FCAS châu Âu bế tắc vì khủng hoảng chính trị Pháp

3 giờ trướcBài gốc

Chương trình Future Combat Air System (FCAS) do Pháp, Đức và Tây Ban Nha hợp tác phát triển đang rơi vào trạng thái bấp bênh. Khủng hoảng chính trị kéo dài tại Paris khiến dự án trị giá 100 tỷ euro đình trệ, trong khi Berlin tỏ ra mất kiên nhẫn và đưa ra hạn chót đến cuối năm 2025 để có cam kết rõ ràng từ cả ba chính phủ.

Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius nói sẽ “thảo luận với phía Pháp ngay khi nước này có chính phủ ổn định”, đồng thời cảnh báo Đức sẽ rút khỏi FCAS nếu không có tiến triển trước hạn. Một số quan chức Đức đã công khai thảo luận khả năng chuyển hướng hợp tác với Anh trong chương trình Tempest.

"Giấc mơ" tiêm kích thế hệ 6 trị giá 100 tỷ euro của châu Âu rơi vào bế tắc- Ảnh 1.

Tổng quan dự án và cấu phần kỹ thuật

FCAS được thiết kế như một hệ thống tác chiến hợp nhất gồm ba trụ cột: tiêm kích thế hệ mới NGF, “đám mây chiến đấu” (mạng chia sẻ dữ liệu chỉ huy hợp nhất) và nhóm “máy bay không người lái mang theo vũ khí”. Theo kế hoạch, NGF sẽ thay thế Rafale và Eurofighter từ giữa thập niên 2040, tạo nền tảng không quân thế hệ 6 của châu Âu.

Về cách tiếp cận, FCAS không coi máy bay là phần tách rời mà nằm trong kiến trúc kết nối cảm biến–tác chiến, qua đó phối hợp giữa NGF và các nền tảng không người lái, điện tử và chỉ huy–kiểm soát.

Điểm nghẽn chính trị và ngân sách tại Pháp

Trong 15 tháng, Tổng thống Emmanuel Macron đã bổ nhiệm bốn Thủ tướng, người mới nhất là Sébastien Lecornu. Sự thay đổi nhanh khiến các đối tác nghi ngại về tính nhất quán của chính sách, nhất là với dự án dài hạn như FCAS. Mối quan hệ công tác vốn then chốt trong hợp tác công nghiệp quốc phòng bị đứt gãy: Bộ trưởng Pistorius từng có kênh làm việc hiệu quả với Lecornu, nhưng nay phải bắt đầu lại với tân Bộ trưởng Quốc phòng Catherine Vautrin.

Về tài chính, dự toán năm 2026 dành 6,7 tỷ euro cho quốc phòng, tăng thêm 3,5 tỷ so với kế hoạch cũ nhằm hiện đại hóa lực lượng và hỗ trợ các dự án như FCAS. Tuy nhiên, Quốc hội Pháp do phe đối lập chi phối có thể bác bỏ các khoản chi này. Nhà nghiên cứu Armida van Rij nhận định: khi chính phủ bất ổn, ngân sách quốc phòng dễ bị “bắt làm con tin”, đe dọa trực tiếp nỗ lực tái vũ trang.

"Giấc mơ" tiêm kích thế hệ 6 trị giá 100 tỷ euro của châu Âu rơi vào bế tắc- Ảnh 2.

Bất đồng kỹ thuật và vai trò lãnh đạo

Mâu thuẫn cốt lõi giữa Pháp và Đức xoay quanh trọng tâm kỹ thuật của FCAS. Dassault Aviation muốn giữ vai trò chính trong phát triển NGF, coi đây là “trái tim” của hệ thống. Ngược lại, Airbus Defence & Space thúc đẩy hướng tiếp cận coi FCAS là một “mạng chiến đấu tương lai”, trong đó máy bay chỉ là một phần của cấu trúc kết nối cảm biến, hệ thống không người lái và chiến tranh điện tử.

Từ năm 2019, khi Tây Ban Nha tham gia và Airbus Spain được chỉ định là nhà thầu quốc gia cho NGF, Dassault bày tỏ bất mãn vì lo ngại mất vị thế trong chính lĩnh vực then chốt. Phía Pháp muốn đảm bảo vai trò trung tâm của NGF, trong khi Đức ưu tiên kiến trúc mở, tích hợp cả Eurofighter và F-35 vào “đám mây chiến đấu”.

Khác biệt này phản ánh định hướng chiến lược lâu dài: Đức ưu tiên tương thích trong khuôn khổ do Mỹ dẫn dắt, còn Pháp nhấn mạnh “tự chủ chiến lược châu Âu”, kể cả về năng lực hạt nhân.

Tối hậu thư của Đức và rủi ro phân kỳ

Bộ trưởng Boris Pistorius đặt hạn đến cuối năm 2025 cho một cam kết chung, nếu không Đức sẽ rút. Trong bối cảnh đó, một số quan chức Đức công khai thảo luận phương án chuyển sang hợp tác với Anh trong chương trình tiêm kích Tempest do London, Rome và Stockholm phát triển.

Tây Ban Nha nỗ lực hàn gắn. Tổng giám đốc Indra, ông José Vicente de los Mozos, kêu gọi các bên bảo đảm FCAS thành công. Tuy vậy, đánh giá bi quan vẫn hiện hữu: nếu FCAS sụp đổ, theo EurAsian Times, đó không chỉ là thất bại của một dự án vũ khí mà là đòn giáng vào niềm tin rằng châu Âu có thể tự bảo vệ mà không cần Mỹ.

"Giấc mơ" tiêm kích thế hệ 6 trị giá 100 tỷ euro của châu Âu rơi vào bế tắc- Ảnh 3.

Hàm ý tác chiến nếu FCAS thành hiện thực

Nếu triển khai theo đúng định hướng, FCAS sẽ cung cấp một khung tác chiến hợp nhất, trong đó NGF đóng vai trò nền tảng có người lái phối hợp với nhóm máy bay không người lái mang theo vũ khí và kết nối qua đám mây chiến đấu. Cách tổ chức này nhằm tạo ưu thế về nhận thức tình huống, phân bổ nhiệm vụ và hiệu quả hỏa lực trong một hệ thống liên kết đa nền tảng.

Tuy nhiên, cho tới khi các bất đồng về vai trò lãnh đạo kỹ thuật được tháo gỡ và có cam kết chính trị–ngân sách rõ ràng, tương lai của FCAS vẫn mong manh. Dự án được xem là biểu tượng cho tham vọng phòng thủ chung của châu Âu trong bối cảnh Mỹ có xu hướng giảm cam kết dưới thời Tổng thống Donald Trump.

CTVX

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/fcas-chau-au-be-tac-vi-khung-hoang-chinh-tri-phap-405196.html