Nếu được triển khai đồng bộ, đường sắt trên cao không chỉ là lời giải cho bài toán ùn tắc mà còn là cơ hội biến Nam Bộ thành hành lang logistics xanh, giảm chi phí và nâng cao năng lực xuất khẩu.
TP.HCM cần cơ chế rõ ràng để phát triển đường sắt
Trong một buổi làm việc gần đây giữa lãnh đạo TP.HCM và Tổng công ty Đầu tư và Phát triển công nghiệp – CTCP (Becamex IDC), câu chuyện về hạ tầng đường sắt liên vùng đã trở thành tâm điểm. Tại buổi làm việc, Becamex IDC đã đề xuất hai tuyến đường sắt quan trọng: Bàu Bàng – Cái Mép và TP.HCM – Cần Thơ.
Lãnh đạo UBND TP.HCM làm việc tại Becamex IDC.
Báo cáo với đoàn công tác, ông Nguyễn Văn Hùng, Chủ tịch Tập đoàn Becamex cho biết: "Sau thời gian hợp nhất, TP.HCM mới hiện nay có nhiều tiềm năng để phát triển và phát huy thế mạnh của địa phương. Trong đó, mở ra cơ hội kết nối các vùng từ đường bộ, đường thủy và hướng tới là đường sắt khu vực".
Theo ông Hùng, để các dự án như đường sắt sớm thành hiện thực, cần có cơ chế rõ ràng, ví dụ Nhà nước giải phóng mặt bằng, còn doanh nghiệp triển khai xây dựng, vận hành…
Ông Nguyễn Văn Hùng - Chủ tịch HĐQT Becamex IDC báo cáo nội dung quy hoạch các tuyến đường sắt.
Theo các tính toán sơ bộ, riêng hai tuyến đường sắt nếu hoàn thành có thể giúp tiết kiệm hơn 2,2 tỷ USD chi phí logistics mỗi năm. Tuyến Bàu Bàng – Cái Mép sẽ trực tiếp đưa hàng hóa từ khu công nghiệp Bình Dương, Đồng Nai ra cảng nước sâu Thị Vải, giảm tình trạng kẹt xe và chi phí trung chuyển. Trong khi đó, tuyến TP.HCM – Cần Thơ sẽ trở thành “mạch nối” giữa đồng bằng sông Cửu Long và trung tâm công nghiệp phía Nam, giúp nông sản, hàng hóa có đường ra cảng quốc tế nhanh hơn.
Cơ chế đầu tư – nút thắt cần tháo gỡ
Dù có ý nghĩa lớn nhưng để hiện thực hóa, các dự án đường sắt vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Theo đề xuất, Nhà nước sẽ đảm nhận giải phóng mặt bằng, còn doanh nghiệp đầu tư xây dựng và vận hành. Đây là mô hình hợp tác công – tư quen thuộc, song đòi hỏi cơ chế tài chính minh bạch, đồng thời phải có chính sách khuyến khích nhà đầu tư dài hạn.
Thực tế, ngay trong buổi làm việc với UBND TP.HCM, Becamex IDC cũng kiến nghị tháo gỡ hàng loạt vướng mắc liên quan đến các dự án hạ tầng khác như Quốc lộ 13, Mỹ Phước – Tân Vạn hay thủ tục pháp lý của KCN Bàu Bàng, Cây Trường.
Ông Nguyễn Văn Được - Chủ tịch UBND TP.HCM phát biểu tại buổi làm việc.
Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TP.HCM đánh giá cao những đề xuất các dự án lớn về đường sắt, giải quyết hệ thống giao thông của Quốc Gia, Thành phố TP.HCM mới và sự phát triển vùng của Tập đoàn Becamex đưa ra.
Lãnh đạo thành phố khẳng định, chính quyền sẽ đồng hành với doanh nghiệp, chủ động làm việc với các tỉnh lân cận như Đồng Nai để thống nhất phương án đầu tư, không để dự án rơi vào cảnh “đứt gãy liên kết vùng”. Đối với các khó khăn vướng mắc của 2 KCN Bàu Bàng và Cây Trường, chủ tịch UBND TP.HCM yêu cầu đơn vị ban ngành phải giải quyết dứt điểm, hoàn thiện các hồ sơ thủ tục để hoàn thiện dự án.
Nếu hai tuyến đường sắt chiến lược sớm khởi công, TP.HCM và vùng Nam Bộ sẽ bước vào giai đoạn mới, giai đoạn phát triển hạ tầng xanh, thông minh, gắn với mô hình đô thị, giao thông tích hợp (TOD). Đây cũng là xu thế mà nhiều quốc gia đang theo đuổi để giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế.
Không chỉ giải quyết giao thông, các dự án đường sắt này còn có thể trở thành cú hích để thu hút đầu tư, mở rộng các khu công nghiệp và hình thành chuỗi đô thị vệ tinh kết nối TP.HCM. Nói cách khác, đường sắt không chỉ là phương tiện, mà là nền tảng để thành phố hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm logistics và vận tải bền vững của cả nước trong thập kỷ tới.
Thế Bình