Trong một bức thư gửi các quốc gia thành viên hôm 17/11, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết Ukraine cần 135,7 tỷ euro trong 2 năm tới để đáp ứng các nhu cầu quân sự và tài khóa. Bà Ursula von der Leyen đã nêu ra 3 lựa chọn dành cho các nước EU: viện trợ theo từng quốc gia, vay nợ chung mới hoặc tận dụng tài sản Nga bị phong tỏa.
Ảnh minh họa: Reuters
Bức thư được gửi đi nhằm gia tăng áp lực buộc các chính phủ chấp thuận "khoản vay bồi thường” trị giá 140 tỷ euro do Ủy ban châu Âu đề xuất hồi đầu năm mà cho đến nay, Bỉ vẫn ngăn chặn vì lo ngại rủi ro pháp lý và tài chính.
Cả viện trợ song phương lẫn khoản nợ chung của EU đều không phải lựa chọn dễ chấp nhận với phần lớn các thành viên. Khoảng 190 tỷ euro tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga đang được giữ tại Euroclear - trung tâm lưu ký chứng khoán có trụ sở tại Bỉ. Do vậy, chính phủ Bỉ đã yêu cầu các nước khác chia sẻ rủi ro và tính đến cả những tài sản bị phong tỏa trong phạm vi thẩm quyền của họ.
Theo kế hoạch “vay bồi thường”, Euroclear sẽ đầu tư các chứng khoán đáo hạn của Ngân hàng Trung ương Nga vào một thỏa thuận cho vay đặc biệt với EU. Sau đó, EU sẽ phát hành một khoản cho vay truy đòi hạn chế cho Ukraine, theo đó Kiev chỉ phải trả nợ nếu Moscow bắt đầu thanh toán tiền bồi thường chiến tranh.
Để xoa dịu lo ngại của Bỉ và mở đường cho một thỏa thuận trước cuối năm, bà von der Leyen cam kết xem xét “các biện pháp bảo đảm pháp lý bổ sung”, bao gồm khả năng các quốc gia thành viên khác chia sẻ chi phí kiện tụng quốc tế. Nhưng bà cũng nhấn mạnh rằng “không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro” và việc các rủi ro đó nên được chia sẻ trong bao lâu “vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ”.
Bất chấp các biện pháp bảo đảm, “không thể loại trừ khả năng xuất hiện những tác động dây chuyền, kể cả đối với thị trường tài chính... nếu khoản vay bồi thường bị các bên khác hiểu sai như một hành động tịch thu tài sản Nga”, Chủ tịch Ủy ban châu Âu von der Leyen thừa nhận.
Thủ tướng Bỉ Bart De Wever cũng kêu gọi sử dụng các tài sản Nga bị đóng băng tại những nước châu Âu khác. Theo chính phủ Pháp, khoảng 19 tỷ euro đang bị phong tỏa tại Pháp, phần lớn nằm trong các ngân hàng thương mại. Đáp lại đề nghị này, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tỏ ý sẵn sàng “mở rộng” cơ chế hiện tại để bao gồm cả tài sản nhà nước của Nga đang được nắm giữ tại các ngân hàng thương mại ở những quốc gia EU khác. Bà cho biết điều đó sẽ “nâng tổng mức tối đa lên khoảng 210 tỷ euro”.
Theo Chủ tịch Ủy ban châu Âu Von der Leyen, rủi ro khoản vay bị xem như một hành động tịch thu tài sản có thể giảm bớt nếu các quốc gia ngoài EU cũng hành động tương tự. Anh và Canada cho biết họ đang cân nhắc áp dụng mô hình “khoản vay bồi thường” của EU trong phạm vi thẩm quyền của mình. Ủy ban châu Âu lưu ý rằng có thêm khoảng 42 tỷ euro tài sản Nga bị phong tỏa tại các nước G7 ngoài EU.
Theo những người am hiểu vấn đề, Mỹ đang giữ khoảng 5 tỷ USD, trong khi Nhật Bản nắm giữ lượng tài sản khoảng 33 tỷ USD. Một quốc gia khác tỏ ra dè dặt với việc sử dụng tài sản Nga bị đóng băng là Luxembourg khi nước này viện dẫn hiệp định bảo hộ đầu tư song phương với Nga - một yếu tố có thể khiến Luxembourg đối mặt với các vụ kiện. Bỉ cũng có một hiệp định tương tự.
Bà Von der Leyen khuyến nghị các quốc gia này nên “rút khỏi các hiệp định đầu tư song phương liên quan” để hạn chế rủi ro pháp lý. Người phát ngôn của văn phòng Thủ tướng Bỉ chưa phản hồi yêu cầu bình luận. Euroclear cũng từ chối đưa ra bình luận.
Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: Financial Times