G20 tạo động lực thúc đẩy chủ nghĩa đa phương

2 giờ trướcBài gốc

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Johannesburg, Nam Phi

Sự đồng thuận và nhất trí áp đảo trong G20

Hôm 22-11, các nhà lãnh đạo G20 đã phá vỡ truyền thống khi thông qua tuyên bố về giải quyết khủng hoảng khí hậu và các thách thức toàn cầu khác ngay từ đầu Hội nghị thượng đỉnh vừa diễn ra tại Trung tâm hội nghị và triển lãm Nasrec ở thành phố Johannesburg. Trước đó, trong bài phát biểu khai mạc Hội nghị, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa cho biết: “Đã có sự đồng thuận và nhất trí áp đảo rằng một trong những nhiệm vụ nên thực hiện ngay từ đầu là... thông qua tuyên bố của chúng ta”.

Lần đầu tiên được tổ chức tại châu Phi, Hội nghị thượng đỉnh G20 Johannesburg được hy vọng đưa ra lời giải cho hàng loạt những thách thức mà nhân loại đang phải đối mặt. Đó là duy trì tăng trưởng, giải quyết các vấn đề nợ nần của các nước nghèo, vấn đề biến đổi khí hậu, huy động tài chính quy mô lớn cho chuyển đổi năng lượng công bằng, tăng dòng vốn khí hậu cho các nền kinh tế đang phát triển, thúc đẩy chế biến khoáng sản chiến lược…

Theo Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD), các quốc gia đang phát triển hiện phải gánh một khoản nợ toàn cầu lên tới 31.000 tỷ USD. Con số này đã tăng gấp đôi so với mức ghi nhận vào năm 2010. Tỷ lệ nợ trên Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nhiều nước đang phát triển thấp hơn nhiều so với các quốc gia phát triển, nhưng chi phí trả nợ của họ lại cao hơn đáng kể. Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), nợ công ở khu vực châu Phi phía Nam Sahara chiếm 58,5% GDP trong năm nay. Con số này thấp hơn nhiều so với mức nợ ở các nền kinh tế phát triển như Pháp (117% GDP), Nhật Bản (230% GDP) và Mỹ (125% GDP). Tuy nhiên, từ năm 2021-2023, chính phủ các nước châu Phi đã phải chi trung bình 70 USD/người cho các khoản thanh toán lãi vay, vượt qua mức chi tiêu cho giáo dục (63 USD) và y tế (44 USD).

Trong khi đó, Ủy ban đặc biệt về bất bình đẳng toàn cầu, được thành lập trong nhiệm kỳ Chủ tịch G20 của Nam Phi, cho biết bất bình đẳng đã trở thành “tình trạng khẩn cấp” với thế giới. Theo báo cáo của Ủy ban bất bình đẳng, 83% quốc gia có bất bình đẳng giàu nghèo cao, được đo bằng hệ số Gini là 0,4, chiếm 90% dân số toàn cầu. Còn một phân tích của Oxfam thì cho thấy trong khi gần một nửa dân số thế giới (khoảng 3,7 tỷ người) sống trong cảnh nghèo đói, thì chỉ 3.000 tỷ phú đã sở hữu 43% tài sản toàn cầu. Kể từ năm 2015 đến nay, 1% người giàu nhất thế giới đã tăng tài sản thêm 33,9 nghìn tỷ USD.

Đây đều là những vấn đề lớn, đòi hỏi nỗ lực chung tay của cả cộng đồng. Thế nhưng, thế giới đang trong bối cảnh biến động khó kiểm soát, từ sự rạn nứt trong quan hệ giữa các cường quốc đến sự nổi lên của chủ nghĩa biệt lập. Chủ nghĩa đa phương cùng với các cơ chế đa phương mà trung tâm là Liên hợp quốc đã nhiều lần đứng trước những thách thức không nhỏ. Những thách thức này chủ yếu đến từ một hoặc một số thành tố trong cộng đồng quốc tế có quan điểm, hành động khác biệt với phần còn lại, thậm chí là có tính đối kháng, đi ngược với xu hướng hợp tác quốc tế, đa phương toàn cầu.

Trước khi Hội nghị thượng đỉnh Johannesburg diễn ra, chính quyền Mỹ đã tẩy chay cuộc họp và cho biết chỉ cử đại biện lâm thời của Đại sứ quán Mỹ tại Nam Phi đến tham dự. Trong bối cảnh Mỹ sẽ đảm nhận vai trò nước chủ nhà Hội nghị thượng đỉnh G20 vào năm 2026, Nam Phi đã không thể tổ chức nghi lễ chuyển giao chức Chủ tịch G20 như thường lệ. Tổng thống Mỹ Donald Trump còn bác bỏ chương trình nghị sự của nước chủ nhà Nam Phi về việc tăng cường sự đoàn kết và hỗ trợ các nước đang phát triển thích ứng với thiên tai, chuyển đổi sang năng lượng sạch và cắt giảm chi phí lãi vay quá cao. Mỹ cũng phản đối việc đề cập đến khí hậu hoặc năng lượng tái tạo trong những cuộc thảo luận.

