Từ đèn kéo quân mang tinh thần thượng võ, đèn tiến sĩ giấy mang tinh thần hiếu học đến đèn ông sao xòe ra năm cánh như năm cánh sao vàng trên lá cờ quốc kỳ; Rồi đèn lồng cá chép thật ngộ nghĩnh gắn với tình yêu thiên nhiên đồng ruộng. Thắp sáng ngọn đèn chính là thắp sáng ước mơ thắp sáng bao hy vọng.
Tết Trung thu nào nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cũng tỉ mẩn cắt dán những chiếc đèn lồng và mặt nạ truyền thống cho các cháu rước đèn phá cỗ.
Chiếc đèn lồng là cả một kỳ công của gia đình sum vầy. Người lớn chẻ tre, phơi nắng dẻo dai rồi hướng dẫn cho các em dán các trang giấy màu. Đó chính là sự gắn kết giúp cho các em phát triển trí tưởng tượng và kỹ năng thủ công tạo dựng sự tự tin sáng tạo và yêu cái đẹp. Chiếc đèn lồng chiếu sáng lung linh không chỉ là niềm vui con trẻ mà còn biểu tượng cho tình yêu thương và sự đoàn kết gia đình tạo nên khung cảnh ấm áp. Các em rước đèn với một nhịp sống mới, một hòa sắc mới, một náo nức mới. Ánh sáng của trăng rằm vành vạnh tạo ra một không gian bình yên là một sân khấu bát ngát để các em được tự do tung tăng rước đèn đêm hội.
Hòa chung với đêm hội rước đèn là rộn ràng tiếng trống với nhịp hát đồng dao “Chiếc đèn ông sao” của nhạc sĩ Phạm Tuyên: “Chiếc đèn ông, sao năm cánh tươi màu - Cán sao rất dài, cán sao qua đầu - Em cầm đèn sao em hát vang vang - Đèn sao tươi màu đêm rằm liên hoan”.
Đêm hội trăng rằm tưng bừng để các em rồng rắn rước đèn kéo nhau về phá cỗ. Cỗ trung thu bắt đầu bằng mâm các loại quả. Hình như nhịp giao hòa của thiên nhiên đã khéo chọn thời khắc đêm rằm trung thu vào tháng tám. Dịp đó vừa mới qua rằm tháng bảy Vu lan báo hiếu cho cha mẹ thì rằm trung thu lại dành bao tình cảm yêu thương cho con trẻ.
Mâm cỗ trung thu có gì lạ đâu, thật thân thiết và gần gũi với các em. Đó là các loại quả trong vườn nhà mà đến rằm trung thu chín dậy, mọng nước, chín tròn đầy, không chỉ ngọt ngào mà cả màu sắc nhìn thật thích mắt. Này là nải chuối vàng ươm xòe ra như một bàn tay rộng tin cậy nâng đỡ bao loại quả khác tạo nên sự sum vầy khao khát, no đủ, bình yên.
Nếu như trung tâm đèn lồng là ngọn đèn thắp sáng thì trung tâm mâm cỗ là quả bưởi tròn đầy mọng nước mong muốn sự vẹn toàn sung túc. Rồi quả hồng đỏ mọng, quả hồng chín mang hình chiếc đèn lồng. Quả na thì căng tròn mở mắt, mắt na tròn xoe niềm vui niềm hồ hởi. Mâm quả chính là hội tụ trái nhân trái nghĩa để nhớ về công lao vun trồng của ông bà và cha mẹ.
Quà trung thu còn có các loại bánh nướng, bánh dẻo với khuôn hình tròn, hình vuông tượng trưng cho trời tròn đất vuông. Rằm Trung thu còn gọi là “tết trông trăng”, đây là lúc nông nhàn và các nguyên liệu để làm ra các loại bánh cũng là từ hạt thóc, hạt nếp, hạt đậu chắt qua bao hạt sương, hạt nắng. Đó vừa là quà tặng các em vừa là lời cảm tạ đất trời thiên nhiên đã ban cho người nông dân ước ao một mùa vụ thuận lợi, tươi tốt như câu thành ngữ dân gian: “Muốn ăn lúa tháng năm, tối trông rằm tháng tám”.
Đêm hội rước đèn trung thu có cả âm thanh và ánh sáng, có cả quà của thiên nhiên ban tặng và sản vật từ bàn tay con người. Tất cả hòa chung sum vầy một khát vọng trung thu, một ước vọng trăng rằm đó là dành tất cả tình yêu thương cho con trẻ với một sự mong muốn tròn đầy trong sáng và ấm áp quây quần bên nhau. Ngọn đèn đêm hội rước đèn chính là tâm điểm thắp lên bao niềm hy vọng ấy.
Hà Tĩnh, ngày 21/9/2025
Nguyễn Ngọc Phú