Tỷ lệ tiêm chủng giảm mở đường cho dịch bệnh bùng phát
Bệnh sởi là một trong những căn bệnh dễ lây truyền nhất trên thế giới. Virus này lây truyền qua không khí và có thể tồn tại trong không gian trong nhà tới 2 giờ. 9/10 người không có khả năng miễn dịch, tiếp xúc với người mắc bệnh sởi sẽ bị nhiễm bệnh.
TS. Luis Ostrosky-Zeichner, Trưởng khoa Bệnh truyền nhiễm, Trường Y khoa McGovern thuộc Đại học Texas cho biết, nếu bạn đến rạp chiếu phim và có người bị sởi ở đó trong vòng 2-4 giờ qua, tất cả những người dễ bị tổn thương đều sẽ bị lây bệnh. Chỉ cần ở cùng phòng với người bị sởi, nếu bạn không có miễn dịch, bạn sẽ bị lây bệnh.
Bệnh sởi là một trong những căn bệnh dễ lây truyền nhất trên thế giới.
Tuy nhiên, khi một người bị nhiễm bệnh xâm nhập vào một cộng đồng có khả năng miễn dịch cao, khả năng lây truyền bệnh sởi là không có, giống như không có mồi lửa để bắt lửa. Theo một số cách, bùng phát bệnh sởi không phải là điều bất ngờ, tôi lo ngại rằng đây có thể là điềm báo cho những gì sắp xảy ra, nếu các trường hợp mắc bệnh sởi tiếp tục gia tăng trên toàn cầu và nếu tỷ lệ tiêm vaccine sởi tiếp tục giảm, TS. William John Moss, Giám đốc điều hành Trung tâm Tiếp cận Vaccine Quốc tế tại Đại học Johns Hopkins cho biết.
Không giống như COVID-19 và cúm có nguy cơ gây bệnh nặng cao nhất ở nhóm trẻ tuổi và người già, bệnh sởi có thể nguy hiểm đối với người ở mọi lứa tuổi.
Tỷ lệ tử vong do bệnh sởi thấp - khoảng một đến ba trong 1.000 ca tử vong. Tuy nhiên, các biến chứng có thể rất nghiêm trọng. Khoảng 1/5 người mắc bệnh sởi phải nhập viện, 1/20 trẻ em bị viêm phổi và 1/1.000 trẻ bị viêm não. Bệnh cũng có thể dẫn đến một biến chứng thần kinh rất hiếm gặp, nhưng gây tử vong hoặc ảnh hưởng đến hệ thần kinh nhiều năm sau khi bị nhiễm sởi cấp tính.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh sởi vẫn có xu hướng gia tăng tại nhiều quốc gia trên thế giới. Trong nước, theo Bộ Y tế, bệnh sởi hiện có xu hướng giảm so với tháng 12/2024, nhưng vẫn gia tăng cục bộ tại một số địa phương. Thời điểm hiện nay, đang trong giai đoạn thời tiết mùa đông xuân với điều kiện khí hậu gió mùa, nồm ẩm, thuận lợi cho các mầm bệnh lây truyền qua đường hô hấp phát triển dẫn đến nguy cơ gia tăng số mắc như cúm mùa, sởi, sốt phát ban... Bên cạnh đó, thời gian này cũng là mùa lễ hội đầu năm, nhu cầu giao thương, du lịch tăng cao; thường xuyên xảy ra việc tập trung đông người tại các địa điểm du lịch, vui chơi, giải trí và các khu vực công cộng, làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm.
Tiêm chủng là công cụ hiệu quả nhất để phòng ngừa bệnh sởi.
Liên quan đến 2 ca tử vong do sốt phát ban liên quan đến sởi tại Quảng Nam; đồng thời trên cùng địa bàn cũng ghi nhận các trường hợp khác có dấu hiệu mắc bệnh tương tự, theo Cục Phòng bệnh - Bộ Y tế, trong thời gian xảy ra dịch COVID-19 nhiều trẻ đã không được tiêm chủng đầy đủ vaccine sởi; đồng thời việc thiếu vaccine nhiều tháng trong năm 2023 đã ảnh hưởng đến tỷ lệ tiêm chủng ở trẻ em trên địa bàn, tạo khoảng trống miễn dịch trong cộng đồng.
