F-16: 'Diều hâu' ra đời sau thất bại của Mỹ tại Việt Nam

6 giờ trướcBài gốc

F-16 dù đã ngũ tuần nhưng vẫn đắc dụng ở một số chiến trường cơ bản

Trong thế giới hàng không quân sự hiện đại, ít có loại máy bay nào có thể sánh được với sự thành công và phổ biến của F-16 Fighting Falcon. Được mệnh danh là "Diều hâu chiến đấu", chiếc tiêm kích đa năng này không chỉ là biểu tượng của sức mạnh không quân Mỹ mà còn trở thành xương sống của hơn 25 lực lượng không quân trên toàn cầu.

Sự ra đời từ bài học đắt giá của chiến tranh Việt Nam

Câu chuyện của F-16 bắt đầu từ những bài học xương máu trong chiến tranh Việt Nam. Trên bầu trời Đông Dương, không quân Mỹ đã phải đối mặt với một thực tế đau đớn: những "gã to con" như F-4 Phantom II, dù mạnh mẽ và hiện đại, lại tỏ ra vụng về trong các cuộc không chiến tầm gần. Triết lý thiết kế "lớn hơn, nhanh hơn, mạnh hơn" đã bộc lộ những hạn chế nghiêm trọng khi đối đầu trực tiếp với các tiêm kích linh hoạt của không quân Việt Nam.

Từ những kinh nghiệm này, dự án "Lightweight Fighter" ra đời vào đầu thập niên 1970 với một tư duy hoàn toàn mới: thay vì theo đuổi sự phức tạp và đắt tiền, tại sao không tạo ra một chiếc máy bay nhỏ gọn, linh hoạt nhưng cực kỳ hiệu quả? Ngày 20.1.1974, khi F-16 thực hiện chuyến bay đầu tiên, nó đã mở ra một chương mới trong thiết kế máy bay chiến đấu. Tuy nhiên, sau hiệp định Paris, quân đội Mỹ đã rút khỏi Việt Nam.

Vũ khí đa dạng - Sức mạnh toàn diện

Điều làm nên sức hấp dẫn của F-16 chính là khả năng đa nhiệm đáng kinh ngạc. Với 11 giá treo vũ khí được bố trí khéo léo dưới cánh và thân máy bay, F-16 có thể biến hóa linh hoạt giữa vai trò tiêm kích không chiến và máy bay tấn công mặt đất.

Trái tim của hỏa lực F-16 chính là khẩu pháo xoay M61A1 Vulcan 20mm - một "cơn bão thép" có thể phun ra 6.000 viên đạn mỗi phút. Trong các cuộc không chiến tầm gần, đây chính là vũ khí quyết định sinh tử trong những giây phút then chốt.

Về tên lửa không đối không, F-16 được trang bị từ những "kẻ săn mồi" tầm ngắn AIM-9 Sidewinder với khả năng dẫn đường hồng ngoại cực kỳ chính xác, cho đến những "sát thủ tầm xa" AIM-120 AMRAAM có thể tiêu diệt mục tiêu ở cự ly lên tới 180 km. Sự kết hợp này tạo nên một lưới lửa toàn diện, bao phủ từ tầm gần đến tầm xa.

Khi chuyển sang vai trò tấn công mặt đất, F-16 lại thể hiện một diện mạo hoàn toàn khác. Từ những tên lửa Maverick "thông minh" có thể tự tìm và tiêu diệt xe tăng, đến những tên lửa HARM chuyên "săn" radar phòng không, hay những quả bom dẫn đường JDAM với độ chính xác đáng kinh ngạc - tất cả đều biến F-16 thành một "thần sấm" đáng sợ trên chiến trường.

Ưu điểm vượt trội - Bí quyết thành công

Thành công của F-16 không phải là sự ngẫu nhiên mà đến từ những ưu điểm thiết kế đột phá. Đầu tiên phải kể đến khả năng cơ động phi thường nhờ thiết kế cánh pha trộn thân độc đáo và hệ thống điều khiển bay điện tử tiên tiến - những công nghệ cách mạng vào thời điểm ra đời. Chiếc ghế phi công nghiêng 30 độ không chỉ giúp giảm thiểu tác động của lực G mà còn tối ưu hóa tầm nhìn và khả năng điều khiển.

