Giá điện Việt Nam cần cân đối chi phí và mục tiêu phát triển

5 giờ trướcBài gốc

Người dân sẽ có nhiều lựa chọn nhà cung cấp điện

Ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Cục trưởng Cục Điện lực cho biết, hiện nay, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) không phải là đơn vị bán lẻ điện duy nhất trên toàn quốc. Bên cạnh EVN, chúng ta có 742 doanh nghiệp mua buôn và bán lẻ điện với thị phần chiếm khoảng 8,59%. Như vậy, thị phần theo sản lượng điện thương phẩm mà EVN bán cho các khách hàng sử dụng điện chiếm khoảng 91,4%. Sắp tới, với việc mở rộng lộ trình thị trường điện sang cấp độ thị trường điện bán lẻ cạnh tranh thì tiếp tục sẽ có nhiều đơn vị mua buôn và bán lẻ điện để cạnh tranh với nhau trên thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Do đó, khách hàng sẽ có nhiều lựa chọn hơn trong việc lựa chọn nhà cung cấp bán lẻ điện.

Ông Vũ cho biết, từ tháng 7/2024, theo Nghị định 80, Việt Nam đã chính thức áp dụng cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn, với hai hình thức: Mua điện qua lưới điện riêng do bên phát điện xây dựng và cung cấp trực tiếp. Mua qua lưới điện quốc gia, thông qua thị trường điện giao ngay. "Đây là bước đột phá, giúp tiến gần hơn tới thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, đồng thời tăng thêm lựa chọn cho khách hàng lớn thay vì chỉ mua điện từ EVN như trước", ông Vũ cho hay.

Các diễn giả, khách mời tham gia tọa đàm.

Lý giải về thực trạng hóa đơn tiền điện theo phản ánh của một số người tiêu dùng có sự tăng cao bất thường trong thời gian vừa qua, Phó Tổng Giám đốc EVN Nguyễn Xuân Nam cho rằng, sau khi có dư luận về một số trường hợp có chỉ số tiêu dùng điện tăng cao bất thường trong tháng 8, EVN đã chỉ đạo các tổng công ty điện lực tiến hành rà soát các khách hàng có vấn đề liên quan đến hóa đơn sử dụng điện tăng cao.

Theo ông Nam, đầu tháng 8, thời tiết rất nắng nóng khiến lượng tiêu dùng điện trong tháng 8 tăng cao, ở mức kỷ lục 1 tỷ 084 triệu Kwh. Qua rà soát, có khoảng 3,2 triệu hộ khách hàng (trên tổng số khoảng 31,8 triệu khách hàng) sử dụng điện sinh hoạt có sản lượng tiêu dùng điện tăng cao hơn so với tháng 7. "Thực tế cho thấy, lượng tiêu dùng điện của tháng 8 cao hơn tháng 7", ông Nam khẳng định. Theo ông Nam, 3,2 triệu hộ khách hàng nói trên, có mức tăng cao hơn, từ 3% trở lên.

"EVN đã giao các tổng công ty hướng dẫn cài đặt app theo dõi chỉ số tiêu thụ điện để khách hàng tiện theo dõi biến động sản lượng. Ngoài ra, có tổng đài giải đáp các thắc mắc của khách hàng", ông Nam nói.

Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam Nguyễn Xuân Nam.

Ông Nam khẳng định, quá trình rà soát, đối với khách hàng của ngành điện (EVN) thì chưa có vấn đề xảy ra sai sót như phản ánh. Liên quan đến thông tin hóa đơn tiền điện tăng cao trong tháng 8 thì một số thông tin là giả, một số để câu view, một số thông tin để bán hàng online và một số thông tin không xác định được địa chỉ.

Hiện nay, EVN không phải là đơn vị duy nhất bán lẻ điện cho khách hàng. Trên thị trường, ngoài EVN còn có một số doanh nghiệp mua buôn, bán lẻ điện cho khách hàng, nên những phản ánh thời gian vừa qua, có thể không liên quan đến EVN, mà của các doanh nghiệp khác, tổ chức khác mà EVN không quản lý được.

Trong thời gian tới, EVN tiếp tục yêu cầu rà soát, hướng dẫn cài đặt app theo dõi chