Israel và Hamas đã cáo buộc lẫn nhau vi phạm lệnh ngừng bắn ở Gaza trong bối cảnh căng thẳng về dòng hàng viện trợ vào Gaza, việc Hamas trao trả thi hài của các con tin đã chết và thêm thương vong do Israel nổ súng vào người Palestine gần các vị trí quân sự mới.
Các nhà ngoại giao khu vực và các quan chức Mỹ đã tìm cách giảm thiểu tầm quan trọng của những cáo buộc này, nhấn mạnh rằng Hamas hoặc Israel dường như vẫn cam kết thực hiện lệnh ngừng bắn đã được thỏa thuận vào tuần trước. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hôm 16/10 cho biết ông quyết tâm đảm bảo Hamas trao trả thi hài của các con tin vẫn còn ở Gaza, đồng thời nói thêm rằng cuộc chiến "vẫn chưa kết thúc". Phát biểu tại một buổi lễ cấp nhà nước dành cho những người lính đã hy sinh trong cuộc xung đột kéo dài 2 năm, ông Netanyahu cho biết Israel sẽ đạt được tất cả các mục tiêu chiến tranh của mình và kẻ thù của họ đã "học được rằng bất kỳ ai chống lại họ sẽ phải trả giá đắt".
Theo thỏa thuận ngừng bắn, Hamas đã trả lại 20 con tin còn sống sót cuối cùng cho Israel nhưng chỉ trao trả 9 trong số 28 con tin đã chết, đồng thời cho biết họ sẽ cần thiết bị cứu hộ chuyên dụng để đưa những người còn lại ra khỏi đống đổ nát của Gaza.
Ngược lại, các quan chức Israel bác bỏ điều này, cáo buộc Hamas vi phạm thỏa thuận ngừng bắn, mặc dù các cố vấn Mỹ đang làm việc để thực hiện thỏa thuận ngừng bắn của Tổng thống Donald Trump và Hội Chữ thập đỏ cho biết những khó khăn thực tế trong việc thu hồi hài cốt con tin trong bối cảnh cuộc tấn công của Israel trong cuộc chiến kéo dài 24 tháng là rất đáng kể.
Một quan chức cấp cao của Hamas cáo buộc Israel vi phạm lệnh ngừng bắn bằng cách giết chết ít nhất 24 người trong các vụ xả súng kể từ hôm 10/10 và cho biết một danh sách các vi phạm như vậy đã được chuyển cho các bên hòa giải. "Nhà nước chiếm đóng đang làm việc ngày đêm để phá hoại thỏa thuận thông qua các hành vi vi phạm trên thực địa", ông này nói. Quân đội Israel cho rằng một số người Palestine đã phớt lờ cảnh báo không được tiếp cận các vị trí ngừng bắn của Israel và quân đội đã "nổ súng để loại bỏ mối đe dọa".
Các quan chức Israel cũng cho biết cửa khẩu Rafah từ Gaza vào Ai Cập, nơi các cơ quan viện trợ coi là rất quan trọng để đưa đủ viện trợ nhân đạo vào lãnh thổ này, sẽ mở cửa "vào giai đoạn sau" chứ không phải vào ngày 16/10 như dự kiến.
Hàng viện trợ bị ách lại tại cửa khẩu Rafah.
Người phát ngôn của COGAT, cơ quan thuộc Bộ Quốc phòng Israel phụ trách các vấn đề dân sự tại các vùng lãnh thổ Palestine, cũng cho rằng Rafah sẽ vẫn đóng cửa đối với hàng cứu trợ trong tương lai, mặc dù việc đi lại cá nhân vẫn được phép. Cần nhấn mạnh rằng hàng cứu trợ nhân đạo sẽ không được vận chuyển qua cửa khẩu Rafah. Điều này chưa bao giờ được thống nhất ở bất kỳ giai đoạn nào", COGAT cho biết, đồng thời cho biết thêm rằng hàng cứu trợ vẫn tiếp tục được vận chuyển vào Dải Gaza qua các cửa khẩu khác. Các nhân viên cứu trợ ở Gaza cho biết việc Israel hạn chế viện trợ, dường như nhằm gây áp lực lên Hamas, chẳng khác nào "trừng phạt tập thể".
Các quan chức khu vực cho rằng họ dự kiến những ngày và tuần đầu tiên của lệnh ngừng bắn do Hamas và Israel thống nhất sẽ "căng thẳng" và "khó khăn", với viện trợ và việc trả lại hài cốt con tin là một trong những vấn đề then chốt. Kế hoạch 20 điểm của ông Trump bao gồm "viện trợ toàn diện" đến Gaza, nơi nạn đói đã được tuyên bố ở một số khu vực, cũng như việc trả lại tất cả các con tin, cả người sống lẫn người chết. Phần lớn kế hoạch, bao gồm nhiều vấn đề khó khăn nhất, vẫn chưa được các nhóm đàm phán thảo luận đầy đủ.
Kể từ hôm 13/10, theo thỏa thuận ngừng bắn do Tổng thống Mỹ làm trung gian, Hamas đã thả 20 con tin còn sống sót để đổi lấy gần 2.000 tù nhân và người Palestine bị giam giữ khỏi các nhà tù của Israel. Con số này bao gồm 1.700 người Palestine bị bắt giữ từ Gaza trong chiến tranh và bị giam giữ mà không bị buộc tội.
Một cố vấn cấp cao của Mỹ nói với các phóng viên vào cuối ngày 15/10 rằng việc thu hồi các thi thể từ Gaza rất khó khăn vì lãnh thổ này đã bị "nghiền nát". Thổ Nhĩ Kỳ, một trong những bên trung gian chính trong thỏa thuận, đang đàm phán để cung cấp các chuyên gia về thu hồi thi thể để cử đến Gaza, họ nói thêm.
Thỏa thuận ngừng bắn cũng yêu cầu Israel trả lại thi thể của 360 người Palestine. Bộ Y tế Gaza cho biết họ đã nhận được thêm 30 thi thể người Palestine, nâng tổng số lên 120 tính từ ngày 10/10. Các bác sĩ tại bệnh viện Nasser cho biết các thi thể có dấu hiệu bị tra tấn và hành quyết, bao gồm bị bịt mắt, bị còng tay và bị bắn vào đầu, theo lời kể của các bác sĩ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nói rằng ông sẽ cân nhắc cho phép lực lượng Israel tiếp tục chiến đấu ở Gaza nếu Hamas không tuân thủ thỏa thuận ngừng bắn. Các nhà phân tích cho rằng ít nhất một số lời lẽ cứng rắn từ các quan chức Israel nhắm vào các đối thủ chính trị ở Israel. Bộ trưởng An ninh quốc gia cực hữu của Israel, Itamar Ben-Gvir, một người phản đối kế hoạch ngừng bắn, đã phát biểu trên X rằng việc chuyển hàng viện trợ là một "sự ô nhục" và cáo buộc Hamas nói dối về việc trả lại thi thể con tin.
Israel cũng cho biết giai đoạn tiếp theo của thỏa thuận ngừng bắn yêu cầu Hamas giải giáp và chuyển giao quyền lực, điều mà cho đến nay họ vẫn từ chối thực hiện. Nhóm này đã phát động một cuộc đàn áp an ninh, thể hiện sức mạnh của mình ở Gaza thông qua các vụ hành quyết công khai và đụng độ với các gia tộc địa phương.
Trương Hùng (Tổng hợp)