Gầm cầu thành bãi xe - Dấu hiệu quá tải hạ tầng đô thị Hà Nội

3 giờ trướcBài gốc

Điểm nghẽn trong quản lý hạ tầng

Tháng 8/2025, tại Hà Nội xảy ra một vụ hỏa hoạn lớn ở bãi trông giữ xe dưới gầm cầu Vĩnh Tuy, khu vực đường dẫn đầu cầu thuộc phường Hồng Hà. Ngoài thiêu rụi hơn 500 xe máy, gây thiệt hại lớn và làm dấy lên lo ngại về an toàn kết cấu công trình cầu, vụ cháy chỉ ra những bất cập trong quản lý đô thị và hạ tầng giao thông.

Theo giới chuyên môn, đây là “quả bom nổ chậm” nằm ngay giữa lòng Thủ đô - minh chứng cho sự quá tải của hạ tầng đô thị và những vướng mắc trong quy hoạch không gian công cộng. Khi các bãi đỗ xe chính thức không đáp ứng đủ nhu cầu, việc “xẻ nhỏ” không gian công cộng để tận dụng tạm thời đã trở thành lựa chọn bất đắc dĩ, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ về cháy nổ và mất an toàn kết cấu công trình.

Hiện trường sau vụ cháy bãi xe ở gầm cầu Vĩnh Tuy. Ảnh minh họa/VOV.

Trong Quy hoạch bến xe, bãi đỗ xe, trung tâm tiếp vận và trạm dừng nghỉ của Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn 2050, khu vực đô thị trung tâm được xác định có gần 1.700 bãi đỗ xe công cộng với tổng diện tích hơn 1.800ha, bao gồm gần 950 bãi mặt bằng, gần 100 bãi ngầm và khoảng 470 bãi đỗ cao tầng. Tuy nhiên, con số thực tế lại cho thấy một nghịch lý đáng lo ngại: Đến nay mới chỉ có 72 bãi được đưa vào khai thác, 61 bãi đang triển khai đầu tư, trong khi hơn 1.500 bãi vẫn chưa được thực hiện.

Những số liệu này cho thấy một thực tế tồn tại trong nhiều năm qua, khi việc triển khai các bãi đỗ xe theo quy hoạch chưa theo kịp tốc độ phát triển đô thị. Do nhu cầu gửi xe ngày càng lớn trong khi hạ tầng chính thức còn hạn chế, nhiều bãi trông giữ tạm thời đã được hình thành ở các vị trí như lòng đường, vỉa hè hoặc gầm cầu để đáp ứng nhu cầu trước mắt.

Thống kê của Sở Xây dựng Hà Nội, để đáp ứng phần nào nhu cầu thực tế, thành phố đã cấp phép tạm thời cho 236 vị trí trông giữ phương tiện tại lòng đường (tổng diện tích hơn 46.400m²) và 352 vị trí khác trên vỉa hè hoặc lòng đường (hơn 43.650m²) do chính quyền cấp quận, huyện quản lý (trước khi áp dụng mô hình chính quyền hai cấp). Điều này đồng nghĩa với việc hàng trăm điểm công cộng bị chia nhỏ để phục vụ mục đích trông giữ phương tiện.

Những con số về quy hoạch chưa được triển khai không chỉ phản ánh sự thiếu hụt hạ tầng, mà còn cho thấy sức ép ngày càng tăng lên không gian công cộng trong lòng đô thị. Theo số liệu của Bộ Xây dựng, hiện nay khoảng 90% nhu cầu đỗ xe của người dân Hà Nội vẫn đang được đáp ứng thông qua các bãi trông giữ tạm trên lòng đường, vỉa hè, trong khuôn viên cơ quan, bệnh viện, trường học hoặc trên những khu đất dự án chưa đưa vào sử dụng.

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn, việc đầu tư xây dựng bãi đỗ xe ở Hà Nội còn hạn chế, chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu của người dân. Ông Tuấn cho rằng đây là một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng ùn tắc giao thông, sự xuất hiện của các bãi trông giữ tạm và tự phát, đồng thời nhấn mạnh công tác kiểm tra, quản lý, vận hành cần được tăng cường để đảm bảo an toàn và hiệu quả sử dụng không gian đô thị.

Trên thực tế, cảnh báo về rủi ro từ việc sử dụng gầm cầu làm bãi trông giữ phương tiện không phải là điều mới. Năm 2023, Bộ Giao thông Vận tải (nay là Bộ Xây dựng) đã không chấp thuận đề xuất của Hà Nội về việc tiếp tục cho phép trông giữ xe dưới gầm cầu cạn. Và căn cứ theo Điều 18 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 (hiệu lực từ 1/1/2025) quy định rõ người điều khiển phương tiện không được dừng, đỗ ở khu vực gầm cầu vượt, trừ nơi được phép. Tuy nhiên, cho đến trước vụ cháy ngày 30/8, một số gầm cầu như Vĩnh Tuy, Chương Dương hay Ngã Tư Vọng vẫn được sử dụng tạm thời làm bãi gửi xe, nhằm giảm tải áp lực cho khu vực nội đô.

Thực trạng này cho thấy nhu cầu cấp thiết phải đẩy nhanh tiến độ đầu tư và hoàn thiện hệ thống bãi đỗ xe theo quy hoạch, vừa đáp ứng nhu cầu dân sinh, vừa đảm bảo an toàn và tính bền vững cho đô thị. Khi các bãi đỗ xe chính thức được đưa vào hoạt động đồng bộ, áp lực giao thông nội đô sẽ được giảm thiểu, đồng thời nâng cao chất lượng quản lý không gian công cộng và trật tự đô thị.

