Thủ tướng Navin Ramgoolam tới Mumbai ngày 9/9, bắt đầu chuyến thăm Ấn Độ. (Nguồn: DD News)
Theo Hindustan Times, chuyến thăm Ấn Độ lần đầu tiên của ông Navin Ramgoolam kể từ khi nhậm chức Thủ tướng nhiệm kỳ mới vào tháng 11/2024 là bước đi chiến lược khẳng định tầm quan trọng của quan hệ song phương trong bối cảnh địa chính trị khu vực Ấn Độ Dương ngày càng sôi động.
Khẳng định cam kết
Chuyến thăm vào ngày 9/9 diễn ra không lâu sau chuyến công du lịch sử của Thủ tướng Narendra Modi tới Mauritius (từ ngày 12-13/3), nhân dịp Quốc khánh lần thứ 57 của nước này. Hai nước đã nâng cấp quan hệ song phương lên đối tác chiến lược tăng cường cùng với việc ký kết tám thỏa thuận quan trọng, khẳng định vai trò của New Delhi không chỉ là đối tác phát triển, mà còn là người bạn đồng hành chiến lược của Port Louis.
Cụ thể, Ấn Độ cam kết tài trợ xây dựng tòa nhà Quốc hội mới của Mauritius, khánh thành Trung tâm y tế vùng Cap Malheureux, khai trương Viện Dịch vụ công Atal Bihari Vajpayee và triển khai 20 dự án phát triển cộng đồng. Ngoài ra, các biên bản ghi nhớ trong lĩnh vực quản trị công, đào tạo nguồn nhân lực, công nghệ biển và hợp tác về ngân hàng trung ương cũng tạo nền tảng cho quan hệ song phương sâu sắc hơn.
Hai chuyến thăm cấp cao trong hơn nửa năm thể hiện rõ sự tin cậy chính trị và tầm quan trọng chiến lược mà hai nước dành cho nhau. Sự hiện diện lần này của ông Navin Ramgoolam tại đất nước sông Hằng tái khẳng định sự gắn bó giữa hai bên, thúc đẩy thực thi các cam kết, cũng như thảo luận các cơ hội mở rộng hợp tác mới, từ tài chính, giáo dục đến an ninh biển.
Trang tin DD News cho rằng, với việc lựa chọn Ấn Độ, Thủ tướng Navin Ramgoolam đã phát đi thông điệp rõ ràng về định hướng chính sách đối ngoại của Port Louis là ưu tiên duy trì và làm sâu sắc hơn mối quan hệ truyền thống với New Delhi. Đây là động thái ngoại giao vừa nhằm củng cố mối liên hệ lịch sử - văn hóa lâu đời giữa hai quốc gia, vừa mở ra các cơ hội hợp tác kinh tế, tài chính và chiến lược trong bối cảnh mới.
Thông điệp kết nối
Trong chuyến thăm, Thủ tướng Navin Ramgoolam thăm bốn thành phố Mumbai, Varanasi, Ayodhya và Tirupati, những điểm đến có ý nghĩa biểu tượng cao về văn hóa - tôn giáo hay trung tâm của các hoạt động chính trị và kinh tế của Ấn Độ. Điểm nhấn trong lịch trình là cuộc gặp với Thủ tướng Narendra Modi vào ngày 11/9 tại Varanasi, “thủ đô tâm linh” của quốc gia tỷ dân.
Giới phân tích cho rằng, việc lựa chọn các địa danh vốn được xem là những thánh địa trong đạo Hindu phản ánh nỗ lực của Mauritius trong việc tái khẳng định gốc rễ văn hóa và tôn giáo chung với Ấn Độ. Đây không chỉ là sự kết nối tâm linh cá nhân của một lãnh đạo gốc Ấn, mà còn là thông điệp chính trị hướng về cộng đồng người gốc Ấn tại Mauritius, vốn chiếm gần 70% dân số quốc đảo này.
