Nguồn cung lớn cho thị trường gạo phân khúc thấp
Chính phủ Ấn Độ đã chính thức gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm vào ngày 7/3. Quyết định trên được đưa ra để ứng phó với tình trạng lượng hàng tồn kho đạt mức cao kỷ lục vào đầu tháng 2/2025, gấp gần 9 lần so với mục tiêu của Chính phủ, cũng như nhu cầu quốc tế ngày càng gia tăng, đồng thời báo hiệu sự thay đổi lớn trong chiến lược thương mại và an ninh lương thực của Ấn Độ.
Việc nối lại xuất khẩu gạo 100% tấm của Ấn Độ sẽ cho phép các nước nghèo ở châu Phi đảm bảo nguồn cung ngũ cốc với giá thấp hơn, đồng thời hỗ trợ những nhà sản xuất thức ăn chăn nuôi và ethanol châu Á phụ thuộc vào loại gạo này.
Ấn Độ chiếm khoảng 40% thương mại gạo toàn cầu và xuất khẩu gạo tới khoảng 150 nước. Với việc gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm ngày 7/3/2025, như vậy, thị trường Ấn Độ đã hoàn toàn quay lại thị trường xuất khẩu.
Theo ông Himanshu Agrawal, Giám đốc điều hành công ty xuất khẩu gạo Satyam Balajee, gạo 100% tấm của Ấn Độ hiện chào bán ở mức 330 USD một tấn, cao hơn so với mức 300 USD một tấn từ Việt Nam, Myanmar và Pakistan. Dù giá còn chênh lệch, sự trở lại của nguồn cung từ Ấn Độ sẽ khiến thị trường điều chỉnh.
Bà Huỳnh Thị Bích Huyền, Giám đốc Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Ngọc Quang Phát, nhận định cạnh tranh sẽ gay gắt hơn khi Việt Nam bước vào vụ thu hoạch Đông Xuân - vụ mùa lớn nhất năm. Dù sản lượng dồi dào nhờ thời tiết thuận lợi, giá gạo khó quay lại mức 500 USD một tấn. Các doanh nghiệp xuất khẩu cũng thận trọng hơn trong thu mua do thị trường biến động liên tục và xuất khẩu chậm lại.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, giá gạo trong nước liên tục giảm từ đầu tháng 3, khiến Việt Nam trở thành một trong những nguồn cung rẻ nhất. Tuy nhiên, trong hai tháng qua, 80% lượng gạo xuất khẩu là gạo chất lượng cao, không cạnh tranh trực tiếp với gạo 100% tấm của Ấn Độ. Dù vậy, áp lực từ nguồn cung lớn của Ấn Độ vẫn có thể ảnh hưởng đến giá cả, đặc biệt ở phân khúc gạo cấp thấp.
Ấn Độ dỡ lệnh cấm xuất khẩu, gạo Việt nguy cơ giảm sâu. Ảnh: Quang Vinh.
Cần có kế hoạch sản xuất, xuất khẩu phù hợp
Theo ông Đỗ Hà Nam - Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) - cho biết giống lúa của Ấn Độ khác với Việt Nam. Gạo Ấn Độ chủ yếu là gạo phẩm cấp thấp và xuất khẩu sang thị trường châu Phi. Còn tại Việt Nam, phần lớn diện tích đã được nông dân chuyển sang trồng các giống lúa chất lượng cao và xuất khẩu sang các thị trường chủ lực như: Philippines, Indonesia và Malaysia.
“Giá lúa trong nước và giá gạo xuất khẩu liên tục giảm từ đầu năm 2025 đến nay, khiến Việt Nam trở thành một trong những nguồn cung rẻ nhất. Tuy nhiên, 80% lượng gạo xuất khẩu là gạo chất lượng cao, không cạnh tranh trực tiếp với gạo 100% tấm của Ấn Độ. Dù vậy, áp lực từ nguồn cung lớn của Ấn Độ vẫn có thể ảnh hưởng đến giá cả, đặc biệt ở phân khúc gạo cấp thấp”, đại diện VFA thông tin.
Trước đó, trao đổi với báo chí, ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cũng nhận định, gạo của Việt Nam chủ yếu được xuất khẩu sang các quốc gia trong khu vực châu Á như: Philippines, Indonesia, Malaysia, Trung Quốc, Singapore; trong khi đó, gạo Ấn Độ chủ yếu xuất khẩu sang các quốc gia thuộc khu vực châu Phi và Trung Đông. Có thể thấy thị trường và phân khúc gạo xuất khẩu của Việt Nam và Ấn Độ rất khác nhau.
Việt Nam đang bước vào vụ thu hoạch lúa gạo lớn nhất trong năm là vụ Đông Xuân. Về phía các doanh nghiệp xuất khẩu nhận định, việc Ấn Độ quay trở lại hoàn toàn thị trường lúa gạo toàn cầu, gạo Việt Nam cũng sẽ bị cạnh tranh gay gắt hơn. Sản lượng dồi dào nhờ thời tiết thuận lợi, do đó, giá gạo khó quay lại mức 500 USD một tấn. Các doanh nghiệp xuất khẩu cũng sẽ phải thận trọng hơn trong thu mua do thị trường biến động liên tục và xuất khẩu chậm lại.
Trước những diễn biến của thị trường lúa gạo, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết sẽ chỉ đạo các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long sản xuất bảo đảm sản lượng và diện tích theo kế hoạch đề ra, trước mắt tập trung sản xuất, thu hoạch lúa vụ Đông Xuân đúng thời vụ; theo dõi sát sao lịch thời vụ và tình hình hạn mặn nhằm hạn chế ảnh hưởng đến sản xuất lúa.
Đồng thời, tiếp tục chỉ đạo, phối hợp với các địa phương trong triển khai thực hiện Đề án Phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao ở Đồng bằng sông Cửu Long. Tăng cường quảng bá, xúc tiến thương mại, thúc đẩy xuất khẩu, nghiên cứu chính sách xuất nhập khẩu của các nước, tạo điều kiện mở cửa thị trường cho xuất khẩu lúa gạo và nông sản của Việt Nam ra quốc tế.
Về phía các bộ, ngành, địa phương theo dõi sát diễn biến thị trường để có giải pháp ứng phó phù hợp, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương theo dõi sát thị trường gạo thế giới; nắm bắt nhu cầu gạo tại các thị trường còn dư địa như: Hoa Kỳ, EU, châu Phi... để có những điều chỉnh kế hoạch sản xuất, xuất khẩu phù hợp với diễn biến thị trường.
Về các giải pháp lâu dài, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, cần nghiên cứu, tổ chức sản xuất theo nhu cầu thị trường và đặt hàng doanh nghiệp. Trên cơ sở điều hành chung về sản xuất, các địa phương chủ động điều chỉnh cơ cấu mùa vụ theo đặc thù của địa phương bảo đảm thuận lợi cho sản xuất và hoạt động thu mua, chế biến, xuất khẩu...
Bình Minh