Hướng đi cho giao thông đô thị bền vững

Toàn bộ phương tiện dưới gầm cầu Chương Dương đã được di dời. Ảnh minh họa/Trung Đức.

Sự cố cháy bãi xe không chỉ là một tai nạn cá biệt, mà còn là hồi chuông cảnh báo nghiêm trọng về cách quản lý, khai thác không gian đô thị của Hà Nội - nơi những khoảng trống dưới gầm cầu, vỉa hè hay lòng đường đã từ lâu bị tận dụng làm bãi đỗ xe tạm thời. Song, nhìn ở góc độ khác, đây cũng có thể là cơ hội để thành phố định hình lại chính sách, hướng tới việc sử dụng không gian công cộng đúng mục đích, phát triển hệ thống bãi đỗ hợp pháp, an toàn, minh bạch, song hành cùng quá trình mở rộng giao thông công cộng.

Ở góc độ hạ tầng, theo ý kiến của chuyên gia giao thông Nguyễn Ngọc Quang, trong khi thành phố khuyến khích phát triển giao thông công cộng và kêu gọi đầu tư tư nhân xây dựng bãi đỗ ngầm, bãi nổi thông minh, thì ở chiều ngược lại, lại vẫn cấp phép trông giữ xe tạm thời trên lòng đường và vỉa hè. Điều này khiến việc đầu tư chính quy trở nên kém hấp dẫn.

Ông phân tích, nếu đã khuyến khích tư nhân đầu tư bãi đỗ xe, thì phải thắt chặt việc đỗ xe trên đường. Nếu không quản lý chặt việc đó, tư nhân sẽ không dám đầu tư vì không có lợi nhuận. Chúng ta không thể giải quyết vấn đề theo cách đơn lẻ mà cần một chiến lược tổng thể, rõ ràng.

Được biết, ngay sau vụ cháy, Văn phòng Chính phủ đã ban hành Công văn số 9401/VPCP-CN, truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà liên quan đến vụ việc. Theo công văn, Phó Thủ tướng yêu cầu Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội khẩn trương khắc phục hậu quả, rà soát và xử lý nghiêm các bãi trông giữ xe không nằm trong quy hoạch bến xe, bãi đỗ xe, trung tâm tiếp vận và trạm dừng nghỉ; đồng thời báo cáo Bộ Xây dựng để tổng hợp trình Thủ tướng Chính phủ.

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng được giao tổng hợp báo cáo từ các địa phương và đề xuất giải pháp xử lý tổng thể, nhằm tránh xảy ra sự cố tương tự. Cơ quan này cũng đã đề nghị Hà Nội rà soát toàn bộ quy hoạch giao thông vận tải đến năm 2030, tầm nhìn 2050, xác định nguyên nhân chậm triển khai, đồng thời điều chỉnh và bổ sung các bãi đỗ có tính khả thi để đầu tư ngay. Một trong những hướng mới được Bộ khuyến khích là ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý, thu phí không dừng tại bãi xe, nhằm tăng tính minh bạch, giảm thất thoát và xây dựng văn minh đô thị hiện đại.

Sở Xây dựng thành phố cũng đã tiến hành rà soát toàn bộ việc sử dụng hành lang an toàn đường bộ, yêu cầu xử lý các trường hợp lấn chiếm hoặc sử dụng sai mục đích. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng được giao di dời toàn bộ các bãi trông giữ xe ra khỏi phạm vi bảo vệ kết cấu hạ tầng cầu, đường bộ trước ngày 30/10. Động thái này thể hiện sự chuyển biến rõ nét từ giải pháp mang tính tạm thời sang quản lý dài hạn, hướng đến việc đưa không gian công cộng trở lại đúng công năng ban đầu.

Đến thời điểm hiện tại, thành phố đã thu hồi giấy phép và di dời toàn bộ điểm trông giữ phương tiện tại khu vực gầm cầu Vĩnh Tuy sau vụ cháy. Các bãi xe dưới gầm cầu Chương Dương và Ngã Tư Vọng cũng đã được yêu cầu chấm dứt hoạt động. Khi việc di dời hoàn tất, thành phố sẽ không còn gầm cầu nào được phép sử dụng làm bãi trông giữ phương tiện. Qua đó vừa đảm bảo an toàn kết cấu công trình, vừa trả lại đúng chức năng kỹ thuật và không gian công cộng cho hệ thống hạ tầng giao thông.

Thách thức còn lại đối với Hà Nội là cân bằng giữa nhu cầu dân sinh trước mắt và định hướng phát triển lâu dài. Việc đáp ứng nhu cầu gửi xe là cần thiết, nhưng phải song hành với yêu cầu về an toàn, quy hoạch và mỹ quan đô thị. Khi quản lý được hài hòa hai yếu tố này, thành phố sẽ từng bước thoát khỏi vòng luẩn quẩn “thiếu - tạm - vi phạm”, hướng tới một đô thị văn minh, an toàn và phát triển bền vững, nơi không gian công cộng được sử dụng đúng giá trị và trở thành nền tảng cho một thành phố hiện đại.

Vũ Đậu

Nguồn Công Lý : https://congly.vn/gam-cau-thanh-bai-xe-dau-hieu-qua-tai-ha-tang-do-thi-ha-noi-496191.html