Khẳng định giá trị của chủ nghĩa đa phương

Trong bối cảnh Mỹ gây áp lực đòi hội nghị G20 lần này chỉ đưa ra một tuyên bố đơn phương từ nước chủ nhà Nam Phi, việc Thượng đỉnh G20 Johannesburg thông qua sớm tuyên bố của các nhà lãnh đạo, trong đó nêu chi tiết các thỏa thuận chung là tín hiệu cho thấy sự ủng hộ của các nước với chủ nghĩa đa phương và vai trò của hợp tác quốc tế trong đối phó với các thách thức toàn cầu. Liên quan đến bất bình đẳng, thất nghiệp, thiếu việc làm, tuyên bố Thượng đỉnh G20 Johannesburg cho rằng đây là những mối đe dọa đáng kể đối với tăng trưởng kinh tế, phát triển, ổn định kinh tế và xã hội toàn cầu. Vì thế, G20 nhấn mạnh sự cấp thiết phải giải quyết những thách thức này, cũng như sự chênh lệch về của cải và phát triển trong và giữa các quốc gia. Mục tiêu là bảo đảm cho tất cả mọi người cơ hội bình đẳng và khả năng tiếp cận các nguồn lực kinh tế và các dịch vụ cơ bản để đạt được thịnh vượng chung, phù hợp với hoàn cảnh từng quốc gia. Nhằm giảm nạn đói trên thế giới, khắc phục tình trạng vẫn còn tới 720 triệu người chịu cảnh đói nghèo trong năm 2024 và 2,6 tỷ người không thể có được chế độ ăn uống lành mạnh, G20 khẳng định cam kết đảm bảo hệ thống lương thực và an ninh lương thực có khả năng phục hồi và bền vững thông qua các chính sách thương mại cởi mở và không phân biệt đối xử, phù hợp với các quy tắc của Tổ chức thương mại thế giới (WTO). Nhắc lại các sáng kiến trước đây của G20 về an ninh lương thực và dinh dưỡng, tuyên bố của Thượng đỉnh G20 Johannesburg ủng hộ nỗ lực của Liên minh toàn cầu chống đói nghèo như một nền tảng quan trọng để giải quyết nghèo đói.

Trong tuyên bố được đưa ra sau cuộc hội đàm bên lề Thượng đỉnh G20 Johannesburg, lãnh đạo nhóm MIKTA gồm Hàn Quốc, Mexico, Indonesia, Thổ Nhĩ Kỳ và Australia cũng khẳng định cam kết chung thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, hợp tác quốc tế, nền dân chủ và đề cao luật pháp quốc tế. Các lãnh đạo cũng nhất trí đẩy mạnh vai trò cầu nối của MIKTA trong việc giải quyết các thách thức cấp bách của thế giới và củng cố vai trò xây dựng trong việc định hình “một trật tự quốc tế an toàn, công bằng, bình đẳng và bền vững hơn”.

Phát biểu tại phiên thảo luận về chủ đề: “Phát triển kinh tế bền vững và bao trùm - không để ai bị bỏ lại phía sau”, Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi nhấn mạnh yêu cầu phải duy trì và phát triển một trật tự kinh tế quốc tế tự do và công bằng dựa trên luật lệ. Bà cho rằng hệ thống thương mại đa phương lấy WTO làm nòng cốt phải là nền tảng của kinh tế thế giới, đồng thời khẳng định Nhật Bản sẽ tiếp tục đóng góp tích cực vào các cuộc thảo luận cải tổ WTO, bao gồm cả việc ra quyết định, đồng thời sẽ tiếp tục dẫn dắt việc mở rộng và nâng cấp Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Bất chấp nhiều lực cản, Hội nghị thượng đỉnh G20 Johannesburg đã đạt được điều mà Tổng Thư ký Liên hợp quốc kỳ vọng là thông qua một tuyên bố chung mạnh mẽ, khẳng định giá trị của chủ nghĩa đa phương và cam kết “không để bất kỳ ai, bất kỳ cộng đồng nào và bất kỳ quốc gia nào bị bỏ lại phía sau”.

Hoàng Sơn

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/g20-tao-dong-luc-thuc-day-chu-nghia-da-phuong-post630598.antd