Đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân: Xoay hướng đầu tư với góc nhìn và tư duy mới

12 giờ trướcBài gốc

Một cầu đường sắt thi công dang dở trên tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân.

Phải điều chỉnh chủ trương đầu tư

Sau 18 tháng bắt tay triển khai nghiên cứu, rà soát tổng thể, Ban Quản lý dự án đường sắt vừa có Báo cáo số 1450/BC-BQLDADS gửi Bộ Xây dựng về kết quả nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân.

Đây là kết quả được thực hiện bởi Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải (GTVT) cùng Công ty cổ phần Tư vấn đầu tư và xây dựng GTVT, trên cơ sở hợp đồng tư vấn ký với Ban Quản lý dự án đường sắt vào đầu tháng 12/2023.

Cần phải nói thêm rằng, Ban Quản lý Dự án đường sắt chính là đơn vị từng được Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) giao làm chủ đầu tư Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân từ năm 2004.

Tại Báo cáo số 1450, Ban Quản lý dự án đường sắt khẳng định, việc tiến hành điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án từng được phê duyệt vào năm 2003 là điều bắt buộc để có thể triển khai các bước tiếp theo.

Cụ thể, theo quy định tại khoản 1, Điều 103, Luật Đầu tư công (năm 2024), dự án đã được cấp có thẩm quyền quyết định đầu tư trước ngày 1/1/2015, đã được bố trí vốn, nhưng chưa hoàn thành, thì được tiếp tục thực hiện mà không phải thực hiện việc quyết định chủ trương đầu tư trước khi điều chỉnh dự án.

Tuy nhiên, qua rà soát quá trình thực hiện, liên danh tư vấn cho rằng, Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân thuộc nhóm A, đã có trong quy hoạch của Quyết định số 06/2002/QĐ-TTg, ngày 7/1/2002 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể Phát triển ngành GTVT đường sắt Việt Nam đến năm 2020.

Theo quy chế quản lý đầu tư và xây dựng ban hành tại Nghị định số 52/1999/NĐ-CP ngày 8/7/1999, được bổ sung, sửa đổi bằng Nghị định số 12/2000/NĐ-CP ngày 5/5/2000 và Nghị định số 07/2003/NĐ-CP ngày 30/1/2003, thì dự án nhóm A đã có quy hoạch được duyệt không phải lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, mà được lập ngay báo cáo nghiên cứu khả thi, nhưng phải thực hiện bước thẩm tra và xin phép đầu tư.

Trên cơ sở Tờ trình số 4729/BGTVT ngày 16/10/2003 và 5871/BGTVT ngày 12/12/2003 của Bộ GTVT về việc thẩm tra và xin phép đầu tư Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, Chính phủ đã có Văn bản số 75/CP-CN ngày 9/1/2004 cho phép đầu tư dự án này.

Theo hồ sơ điều chỉnh Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi của Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân do liên danh tư vấn lập, có nhiều nội dung thay đổi so với Dự án đã được duyệt, như thay đổi mục tiêu, quy mô đầu tư, nhu cầu vận tải, quy hoạch các địa phương, tiêu chuẩn kỹ thuật, tổng mức đầu tư...

Khoản 2, Điều 37, Luật Đầu tư công (năm 2024) quy định, việc điều chỉnh chủ trương đầu tư chương trình, dự án được thực hiện trong trường hợp chương trình, dự án phát sinh thay đổi về mục tiêu, địa điểm, vượt mức vốn đầu tư công, vượt mức vốn đầu tư công của ngân sách cấp trên, vượt tổng mức đầu tư chương trình, dự án so với nội dung tại chủ trương đầu tư chương trình, dự án.

“Vì vậy, Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân cần thực hiện điều chỉnh chủ trương đầu tư trước khi điều chỉnh dự án”, ông Nguyễn Khánh Tùng, Phó giám đốc Ban Quản lý dự án đường sắt nói.

Được biết, so với chủ trương đầu tư được phê duyệt cách đây 22 năm, tại Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh, liên danh tư vấn đề xuất: không tiếp tục đầu tư khổ đường lồng trên đoạn tuyến Lim - Phả Lại - Hạ Long, điều chỉnh thành khổ đường đơn 1.435 mm. Lý do là, nhu cầu vận tải hàng hóa khổ đường 1.000 mm thấp; chi phí đầu tư, chi phí duy tu, bảo dưỡng đối với đường lồng 1.435 mm và 1.000 mm cao hơn khoảng 1,25 lần so với đường đơn khổ 1.435 mm.

Về cấp đường, tốc độ thiết kế, liên danh tư vấn đề xuất điều chỉnh tiêu chuẩn đường cấp 2 khổ lồng sang tiêu chuẩn đường sắt cấp 3 khổ 1.435 mm, với tốc độ thiết kế tối đa 120 km/giờ cho tàu khách và 80 km/giờ cho tàu hàng, có châm chước tại 25 vị trí đường cong bán kính nhỏ (300 - 700 m).

Liên quan đến phạm vi đầu tư, do đoạn tuyến từ ga Yên Viên đến ga Lim đang được duy tu, bảo dưỡng hằng năm, có chất lượng tốt, nên liên danh tư vấn đề xuất không đầu tư đoạn tuyến từ Yên Viên đến Lim (khoảng 10,771 km).

Như vậy, với phương án đầu tư mới, Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân sẽ có tổng chiều dài tuyến khoảng 119,4 km.