Tham dự lễ Ganga Aarti bên bờ sông Hằng, viếng đền Kashi Vishwanath và đặt chân tới Ayodhya - thành phố vừa khánh thành đền Ram Mandir - tất cả đều là những hành động mang ý nghĩa biểu tượng, đồng thời thể hiện sự gần gũi giữa hai dân tộc, từ quá khứ thuộc địa cho đến hiện tại đối tác chiến lược.
Tại Mumbai - trung tâm tài chính của Ấn Độ, Thủ tướng Navin Ramgoolam tham gia diễn đàn kinh doanh nhằm thu hút đầu tư, thúc đẩy kết nối doanh nghiệp. Đây là một phần trong chiến lược rộng hơn của Mauritius nhằm tái định vị quốc đảo như một trung tâm tài chính - công nghệ ở Nam Ấn Độ Dương.
Chuyến thăm cũng theo sát việc triển khai các thỏa thuận kinh tế đã ký kết trong chuyến thăm Mauritius của Thủ tướng Modi hồi tháng Ba vừa qua.
Mắt xích quan trọng
Mauritius nằm tại ngã ba của tuyến hàng hải giữa châu Phi, Trung Đông và Nam Á. Vị trí địa chiến lược khiến quốc đảo 1,26 triệu dân này trở thành một mắt xích quan trọng trong chiến lược Ấn Độ Dương của Ấn Độ.
Trong chuyến thăm Mauritius hồi tháng Ba, Thủ tướng Narendra Modi đã công bố tầm nhìn MAHASAGAR (Cùng nhau tiến bộ toàn diện vì an ninh và tăng trưởng trên khắp các khu vực), một phiên bản mở rộng của SAGAR (An ninh và tăng trưởng cho tất cả trong khu vực).
Giới phân tích nhận định, sự dịch chuyển này là một điều chỉnh có chủ đích trong chính sách hàng hải của New Delh. Điều này phản ánh năng lực thích ứng chiến lược của Ấn Độ trước bối cảnh tái cấu trúc trật tự khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, đồng thời thể hiện tham vọng định hình vai trò lãnh đạo khu vực ngày càng rõ nét.
Từ lâu, Mauritius đóng vai trò như một đối tác thân thiện, ủng hộ các sáng kiến của Ấn Độ trong khu vực như SAGAR và các diễn đàn đối thoại Nam - Nam. Là quốc gia đầu tiên tại châu Phi triển khai hệ thống thanh toán số UPI (giao diện thanh toán hợp nhất) của Ấn Độ, Mauritius được xem là “phòng thí nghiệm” cho mô hình số hóa và tài chính kiểu Ấn tại châu Phi. Việc thúc đẩy hợp tác tài chính - tiền tệ và đào tạo nguồn nhân lực cũng cho thấy Ấn Độ đang sử dụng chiến lược “ngoại giao mềm” để xây dựng ảnh hưởng bền vững, chứ không chỉ qua đầu tư hạ tầng.
Bên cạnh đó, yếu tố cộng đồng gốc Ấn cũng là một “chất keo” kết nối quan hệ hai nước. Mauritius có cộng đồng người gốc Ấn lớn nhất châu Phi, với gần 70% dân số có tổ tiên từ tiểu lục địa. Thủ tướng Navin Ramgoolam cũng là hậu duệ của người lao động Ấn Độ nhập cư thời thuộc địa, từ lâu đã duy trì quan hệ cá nhân chặt chẽ với giới lãnh đạo Ấn Độ. Việc ông lựa chọn các địa điểm có tính tâm linh trong chuyến thăm lần này được nhìn nhận như một cách tái khẳng định bản sắc gốc và khơi dậy cảm xúc cộng đồng.
Đây là một trong những điểm mà Ấn Độ đặc biệt coi trọng trong chiến lược đối ngoại hướng tới cộng đồng người gốc Ấn toàn cầu, nhằm vừa duy trì ảnh hưởng mềm, vừa mở rộng quan hệ chính thức thông qua kênh phi chính phủ.
TS. Phạm Ngọc Hùng