Gạo Việt Nam sẽ tiếp tục đứng vững khi Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu

9 giờ trướcBài gốc

Với thị trường Việt Nam, động thái bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm của Ấn Độ có thể sẽ không ảnh hưởng đáng kể tới giá gạo trong nước cũng như giá gạo xuất khẩu

Ngày 7/3, Chính phủ Ấn Độ cho biết nước này nối lại xuất khẩu gạo tấm 100% sau khi nước này có một vụ mùa bội thu, tồn trữ gạo đạt mức cao kỷ lục vào đầu tháng 2, gần gấp 9 lần mục tiêu của nước này. Trước đó, Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo tấm 100% vào tháng 9/2022 và sau đó áp dụng lệnh hạn chế xuất khẩu tất cả các loại gạo khác vào năm 2023 trong bối cảnh nước này đối mặt tình trạng khô hạn.

Theo một số nhận định sơ bộ, động thái bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm này của Ấn Độ sẽ khiến mặt bằng giá gạo thế giới chịu áp lực. Tuy nhiên, với thị trường Việt Nam, điều này có thể sẽ không ảnh hưởng đáng kể tới giá gạo trong nước cũng như giá gạo xuất khẩu.

Cơ cấu xuất khẩu gạo của Ấn Độ

Nhìn vào cơ cấu xuất khẩu gạo của Ấn Độ, năm 2022, nước này đã xuất khẩu 3,9 triệu tấn gạo tấm, chủ yếu sang Trung Quốc để làm thức ăn chăn nuôi và sang các nước châu Phi như Senegal và Djibouti để tiêu dùng.

Ở góc độ nông nghiệp, gạo tấm là những hạt gạo bị vỡ khi phơi khô, khi vận chuyển hoặc khi xay sàng và là sản phẩm phụ của quá trình xay xát. Gạo tấm tuy không đều hạt nhưng vẫn mang lại nguồn dinh dưỡng dồi dào bởi phôi và cám gạo vẫn còn được giữ nguyên. Do đó giá gạo tấm thường rẻ hơn so với các loại gạo phân khúc chất lượng cao khác. Việc xuất khẩu gạo tấm 100% của Ấn Độ sẽ cho phép các nước nghèo ở châu Phi tiếp cận với nguồn lương thực với giá phải chăng và đảm bảo nguồn cung ngũ cốc với giá thấp hơn.

Ở góc độ công nghiệp, bên cạnh công dụng dùng để ủ bia, sản xuất các thành phẩm gia dụng, mỹ phẩm, ethanol, gạo tấm còn được sử dụng rộng rãi để sản xuất thức ăn cho thú nuôi, cho gia súc và hải sản. Như vậy các nhà sản xuất thức ăn chăn nuôi và sản xuất ethanol tại châu Á cũng sẽ có nguồn nguyên liệu đầu vào ổn định hơn nếu lệnh cấm được dỡ bỏ.

Trước khi cấm xuất khẩu gạo, Ấn Độ là nước xuất khẩu lớn nhất với lượng xuất khẩu lớn hơn tổng lượng của 4 nước đứng sau (Thái Lan, Việt Nam, Pakistan, Mỹ). Tuy nhiên, Việt Nam và Ấn Độ có các khách hàng nhập khẩu truyền thống khác biệt. Cụ thể, các quốc gia nhập khẩu gạo trắng non-basmati lớn nhất của Ấn Độ là Bangladesh, Nepal, các nước ở khu vực châu Phi như Angola, Bờ Biển Ngà.

Trong khi đó, gạo Việt Nam thường được xuất sang các nước láng giềng và khu vực Đông Nam Á như Philippines, Malaysia, Indonesia và Trung Quốc, nên có thể tác động từ việc Ấn Độ nối lại hoạt động xuất khẩu gạo tấm 100% có khả năng chỉ ở mức độ gián tiếp.

Hoạt động sản xuất gạo tại Việt Nam sẽ không bị ảnh hưởng

Xét về cơ cấu xuất khẩu gạo của Việt Nam hiện nay, gạo trắng chiếm tỷ trọng khoảng 71% (giá trung bình 523 - 540 USD/tấn) chủ yếu xuất khẩu sang Philippines, Indonesia, và châu Phi; gạo thơm như ST24, ST25 chiếm tỷ trọng 19% (giá 640-700 USD/tấn) chủ yếu xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU), Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản; gạo nếp chiếm tỷ trọng 6% xuất khẩu sang Trung Quốc, Philippines và một số nước Đông Nam Á khác; gạo Japonica và gạo đặc sản khác chiếm tỷ trọng 4% chủ yếu tiêu thụ tại Nhật Bản, Hàn Quốc và thị trường cao cấp khác.

Có thể thấy, khoảng 80% lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam thuộc phân khúc chất lượng cao, không chịu áp lực cạnh tranh trực tiếp đối với gạo 100% tấm của Ấn Độ, do vậy mức độ ảnh hưởng về giá do gạo của Ấn Độ quay trở lại thị trường được dự báo chỉ mang tính tạm thời và chỉ ảnh hưởng tới phân khúc phẩm cấp chất lượng thấp.

