EU từ bỏ năng lượng Nga:Tham vọng đầy thách thức

một ngày trướcBài gốc

EU cần có sự phối hợp chặt chẽ, phát triển cơ sở hạ tầng và quản lý thị trường để ngăn chặn tình trạng gián đoạn nguồn cung và giá cả tăng vọt.

Châu Âu đã thông qua kế hoạch loại bỏ hoàn toàn khí đốt của Nga vào năm 2027. Ảnh: Bruegel

Theo thỏa thuận giữa các nhà ngoại giao EU và các nhà lập pháp của Nghị viện châu Âu, hoạt động nhập khẩu khí đốt từ Nga vào liên minh sẽ bị cấm từ mùa thu năm 2027. Quyết định này cũng bao gồm các mốc thời gian sớm hơn cho việc loại bỏ dần khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và các hợp đồng cung cấp ngắn hạn...

Trước khi xảy ra xung đột Nga - Ukraine, EU đã nhập khẩu từ Nga khoảng 40% lượng khí đốt mà khối này tiêu thụ, nhưng đã nhanh chóng đa dạng hóa nguồn cung và chuyển sang sử dụng nhiều hơn các nguồn năng lượng tái tạo. Tatiana Mindekova - Cố vấn chính sách về năng lượng châu Âu tại Ember cho biết, EU đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc giảm bớt sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga. Đến cuối năm 2024, tỷ lệ nhập khẩu đã giảm xuống dưới 20%. Trong khuôn khổ REPowerEU, khối này hướng tới lệnh cấm hoàn toàn khí đốt có nguồn gốc từ Nga vào đầu năm 2028 - một sự chuyển dịch rõ ràng từ kế hoạch dự phòng sang cam kết ràng buộc về mặt pháp lý.

Giám đốc điều hành Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) Fatih Birol gọi kế hoạch từ bỏ khí đốt Nga là "sự kết thúc của một kỷ nguyên". Đồng thời, ông Fatih Birol nhấn mạnh: "Trong thế giới năng lượng, sự phụ thuộc quá mức có thể nhanh chóng biến thành những lỗ hổng địa chính trị nghiêm trọng. Nguyên tắc vàng số một cho an ninh năng lượng là đa dạng hóa".

Thực tế, châu Âu đối mặt với một nghịch lý đặc biệt. Châu lục này có vốn và các chính sách tốt, nhưng lại thiếu thợ điện, kỹ sư và kỹ thuật viên lưới điện để triển khai đúng tiến độ. Tình trạng thiếu hụt này có nguy cơ làm chậm quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng, trì hoãn các dự án và làm tăng chi phí hệ thống đúng lúc châu Âu cần hành động nhanh nhất. Cuộc khủng hoảng nhân lực này đáng lo ngại khi châu Âu đang cố gắng xây dựng cơ sở hạ tầng thay thế khổng lồ để bù đắp cho việc cắt nguồn cung khí đốt từ Nga. Mỗi dự án bị trì hoãn hoặc chậm tiến độ đều có thể ảnh hưởng đến khả năng đạt được mục tiêu vào năm 2027.

Việc loại bỏ hoàn toàn khí đốt của Nga đòi hỏi sự thực thi mạnh mẽ và những nỗ lực bền bỉ, cũng theo bà Tatiana Mindekova, một số yếu tố có thể làm chậm quá trình chuyển đổi này. Thứ nhất, lượng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) nhập khẩu từ Nga tiếp tục tăng vào tháng 9-2025 (tăng 29%) cho thấy, đường ống khí đốt không phải là kênh duy nhất. Thứ hai, hoạt động vận chuyển ngầm và tái xuất khẩu cho phép khí đốt của Nga thâm nhập gián tiếp vào thị trường EU, gây khó khăn cho việc thực thi.

Thứ ba, sự khác biệt giữa các quốc gia thành viên làm chậm tiến độ: Slovakia và Hungary vẫn phụ thuộc rất nhiều vào năng lượng Nga, với những hạn chế về hợp đồng và địa lý chưa thể đa dạng hóa nhanh chóng. Vì vậy, chuyên gia này cho rằng, nếu không có sự phối hợp trên toàn EU, những điểm nghẽn này có thể làm chậm mục tiêu loại bỏ khí đốt của Mátxcơva vào cuối năm 2027.

Hiện nay, không có nhà cung cấp nào có thể thay thế hoàn toàn khí đốt của Nga. Bà Mindekova nêu chi tiết các lựa chọn thay thế chính của châu Âu, từ Na Uy và Mỹ đến Bắc Phi, Azerbaijan. Tuy nhiên, bà cũng lưu ý, mỗi nguồn cung cấp đều có những hạn chế về năng lực, địa lý hoặc chính trị.

Na Uy đã cung cấp 91 tỷ mét khối khí đốt (BCM) vào năm 2024 và là nhà cung cấp đường ống lớn nhất, nhưng sản lượng có hạn. Mỹ chiếm khoảng 45% lượng LNG nhập khẩu của EU và việc mở rộng là có thể, nhưng sẽ làm tăng mức độ phụ thuộc vào một nhà cung cấp duy nhất. Bắc Phi (Algeria) cung cấp 39 tỷ mét khối khí đốt (BCM) qua đường ống và LNG, nhưng tiềm năng tăng trưởng hạn chế do nhu cầu trong nước.

Chiến lược của EU có ý nghĩa quan trọng hướng tới chấm dứt nguy cơ vũ khí hóa năng lượng, thúc đẩy khả năng cạnh tranh kinh tế của Lục địa già. Tuy nhiên, khó khăn mới chỉ bắt đầu. Việc xây dựng một nguồn cung đa dạng để thay thế năng lượng Nga mà không tạo ra sự phụ thuộc, mới thật sự là vấn đề nan giải.

Thùy Dương (Theo Europa, Euronews, Bruegel, Eurotiv, AA)

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/eu-tu-bo-nang-luong-nga-tham-vong-day-thach-thuc-726369.html