Vòm kính không khung của buồng lái F-16 đã trở thành biểu tượng, mang lại cho phi công tầm nhìn gần 360 độ - một lợi thế chiến thuật khổng lồ trong không chiến. Đây chính là điều mà các phi công thường miêu tả: "Bay F-16 như đang ngồi trên một chiếc ghế thủy tinh bay trên trời".

Về mặt kinh tế, F-16 đã chứng minh rằng hiệu quả không nhất thiết phải đi kèm với chi phí cao. So với các "gã khổng lồ" cùng thời, F-16 có giá thành sản xuất, vận hành và bảo trì thấp hơn đáng kể, khiến nó trở thành lựa chọn hấp dẫn cho nhiều quốc gia có ngân sách quốc phòng hạn chế.

Điều đáng ngưỡng mộ nhất có lẽ là khả năng "tái sinh" liên tục của F-16 qua các gói nâng cấp Block. Từ những chiếc F-16A/B đời đầu đến những biến thể hiện đại như Block 70/72, mỗi thế hệ đều được tích hợp những công nghệ tiên tiến nhất về radar, điện tử hàng không và khả năng mang vũ khí.

Những hạn chế vẫn còn đó

Tuy nhiên, F-16 cũng không phải là hoàn hảo. Thiết kế một động cơ, dù giúp giảm chi phí và trọng lượng, nhưng lại tạo ra điểm yếu tiềm ẩn về độ an toàn. Trong trường hợp động cơ gặp sự cố, phi công sẽ không có "kế hoạch B" như các máy bay hai động cơ.

Là sản phẩm của thập niên 1970, F-16 ra đời trước kỷ nguyên công nghệ tàng hình. Khả năng giảm diện tích phản xạ radar của nó rất hạn chế so với các "chiến binh tàng hình" thế hệ 5 như F-22 Raptor hay F-35 Lightning II. Trong môi trường tác chiến hiện đại với mật độ radar và tên lửa phòng không dày đặc, đây là một nhược điểm đáng lo ngại.

Ngoài ra, việc phụ thuộc vào đường băng chất lượng cao cũng là một hạn chế chiến thuật. F-16 không thể cất hạ cánh từ những đường băng thô sơ như một số đối thủ, điều này có thể là bất lợi trong các tình huống chiến sự khẩn cấp hoặc khi hoạt động từ những căn cứ tiền tiêu.

Bên sườn dốc sự nghiệp

Dù đã bước vào tuổi "trung niên" với 50 năm tuổi đời, F-16 vẫn tiếp tục chứng minh giá trị của mình. Các chương trình nâng cấp liên tục, từ radar AESA thế hệ mới đến khả năng tích hợp vũ khí tiên tiến, đã giúp "Diều hâu chiến đấu" duy trì được khả năng cạnh tranh trong môi trường tác chiến đương đại.

Tuy nhiên, thời đại của F-16 dần "đi vào hoàng hôn" khi các tiêm kích thế hệ 5 và thế hệ 6 bắt đầu thống trị bầu trời. Những chiếc F-35 đang dần thay thế F-16 trong nhiều không quân, mang theo những công nghệ mà F-16 khó theo kịp.

Dù sao thì trong thời kỳ hoàng kim và cả đến lúc này, F-16 đã chứng minh rằng sự đơn giản, hiệu quả và linh hoạt có thể tạo nên những kỳ tích. F-16 Fighting Falcon không chỉ là một máy bay chiến đấu - nó là biểu tượng của triết lý thiết kế "làm ít mà hiệu quả nhiều", một bài học quý giá cho các thế hệ kỹ sư hàng không tương lai.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/f-16-dieu-hau-ra-doi-sau-that-bai-cua-my-tai-viet-nam-235425.html