còn dấu máu nhưng làn da nằm ngoài vết khâu lại teo, trở nên khô mỏng, không giống như vết thương trên cơ thể của người sống.
Bác sĩ Khương xem xét tình trạng của bệnh nhân rồi lắc đầu với vẻ không mấy lạc quan: “Nguyên khí cạn kiệt rồi, không còn hỏa lực nữa, khí huyết đều hư nhược!” Bác sĩ điều trị cùng hội chẩn với bác sĩ Khương nghe vậy thì thấy rất khó hiểu: “Các chỉ tiêu xét nghiệm của bệnh nhân đều rất bình thường, không có dấu hiệu của tình trạng thiếu máu”.
Bác sĩ Khương mới chỉ vào vết mổ và vành tai của bệnh nhân, nói: “Dù có máu thì máu đó cũng là máu chết, các chức năng của cơ thể không hoạt động nữa rồi, anh coi chỗ này đi, khô teo hết rồi...” Ngày thứ ba sau buổi hội chẩn của bác sĩ Khương, bệnh nhân nọ đã qua đời dù không hề thiếu máu.
Đây là lý luận y học của Đông y. Nếu chỉ có máu, dù không hề thiếu bất cứ tế bào máu nào, huyết sắc tố (hemoglobin) vẫn đầy đủ, mọi chỉ tiêu đều đạt chuẩn. Nhưng nếu khí không còn, cơ thể không sử dụng được máu thì người ta cũng không còn sức sống nữa.
Đúng, "hỏa" của cơ thể là chức năng của mỗi cơ quan, là năng lượng thiết yếu của sinh mệnh. Con người ta muốn sống sót thì phải đảm bảo có đủ năng lượng. Có đủ năng lượng thì mỗi cơ quan trong cơ thể mới thực hiện được chức năng của mình. Đây là tác dụng của hỏa, cách gọi chính quy của Đông y với hỏa là nguyên dương, dương khí.
"Nguyên" có nghĩa là khởi nguồn, là gốc rễ căn bản nhất, dương là năng lượng, nguyên dương, dương khí, là năng lượng căn bản nhất, động lực căn bản nhất của cơ thể, chính nó đã thúc đẩy các cơ quan trong cơ thể thực hiện chức năng của mình một cách ổn định, bình thường.
Đông Đồng/ Huy Hoàng Books & NXB Thanh niên