EU nỗ lực kiểm soát làn sóng hàng giá rẻ từ Trung Quốc

11 giờ trướcBài gốc

Các sàn thương mại điện tử giá rẻ từ Trung Quốc, nổi bật là Temu. Ảnh: Reuters

Châu Âu trước sức ép từ làn sóng hàng giá rẻ

Trong năm 2024, EU đã phải đối mặt với một “cơn lũ” gói hàng giá rẻ chưa từng có từ Trung Quốc. Các số liệu thống kê cho thấy, đã có khoảng 4,6 tỉ gói hàng nhỏ ùn ùn đổ vào thị trường châu Âu, tương đương với hơn 145 gói hàng mỗi giây. Điều đáng chú ý là 91% trong số này có xuất xứ từ Trung Quốc, chủ yếu thông qua các nền tảng thương mại điện tử như Temu và Shein.

Tình hình này đã tạo ra áp lực lớn đối với hệ thống hải quan của châu Âu. Chỉ riêng Hà Lan và Bỉ - hai trung tâm logistics chính của khối - đã tiếp nhận hơn 1 tỉ gói hàng mỗi quốc gia trong năm vừa qua. Sự gia tăng đột biến này không chỉ làm quá tải hệ thống kiểm soát hải quan mà còn đặt ra những thách thức nghiêm trọng về an toàn và chất lượng sản phẩm.

Ủy viên Thương mại EU, ông Maroš Šefčovič, đã mô tả tình hình này như một “thách thức hoàn toàn mới” đối với khả năng kiểm soát, đảm bảo an toàn và tuân thủ các tiêu chuẩn. Ông nhấn mạnh rằng “cơn lũ gói hàng khổng lồ” này đã tạo ra gánh nặng lớn cho các quan chức hải quan và làm tăng số lượng hàng hóa nguy hiểm, không tuân thủ quy định có mặt trên thị trường EU. Các nhà lập pháp EU quan ngại việc “người tiêu dùng cá nhân đã tự trở thành những người nhập khẩu” đang khiến việc kiểm tra mức độ an toàn của các sản phẩm trở nên gần như bất khả thi.

Không dừng lại ở đó, gian lận thuế - đặc biệt là thuế giá trị gia tăng (VAT) - đang trở thành vấn đề nhức nhối. Theo DW, ngày càng có nhiều bằng chứng về các hành vi gian lận của người bán hàng Trung Quốc, như khai báo giá trị hàng hóa thấp hơn thực tế để tránh thuế bán hàng hoặc VAT (mức thuế này dao động từ 20-27% tùy quốc gia EU). “Có rất nhiều trường hợp nhà nhập khẩu khai báo giá trị lô hàng thấp hơn để nằm dưới ngưỡng miễn thuế và tránh các thủ tục hải quan”, ông Momchil Antov, chuyên gia kinh tế và hải quan tại Học viện Kinh tế D. A. Tsenov (Bulgaria), nhận định. “Đây là hành vi gian lận”.

Áp lực đối với châu Âu lại càng lớn hơn nữa, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định chấm dứt quy chế miễn thuế cho hàng hóa giá trị dưới 800 đô la (de minimis) vào đầu tháng 5-2025, khiến mô hình kinh doanh của Temu và Shein tại Mỹ lập tức bị bóp nghẹt.

Theo sắc lệnh mới của Nhà Trắng, các gói hàng giá trị thấp (dưới 800 đô la) từ Trung Quốc vào Mỹ qua đường bưu điện hiện phải chịu thuế suất 54% hoặc phí cố định 100 đô la/kiện hàng. Đối với các lô hàng gửi qua các hãng chuyển phát thương mại như UPS, FedEx, DHL..., mức thuế là 30%.

Các mức thuế này đã khiến chi phí nhập khẩu tăng cao hơn rất nhiều so với giai đoạn miễn thuế trước đây, và buộc các nền tảng như Temu và Shein phải điều chỉnh mô hình kinh doanh, thậm chí chuyển hướng sang sử dụng các nhà bán hàng và kho nội địa để tránh thuế quan mới.

Trong bối cảnh đó, châu Âu đang dần trở thành “miền đất hứa” mới, và ngày càng được các hãng bán lẻ Trung Quốc chú trọng. Chỉ trong tháng 4-2025, Temu đã tăng ngân sách quảng cáo kỹ thuật số tại Pháp thêm 115%, và tại Anh thêm 20%. Với Shein, ngân sách quảng cáo lần lượt tăng 45% ở Pháp và 100% ở Anh so với cùng kỳ năm trước.

Sự bùng nổ này không chỉ đe dọa các “ông lớn” trong ngành bán lẻ truyền thống như Zara, H&M, Primark mà còn tạo sức ép lên toàn bộ hệ sinh thái bán lẻ châu Âu, vốn đang phải vật lộn xoay xở với chi phí lao động, vận hành và tuân thủ quy định cao hơn rất nhiều so với các đối thủ Trung Quốc.

Ngày càng nhiều nhà bán lẻ châu Âu phàn nàn về sự cạnh tranh không công bằng từ các nền tảng Trung Quốc. Họ cho rằng, chính sách miễn thuế hiện tại cho các gói hàng có giá trị dưới 150 euro đã tạo ra lợi thế không công bằng cho Shein và Temu so với các doanh nghiệp trong khu vực.

