EU khó xử với khí đốt Mỹ – Cơ hội hay cái bẫy mới?

một ngày trướcBài gốc

Hệ thống đường ống dẫn khí đốt tự nhiên hóa lỏng tại bang Maryland, Mỹ. Ảnh: AP/TTXVN

Trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đặt mục tiêu cắt giảm tiêu thụ khí đốt tự nhiên và chấm dứt hoàn toàn sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga cuối năm 2027, đề xuất tăng cường nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ theo mong muốn của Tổng thống Donald Trump đang đặt ra một bài toán hóc búa. Liệu châu Âu có thực sự cần thêm khí đốt, hay đây là lúc kiên định với các mục tiêu năng lượng xanh đầy tham vọng của mình?

Theo trang tin châu Âu Euractiv.com ngày 29/5, đề xuất của Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen về việc châu Âu có thể mua thêm LNG của Mỹ thoạt nhìn có vẻ là một giải pháp hợp lý. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là liệu EU có thực sự cần thêm LNG từ Mỹ hay không – hay nói đúng hơn là cần thêm khí đốt nói chung.

Lộ trình REPowerEU, một kế hoạch chấm dứt mọi hoạt động nhập khẩu năng lượng từ Nga, được trình bày vào ngày 6/5, đã đặt ra mục tiêu loại bỏ khí đốt của Nga. Bất chấp cuộc xung đột ở Ukraine, hoạt động nhập khẩu khí đốt này vẫn tiếp tục, mặc dù lưu lượng đường ống giảm mạnh và nhập khẩu LNG tăng lên. Tổng lượng nhập khẩu LNG và đường ống của Nga đạt khoảng 50 tỷ mét khối (bcm), hay 19% lượng nhập khẩu của EU, vào năm ngoái. Với đường ống dẫn khí đốt qua Ukraine hiện đã đóng cửa, EU hy vọng lượng khí đốt nhập khẩu từ Nga sẽ giảm khoảng 15 bcm trong năm nay.

Trong lộ trình của mình, EU ước tính khối này có thể cắt giảm nhu cầu "hơn 15 bcm khí đốt mỗi năm, giảm nhu cầu khí đốt chung của EU xuống 40-50 bcm vào năm 2027". Hơn nữa, nếu các luật và kế hoạch hiện hành được thực hiện đầy đủ, khối này có thể "thay thế tới 100 bcm khí đốt tự nhiên vào năm 2030".

Thực tế, trong giai đoạn 2022-2024, mức tiêu thụ khí đốt của châu Âu đã giảm 80 bcm so với mức năm 2021. Sự sụt giảm này là do giá năng lượng tăng cao cùng với luật khẩn cấp sau cuộc xung đột ở Ukraine, và mức triển khai năng lượng tái tạo kỷ lục. Tuy nhiên, vào năm 2024, mức tiêu thụ khí đốt của EU tăng 2 bcm so với năm 2023, đưa tổng mức tiêu thụ lên 332 bcm. Với sản lượng trong khối của EU bị hạn chế, phần lớn lượng khí đốt này được nhập khẩu.

Dự báo thực tế và những tranh cãi

Về nhu cầu thực tế, Ana Maria Jaller-Makarewicz, nhà phân tích năng lượng hàng đầu tại Viện Kinh tế Năng lượng và Phân tích Tài chính (IEEFA), nhận định với Euractiv rằng nếu EU tiếp tục theo đúng kế hoạch năng lượng của mình, "không có lý do gì để tăng nhập khẩu khí đốt và LNG từ bất kỳ nguồn nào" vì lượng nhập khẩu hiện tại lớn hơn nhu cầu dự kiến của EU vào năm 2030.