Giá gạo xuất khẩu bình quân 2 tháng đầu năm nay của Việt Nam ghi nhận giảm sâu, nguyên nhân chủ yếu do Ấn Độ nới lỏng lệnh hạn chế xuất khẩu gạo sau 2 năm siết chặt và nguồn cung trên thị trường quốc tế gia tăng, tạo áp lực cạnh tranh cho các nước xuất khẩu.

Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng Lúa gạo Việt Nam Lê Thanh Tùng, việc giá gạo tăng hay giảm không phải là việc thiếu hụt gạo hoặc quá dư thừa mà là những tình huống về mặt mùa vụ của khu vực. Những tháng đầu năm, doanh nghiệp xuất khẩu gạo đang rất tích cực mua.

Trả lời báo chí, Giám đốc Công ty TNHH sản xuất thương mại Phước Thành IV (Vĩnh Long) Nguyễn Văn Thành đánh giá việc Ấn Độ gỡ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm không ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của nông dân, đến những người trồng lúa, cũng như giá gạo xuất khẩu của Việt Nam bởi doanh nghiệp chế biến bún, bánh, thức ăn chăn nuôi mua với mức giá thấp hơn, bù đắp khoảng trống gạo phân khúc thấp.

Khi các đơn vị tập trung vào việc sản xuất gạo phân khúc giá cao, việc nhập gạo tấm từ Ấn Độ hay các nước khác sẽ giúp bù đắp cho nguồn cung, vừa duy trì năng lực sản xuất, vừa giúp giá gạo Việt Nam ổn định do yếu tố cung - cầu.

Với những cơ sở đó, dù lượng gạo 100% tấm Ấn Độ xuất khẩu tăng trở lại, dự báo giá lúa gạo Việt Nam sẽ tiếp tục ổn định và có thể tăng trở lại bởi gạo Việt Nam đã có phân khúc riêng là lúa gạo chất lượng cao và thị trường của riêng mình, không cạnh tranh nhiều với phân khúc gạo chất lượng thấp.

Hội nghị về sản xuất, thị trường lúa gạo và phòng chống hạn mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long với sự tham dự của lãnh đạo 13 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, Hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, nhà khoa học. (Ảnh: VGP/Minh Khôi)

Chủ động điều hành thị trường lúa gạo Việt Nam để ứng phó với biến động của thị trường xuất khẩu

Phát biểu tại Hội nghị về sản xuất, xuất khẩu lúa gạo ngày 4/3/2025 tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, Bộ Công Thương với vai trò quản lý nhà nước sẽ đẩy mạnh các giải pháp xúc tiến xuất khẩu, đẩy mạnh đàm phán mở cửa thị trường mới và duy trì thị trường truyền thống để đảm bảo xuất khẩu gạo bền vững trong dài hạn.

Thời gian tới, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu và nông dân trồng lúa, Bộ Công Thương sẽ tổ chức các đoàn xúc tiến thương mại tại các thị trường xuất khẩu gạo truyền thống (Philippines, Indonesia, Trung Quốc) cũng như các thị trường tiềm năng; theo dõi sát tình hình thị trường, thương mại lúa gạo toàn cầu tại các thị trường truyền thống và của các đối thủ cạnh tranh để kịp thời có giải pháp phù hợp.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị về sản xuất, thị trường lúa gạo và phòng chống hạn mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long tại Thành phố Cần Thơ ngày 7/3/2025, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các Bộ, Ban, ngành chủ động trong công tác điều hành thị trường lúa gạo, trên cơ sở khai thác tối đa triển vọng có thương hiệu, phân khúc riêng của lúa gạo Việt Nam nhằm đảm bảo thị trường lúa gạo trong nước cũng như xuất khẩu tại Việt Nam ổn định, không bị xáo trộn do biến động của thị trường quốc tế.

Cụ thể, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương khẩn trương kiểm tra, đánh giá đúng thực trạng tình hình thị trường lúa gạo trong nước, đảm bảo phân khúc lúa gạo chất lượng cao (chiếm 80% sản lượng xuất khẩu) vẫn ổn định về giá cả; khẩn trương sửa đổi, bổ sung Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiện nay cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng yêu cầu các đơn vị liên quan tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu toàn diện về hoạt động sản xuất, xuất khẩu lúa gạo; xây dựng chiến lược phát triển thương hiệu lúa gạo quốc gia mạnh mẽ, đăng ký bản quyền, chỉ dẫn địa lý, để phục vụ xúc tiến thương mại, mở thêm các thị trường mới; phát triển thương mại điện tử cho ngành hàng lúa gạo; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến thời hạn, hạn mức vay, điều kiện vay vốn và giải ngân cho các doanh nghiệp; nghiên cứu gói tín dụng ưu đãi để doanh nghiệp đầu tư ứng dụng khoa học công nghệ vào hoạt động lưu trữ, chế biến, vận chuyển, xuất khẩu lúa gạo.

Tiến Thành

Nguồn Tạp chí Công thương : https://tapchicongthuong.vn/gao-viet-nam-se-tiep-tuc-dung-vung-khi-an-do-do-bo-lenh-cam-xuat-khau-138390.htm