Tuyến bắt đầu từ ga Lim (Km10+771) đến ga Cái Lân (Km128+189), bao gồm phần đường sắt xây dựng mới khoảng 42,078 km (trong đó, có 5,67 km thuộc Tiểu dự án Hạ Long - cảng Cái Lân đã hoàn thành, bàn giao và khai thác từ năm 2014); cải tạo và nâng cấp đường sắt hiện tại khoảng 77,326 km (trong đó, có 15,715 km đã hoàn thành thi công, thuộc Tiểu dự án Phả Lại - Hạ Long).

Về ga đường sắt, Dự án sẽ xây dựng mới 4 ga: Nam Sơn, Châu Cầu, Chí Linh mới và Cái Lân (trong đó, ga Cái Lân đã hoàn thành); cải tạo và nâng cấp 8 ga: Lim, Cổ Thành, Đông Triều, Mạo Khê, Yên Dưỡng, Uông Bí C, Yên Cư, Hạ Long (trong đó, ga Hạ Long đã hoàn thành); ga Biểu Nghi không đầu tư.

Đối với các cầu trên tuyến, Dự án sẽ xây dựng mới 19 cầu (trong đó, đang thi công dở dang 13/19 cầu, bổ sung 6/19 cầu); cải tạo, nâng cấp 36 cầu trên tuyến đường sắt hiện tại (trong đó, đã hoàn thành cải tạo 11/36 cầu). So với phương án cũ, có 3 cầu đường bộ vượt đường sắt trên chính tuyến không đầu tư và 1 cầu đường sắt sông Sinh trên tuyến nhánh không thực hiện đầu tư.

“Đây là phương án hoàn thiện tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân tối ưu nhất trong bối cảnh nhu cầu vận tải trên hành lang Hà Nội - Quảng Ninh đã có sự thay đổi đáng kể, khiến mục tiêu đầu tư công trình phải chuyển từ vận tải hàng hóa là chủ yếu sang vận tải hành khách là chủ yếu”, đại diện liên danh tư vấn cho biết.

Điều chỉnh công năng

Trong công văn số 980/BGTVT-CQLXD gửi Thủ tướng Chính phủ vào cuối tháng 1/2025, Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) cho biết, Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân được triển khai từ năm 2004, nhưng dở dang. Đến nay, quy hoạch có nhiều thay đổi.

Cụ thể, tại thời điểm lập Dự án, trên cơ sở kết quả dự báo, nhu cầu vận tải của tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân chủ yếu là hàng hóa, thu hút hàng hóa từ khu vực Vân Nam của Trung Quốc kết nối với cảng Cái Lân.

Hiện nay, quy hoạch cảng biển có nhiều thay đổi, trong đó tập trung phát triển tại khu vực Hải Phòng (cảng Lạch Huyện), nên nhu cầu vận tải hàng hóa kết nối Trung Quốc với hệ thống cảng biển Việt Nam được dồn về tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

Bên cạnh đó, trên hành lang Hà Nội - Bắc Ninh - Hải Dương - Quảng Ninh xuất hiện khu du lịch, nghỉ dưỡng lớn, nên nhu cầu vận tải hành khách đang gia tăng mạnh mẽ.

Nhận định này là hoàn toàn có cơ sở, bởi số liệu nghiên cứu trước đây (2003 - 2004) cho thấy, nhu cầu vận tải trên tuyến đến năm 2020 chủ yếu là hàng hóa (khoảng 7,4 triệu tấn/năm), nhu cầu vận tải hành khách khoảng 3,6 triệu lượt/năm. Tuy nhiên, theo kết quả nghiên cứu do liên danh tư vấn thực hiện, nhu cầu vận tải chủ yếu trên tuyến đến năm 2050 là hành khách (tăng lên 7,03 - 7,66 triệu lượt/năm), trong khi hàng hóa giảm xuống (còn khoảng 2,7 - 3,3 triệu tấn/năm).

Theo kết quả dự báo đối với tuyến Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, nhu cầu vận tải hành khách cao hơn, nhu cầu vận tải hàng hóa thấp hơn so với trước đây, nên theo lãnh đạo Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng), cần thiết phải tiến hành điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án.

Với quy mô, mục tiêu đầu tư nói trên, Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân sẽ có tổng mức đầu tư mới là 9.989 tỷ đồng. Trong đó, chi phí đã thực hiện là 4.429 tỷ đồng, chi phí tiếp tục đầu tư thực hiện hoàn thành Dự án là 5.560 tỷ đồng.

Ban Quản lý dự án đường sắt và đơn vị tư vấn đề xuất cấp có thẩm quyền bố trí vốn ngân sách nhà nước trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030. Dự án thực hiện chuẩn bị đầu tư từ năm 2023 đến năm 2026; thực hiện dự án từ năm 2026 đến năm 2030 và bàn giao, đưa vào khai thác, sử dụng vào năm 2031.

Hiện áp lực tái khởi động công trình này là rất lớn, bởi tại Kết luận số 49-KL/TW ngày 28/2/2023 về định hướng phát triển đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Bộ Chính trị đã yêu cầu tiếp tục đầu tư hoàn thành đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân đến năm 2030.

Ngày 25/3/2025, Thường trực Ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã bổ sung Tiểu dự án 2 (Lim - Phả Lại) thuộc Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân vào diện theo dõi.

“Ngoài việc tránh tiếp tục lãng phí đầu tư, nếu khởi động và triển khai sớm tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, sẽ góp phần giải quyết nhu cầu vận tải hành khách và hàng hóa trên hành lang Đông Bắc, kéo giảm chi phí logistics, tăng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế”, đại diện Ban Quản lý dự án đường sắt nhấn mạnh.

Anh Minh

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/duong-sat-yen-vien---pha-lai---ha-long---cai-lan-xoay-huong-dau-tu-voi-goc-nhin-va-tu-duy-moi-d303069.html