Tuy nhiên, Andreas Guth, người đứng đầu tập đoàn công nghiệp Eurogas có trụ sở tại Brussels, cho rằng lộ trình của REPowerEU là không thực tế và khối này sẽ cần phải đảm bảo nguồn cung cấp LNG bổ sung. Ông Guth lưu ý rằng một trong những mục tiêu cốt lõi trong kế hoạch REPowerEU ban đầu – được công bố vài tuần sau khi Nga đưa quân vào Ukraine tháng 2/2022 – là sản xuất nội khối 10 triệu tấn hydro xanh mỗi năm vào năm 2030, tương ứng với khối lượng nhập khẩu tương đương. Đến cùng thời điểm, khí sinh học sẽ được tăng lên 35 bcm, hàng triệu máy bơm nhiệt được triển khai để thay thế lò hơi đốt gas, và nhà cửa và các tòa nhà được cách nhiệt với tốc độ chóng mặt. "Những mục tiêu này khó thành hiện thực", ông Guth nhận định.

Nhà vận động hành lang trong ngành khí đốt trên cũng cho rằng nguyên nhân thực sự khiến mức tiêu thụ khí đốt ở EU giảm, bên cạnh sản lượng kỷ lục từ gió và mặt trời, là mùa đông ôn hòa và "sự phá hủy nhu cầu" trong ngành công nghiệp – nghĩa là giá năng lượng cao gây ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng trên khắp châu Âu. "Theo quan điểm của chúng tôi, việc tiếp tục đi theo con đường này là không thực tế và cũng không mong muốn", ông Guth nói thêm.

Ngược lại, chuyên gia Jaller-Makarewicz của IEEFA coi đây là vấn đề về ý chí chính trị, lập luận rằng dự báo giảm nhu cầu là "thực tế miễn là các quốc gia thành viên EU cam kết thực hiện".

Triển vọng tương lai

Cơ quan hợp tác quản lý năng lượng EU (ACER) cũng đã cảnh báo không nên quá tin tưởng vào những dự báo lạc quan, lưu ý trong báo cáo ban hành tuần trước rằng cho đến nay chỉ có các tấm pin mặt trời được triển khai với tốc độ tương thích với các mục tiêu của REPowerEU.

ACER khuyến nghị đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng để quay lại đúng mục tiêu, nhưng cũng đàm phán các hợp đồng LNG linh hoạt để giảm thiểu rủi ro do giá cả thay đổi đột ngột trong vài năm tới. Tuy nhiên, xét về tổng thể, ACER cho biết “nhu cầu khí đốt vẫn dự kiến sẽ đi theo quỹ đạo sát với REPowerEU hơn so với các kịch bản khác”.

Vì vậy, câu hỏi về việc có nên tăng lượng khí đốt nhập khẩu từ Mỹ hay không có thể mang tính chính trị nhiều hơn và sẽ trở nên phức tạp do nhu cầu tuân thủ chương trình nghị sự giảm thiểu khí hậu của EU. Ủy ban châu Âu dự kiến sẽ công bố trong vài tuần tới mục tiêu giảm khí thải nhà kính tạm thời mới cho năm 2040, đây sẽ là phép thử cho quyết tâm của họ. Cho đến nay, Ủy ban châu Âu dường như sẵn sàng tuân thủ các mục tiêu phi cacbon hóa của mình. Bà Leyen đầu tuần này đã cam kết tuân theo lời khuyên của ban cố vấn khí hậu độc lập của EU.

Câu hỏi thứ hai cần trả lời là EU dự định phụ thuộc vào lượng khí nhập khẩu từ Mỹ nhiều đến mức nào trong bối cảnh Washington đang sử dụng mức thuế quan khó lường để tìm cách áp đặt ý chí của mình lên hệ thống thương mại toàn cầu – và coi EU là đối thủ thay vì đồng minh. Kể từ cuộc khủng hoảng năng lượng năm 2022, EU đã mua từ 40% đến 50% nguồn cung cấp LNG quan trọng từ Mỹ.

Chuyên gia Jaller-Makarewicz kết luận: "Việc tăng lượng nhập khẩu LNG từ Mỹ sẽ có nghĩa là EU sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào một nguồn cung cấp". Điều này đặt ra một thách thức lớn về an ninh năng lượng cho EU, khi họ đang cố gắng đa dạng hóa nguồn cung để tránh phụ thuộc vào một quốc gia nào đó, nhưng lại có nguy cơ chuyển từ phụ thuộc vào Nga sang phụ thuộc vào Mỹ.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/eu-kho-xu-voi-khi-dot-my-co-hoi-hay-cai-bay-moi-20250528183228026.htm