Tiêm phòng vaccine sởi là cách duy nhất để ngừa bệnh sởi
Bệnh sởi là một căn bệnh truyền nhiễm cao có khả năng gây tàn tật và tử vong. Để ngăn ngừa dịch bệnh bùng phát, ít nhất 95% người dân trong cộng đồng phải được tiêm vaccine.
Theo đó, cha mẹ hãy đưa con đi tiêm phòng sởi tại các trạm y tế xã/phường. Vaccine sẽ giúp bảo vệ cả cá nhân và cộng đồng khỏi bệnh sởi. Khi tỷ lệ tiêm chủng cộng đồng đủ cao sẽ tạo ra miễn dịch cộng đồng, có thể bảo vệ một số người chưa thể tiêm vaccine, chẳng hạn như trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi và những người có tình trạng suy giảm miễn dịch… Những cá nhân này cần dựa vào miễn dịch cộng đồng để bảo vệ họ, bởi nếu họ mắc bệnh sởi, sẽ có nguy cơ mắc bệnh nặng, phải nhập viện hoặc tử vong cao hơn nhiều.
Theo CDC Hoa Kỳ, ngay cả khi một người chưa được tiêm vaccine và tiếp xúc với bệnh sởi, họ vẫn có thể được tiêm vaccine trong vòng 72 giờ sau khi tiếp xúc. Một số cá nhân nhất định, như phụ nữ mang thai hoặc người suy giảm miễn dịch, có thể được tiêm immunoglobulin trong vòng 6 ngày sau khi tiếp xúc để bảo vệ họ khỏi căn bệnh này.
Vaccine MMR thường được tiêm theo loạt hai liều. Liều đầu tiên được tiêm cho trẻ sơ sinh từ 6 tháng đến một tuổi và liều thứ hai cho trẻ em từ 4 - 6 tuổi. Những người sống trong khu vực có dịch sởi có thể tiêm sớm hơn. Vaccine có hiệu quả khoảng 97% trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng.
Vaccine MMR dành cho trẻ em, nhưng cũng có thể tiêm cho người lớn. Nếu bạn chưa tiêm vaccine hoặc không biết tình trạng tiêm chủng của mình, hãy trao đổi với nhân viên y tế về cách tiêm vaccine, vì chỉ có tiêm vaccine là cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa và tránh lây lan bệnh sởi.
Để chủ động công tác phòng, chống bệnh cúm mùa, sởi và các bệnh lây truyền qua đường hô hấp, Bộ Y tế đã có công văn gửi Ủy ban nhân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị quan tâm, chỉ đạo ngành y tế tỉnh và các đơn vị liên quan tổ triển khai các nội dung để phòng chống dịch bệnh. Liên quan đến tiêm vaccine phòng sởi, Bộ Y tế yêu cầu:
- Tổ chức triển khai hiệu quả tiêm chủng chống dịch sởi theo Kế hoạch ban hành tại Quyết định số 3526/QĐ-BYT ngày 22/11/2024 và Quyết định số 271/QĐ-BYT ngày 22/01/2025, đảm bảo tiêm chủng đầy đủ cho các nhóm đối tượng để nhanh chóng kiểm soát tình hình; đảm bảo kinh phí và huy động sự tham gia của chính quyền địa phương các cấp, các ban, ngành, đoàn thể để triển khai đồng bộ, kịp thời, hiệu quả các biện pháp phòng, chống dịch, đặc biệt là việc triển khai kế hoạch tiêm chủng vaccine phòng, chống dịch bệnh sởi trên địa bàn.
- Thực hiện rà soát đối tượng tiêm chủng để tổ chức tiêm bù, tiêm vét cho những đối tượng chưa được tiêm hoặc tiêm chưa đủ các mũi vaccine phòng bệnh sởi; tiếp tục duy trì và tăng cường tỷ lệ tiêm chủng các vaccine trong Chương trình tiêm chủng mở rộng đảm bảo miễn dịch phòng bệnh cho trẻ.
- Khuyến khích người dân chủ động tiêm vaccine phòng cúm; tiêm vaccine có thành phần sởi, rubella đối với phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ theo khuyến cáo của ngành Y tế.
DS. Nguyễn Thu Giang