Những nỗ lực thay đổi cuộc chơi

Để giải quyết tình hình này, EU đã đưa ra một giải pháp mang tính đột phá: áp dụng phí xử lý 2 euro cho mỗi gói hàng có giá trị dưới 150 euro được gửi trực tiếp đến người tiêu dùng. Đây không phải là một loại thuế mà là “khoản bù đắp chi phí” theo lời giải thích của Ủy viên Thương mại EU Šefčovič. Ông cho biết khoản phí này cần phải do các nền tảng thương mại điện tử chịu trách nhiệm thanh toán, chứ không phải người tiêu dùng.

Chính sách mới được thiết kế với cơ chế khuyến khích thông minh: các gói hàng được gửi đến các cơ sở kho vận trong lãnh thổ EU sẽ chỉ phải chịu phí thấp hơn là 0,5 euro/gói. Sự chênh lệch này nhằm khuyến khích các nền tảng như Temu và Shein chuyển từ mô hình giao hàng trực tiếp tới tay người tiêu dùng sang mô hình gửi hàng theo lô lớn và phân phối từ các kho trong phạm vi EU. Điều này sẽ giúp cơ quan hải quan dễ dàng kiểm tra các mẫu hàng trong lô thay vì kiểm tra từng món hàng riêng lẻ.

Về mặt thời gian, EU dự kiến sẽ bắt đầu triển khai cải cách hệ thống hải quan từ năm 2026 thay vì 2028 như kế hoạch ban đầu. Phí xử lý sẽ là biện pháp tạm thời cho đến khi quy chế hải quan mới chính thức loại bỏ hoàn toàn chế độ miễn thuế cho các gói hàng dưới 150 euro. Đồng thời, trong khuôn khổ cải cách này, EU cũng sẽ buộc các người bán trên các nền tảng trực tuyến phải đăng ký thuế VAT, khiến họ phải chịu trách nhiệm về chất lượng hàng hóa với tư cách là nhà nhập khẩu lần đầu tiên.

Phản ứng từ các bên liên quan

Phản ứng từ phía Trung Quốc khá rõ ràng và mang tính phản đối. Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã bày tỏ hy vọng rằng EU sẽ tuân thủ cam kết về sự cởi mở và “cung cấp một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch và không phân biệt đối xử cho các doanh nghiệp Trung Quốc”. Bắc Kinh quan ngại rằng kế hoạch này có thể tạo ra sự phân biệt đối xử với các doanh nghiệp Trung Quốc và mâu thuẫn với cam kết cởi mở về thương mại mà giới chức EU đã tuyên bố trước đó. Những tranh cãi liên quan đến vấn đề này có thể làm gia tăng căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế.

Trong khi đó, các nhà bán lẻ châu Âu đã thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với đề xuất này. Zalando, một nhà bán lẻ trực tuyến lớn hoạt động tại 25 quốc gia châu Âu, đã hoan nghênh đề xuất thu phí nhưng cho rằng việc loại bỏ ngưỡng miễn thuế hải quan nên được đẩy nhanh. Tương tự, Hiệp hội bán lẻ Đức HDE cũng coi phí xử lý là “một phần của giải pháp để khắc phục sự cạnh tranh không công bằng từ Temu và các nền tảng khác”.

Trong khi đó, một số ý kiến khác lại tỏ ra thận trọng hơn. Công ty thương mại điện tử Ba Lan Allegro đã gọi mức phí mới là “một bước đi đúng hướng” nhưng nhấn mạnh rằng thông tin chi tiết về cách thức triển khai sẽ là yếu tố quyết định. Họ lo ngại rằng mức phí thấp hơn 0,5 euro cho hàng hóa được xử lý tại các kho bãi của EU rốt cuộc sẽ mang lại nhiều lợi ích cho các công ty toàn cầu có năng lực logistics mạnh mẽ, trong khi các doanh nghiệp nhỏ với năng lực hạn chế hơn sẽ phải chịu mức phí 2 euro.

Về phía các nền tảng bị ảnh hưởng trực tiếp, cả Temu và Shein đều không phản hồi các yêu cầu bình luận về chính sách mới của EU. Tuy nhiên, hành động của họ đã phần nào thể hiện sự thích ứng với môi trường thương mại thay đổi. Cả hai công ty đều đã đầu tư vào các trung tâm phân phối địa phương tại châu Âu. Điều này có thể giúp các doanh nghiệp giảm thiểu tác động tài chính nếu các trung tâm kho vận này đủ điều kiện để được tính mức phí xử lý thấp hơn.

Động thái của EU cũng phản ánh một xu hướng toàn cầu trong việc kiểm soát chặt chẽ hơn đối với các gói hàng nhỏ từ Trung Quốc, như những gì diễn ra tại Mỹ. Tuy nhiên, so với các biện pháp quyết liệt của Mỹ, cách làm của EU được đánh giá là ôn hòa hơn. Điều này được kỳ vọng sẽ giúp khối vừa bảo vệ thị trường nội địa, vừa đảm bảo sự cân bằng giữa việc kiểm soát dòng chảy hàng hóa và duy trì quyền lợi người tiêu dùng. Bên cạnh đó, cơ chế cũng sẽ giúp EU thúc đẩy hoạt động đầu tư vào cơ sở hạ tầng logistics trong khối, cải thiện năng lực của thị trường thương mại điện tử.

Nguồn: Financial Times, Business Insider, SCMP, Politico, Reuters, Business Standard, DW, Bloomberg

Song Thanh

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/eu-no-luc-kiem-soat-lan-song-hang-gia-re-tu-trung-quoc/