Được và mất của các bên khi xung đột Ukraine dần đến hồi kết

2 giờ trướcBài gốc

Theo giới quan sát, hiện tại có thể thấy rõ kế hoạch hòa bình 28 điểm - đang là cơ sở cho một thỏa thuận hậu chiến - sẽ tạo ra hai bên thắng cuộc: Nga và Mỹ. Cả hai sẽ đạt được những lợi ích chiến lược và kinh tế từ một kế hoạch được đánh giá là bất cân xứng, đòi hỏi Ukraine phải nhượng bộ đáng kể về lãnh thổ.

Xung đột Ukraine. Ảnh: Reuters

Dưới đây là những đánh giá về các lợi ích và tổn thất tiềm tàng đối với 5 chủ thể chính của một trong những cuộc xung đột gây thương vong lớn nhất kể từ Thế chiến II.

Ukraine

Đối với Ukraine, kết thúc giao tranh nhiều khả năng đồng nghĩa với việc mất chủ quyền lãnh thổ tại Crimea, Donetsk, Lugansk và các khu vực khác đang bị Nga kiểm soát. Lực lượng quân đội sẽ bị giới hạn ở một số lượng nhất định và không quốc gia nào được phép triển khai binh lính trên lãnh thổ Ukraine. Kiev gần như chắc chắn bị cấm gia nhập NATO - một trong những nguyên nhân châm ngòi cho xung đột, dù điều này được bù đắp bằng các cam kết an ninh mà nhiều bên đánh giá là “mơ hồ”.

Ở chiều tích cực, Ukraine sẽ nhận bồi thường thông qua quỹ tái thiết, được tài trợ một phần từ 100 tỷ USD tài sản Nga bị đóng băng - đề xuất mà Moscow bác bỏ và gọi là “hành vi ăn cắp”, cùng khoản đầu tư bổ sung 100 tỷ USD từ châu Âu.

Tuy vậy, mọi khoản bồi thường hay nguồn lực tái thiết cũng không thể bù đắp được tổn thất của Kiev những năm qua với hàng trăm nghìn trường hợp thương vong, hơn 11 triệu người phải rời bỏ nhà cửa cùng thiệt hại kinh tế - hạ tầng lên tới hàng trăm tỷ USD mà thế hệ hiện tại và tương lai của Ukraine phải gánh chịu.

Liên minh châu Âu (EU)

Đối với EU, việc kết thúc một cuộc xung đột tàn khốc ngay sát mình không mang lại bất kỳ lợi ích lãnh thổ hay tăng cường an ninh nào. Các chính sách thiên hướng quân sự và gieo rắc lo ngại không giúp EU đạt được lợi thế trước Nga. Ngược lại, chúng làm gia tăng chia rẽ nội bộ và xói mòn sự thống nhất trong cách tiếp cận với Moscow. Phần Lan, Estonia, Latvia và Litva - những nước giáp biên giới Nga và áp đặt nhiều vòng trừng phạt đều bị tổn hại nặng nề về kinh tế.

Bị Tổng thống Trump gây sức ép phải tăng mạnh ngân sách quốc phòng, các nước EU có thể sẽ nhận ra rằng phần ngân sách tăng thêm vẫn không đủ để đảm bảo an ninh. Một cuộc chạy đua vũ trang ở châu Âu - điều EU đã cam kết theo đuổi sẽ khiến lục địa này đối mặt với nhiều thách thức hơn, từ cái giá về kinh tế – xã hội đến phân hóa chính trị sâu sắc, sự phụ thuộc nhiều hơn vào các nhà cung cấp bên ngoài và rủi ro an ninh gia tăng. Chạy đua vũ trang cũng khiến nguy cơ xảy ra xung đột hạt nhân tại châu Âu trở nên hiện hữu hơn.

Theo một nghiên cứu mới của Corisk và Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế Na Uy (NUPI) công bố ngày 25/11, một chiến thắng quân sự của Nga tại Ukraine sẽ khiến châu Âu phải trả giá gấp đôi so với khi Ukraine giành chiến thắng. Nghiên cứu đưa ra hai kịch bản quân sự và kinh tế cho cuộc xung đột Nga - Ukraine, đồng thời nhấn mạnh những lựa chọn mà châu Âu phải đối mặt trong bối cảnh Mỹ thúc đẩy một kế hoạch hòa bình có thể bất lợi cho Ukraine và toàn bộ châu Âu. Trong cả hai kịch bản, châu Âu sẽ phải gánh phần lớn hỗ trợ cho Ukraine, vì nghiên cứu dự báo rằng Mỹ cuối cùng sẽ thu hẹp và chấm dứt hỗ trợ quốc phòng. Nghiên cứu được công bố trong bối cảnh việc tìm kiếm nguồn tài trợ mới cho Ukraine đối mặt với áp lực gia tăng chưa từng có, khi nguồn lực tài chính của nước này dự kiến sẽ cạn kiệt vào giữa năm 2026.

Theo cơ chế “cho vay dựa trên bồi thường” do Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đề xuất, khoảng 140 tỷ euro (162 tỷ USD) từ nguồn dự trữ của Ngân hàng Trung ương Nga đang bị phong tỏa sẽ được cho Ukraine vay. Bất chấp sự phản đối từ một số lãnh đạo, Ủy ban châu Âu và phần lớn các quốc gia thành viên EU ủng hộ cơ chế cho vay bồi thường này và đặt mục tiêu hoàn tất thỏa thuận tại cuộc họp Hội đồng châu Âu ngày 18 - 19/12.

NATO

Trong khi tránh đối đầu quân sự trực tiếp với Nga, NATO đã chứng kiến các kế hoạch mở rộng của mình tại Ukraine, Gruzia và các quốc gia tiềm năng khác thuộc Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) bị phá vỡ. Bên cạnh đó, một số nhà quan sát cho rằng, tổ chức này đang mất đi uy tín và vị thế như một liên minh chính trị – quân sự mạnh mẽ.

Theo đó, 32 quốc gia thành viên NATO có lực lượng quân sự và chi tiêu quốc phòng vượt trội so với Nga, bao gồm ưu thế về nhân lực, lực lượng không quân và hải quân nhưng nguồn lực quân sự, năng lực công nghiệp và tài chính của NATO vẫn chưa thể mang lại chiến thắng nhanh chóng cho Ukraine.

Khi thất bại quân sự của Kiev gần như là điều không thể tránh khỏi, cuộc xung đột cũng khiến NATO đối mặt với tình trạng chính trị nội bộ rối ren và thiếu sự nhất quán, đặc biệt liên quan đến chiến lược dài hạn và vai trò của NATO trong châu Âu cũng như trong trật tự thế giới đa cực.

Nga

Cuộc xung đột ở Ukraine tất nhiên cũng gây tổn thất nhất định cho Nga về nhân mạng và kinh tế. Tuy nhiên, mục tiêu chiến lược chính của Tổng thống Putin, đó là ngăn NATO mở rộng sang sườn phía Đông, đã đạt được. Ukraine hiện đang trong quá trình bị trung lập hóa và phi quân sự hóa. Đồng thời, khả năng cao các phần lãnh thổ mà Nga sáp nhập sau các cuộc trưng cầu dân ý năm 2022 gồm Donetsk, Lugansk, Zaporizhzhia và Kherson sẽ được công nhận và hợp pháp hóa.

Một điểm đáng chú ý nữa là các kết quả kinh tế tiềm năng, ngay cả khi có những điều chỉnh đối với kế hoạch hòa bình hiện tại nhằm phản đối thỏa thuận mà nhiều người cho là do Mỹ và Nga dàn xếp theo các yêu cầu tối đa của Tổng thống Putin. Khi các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ, Nga sẽ tiến hành quá trình tái hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu.

Điều có ý nghĩa nhất là việc này sẽ khôi phục hình ảnh Nga như một cường quốc toàn cầu lớn và được tôn trọng. Trong nội bộ Nga, thỏa thuận hòa bình được xem là chiến thắng rõ ràng cho Tổng thống Putin. Xung đột kết thúc với một chiến thắng bảo đảm lợi ích quốc gia chắc chắn sẽ nâng cao uy tín và vị thế của Điện Kremlin cũng như Tổng thống Putin trong và ngoài nước.

Mỹ

Chính sách của Mỹ dưới thời ông Biden được xác định bởi vai trò lãnh đạo NATO và việc cung cấp hỗ trợ quân sự - tài chính liên tục để bảo vệ Ukraine. Nhiệm vụ hỗ trợ Ukraine bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ đã đưa Mỹ trở thành bên hỗ trợ quân sự lớn nhất cho Kiev, cung cấp hàng tỷ USD viện trợ quân sự trực tiếp, bao gồm các vũ khí tiên tiến và thông tin tình báo.

Tuy nhiên, sau khi ông Trump nhậm chức, nhiều ý kiến cho rằng việc tái định hướng chính sách đối ngoại của Mỹ ở châu Âu sẽ chấm dứt sự tham gia về tài chính và quân sự của Washington trong cuộc xung đột ở Ukraine, từ đó giảm sức ép lên các nguồn lực của Mỹ và ưu tiên hướng tiếp cận chính sách "Nước Mỹ trên hết".

Bên cạnh đó, các lợi ích chính khác được cho là có thể đạt được bao gồm:

Lợi ích tài chính và tham gia tái thiết: Kế hoạch hòa bình được đề xuất bao gồm các điều khoản mà theo đó Mỹ sẽ nhận 50% lợi nhuận từ các khoản đầu tư vào công cuộc tái thiết Ukraine. Ngoài ra, các công ty Mỹ cũng có cơ hội tiếp cận các tài nguyên thiên nhiên của Ukraine, bao gồm những nguyên tố đất hiếm quan trọng.

Tận dụng liên minh để tăng đóng góp từ châu Âu: Bằng cách tạo điều kiện cho sự hỗ trợ của Mỹ và thúc đẩy chính sách bán vũ khí cho các đồng minh NATO, sau đó chuyển giao cho Ukraine, Tổng thống Trump có thể mang lại lợi ích cho ngành công nghiệp Mỹ.

Thể hiện ảnh hưởng và sức mạnh ngoại giao: Việc theo đuổi một tiến trình hòa bình riêng giữa Mỹ và Nga, cũng như khả năng công nhận các lợi ích lãnh thổ của Moscow sẽ giúp ông Trump khẳng định vai trò quyền lực của Washington trên trường quốc tế.

Khả năng tái hội nhập của Nga: Một phần quan trọng trong kế hoạch đề xuất là khả năng Nga tái hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu và được dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Điều này có thể mở ra cơ hội hợp tác thương mại và kinh tế, mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp Mỹ.

Cho đến nay, ngoài việc đặt câu hỏi về tính tất yếu của cuộc xung đột, như Tổng thống Trump từng nói rằng cuộc chiến này đáng lẽ không bao giờ xảy ra, thì giới quan sát cũng tập trung vào việc làm rõ tại sao cuộc giao tranh với mức thiệt hại khủng khiếp này kéo dài lâu như vậy và điều đó đã diễn ra như thế nào.

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: Eurasia Review

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/duoc-va-mat-cua-cac-ben-khi-xung-dot-ukraine-dan-den-hoi-ket-post1250030.vov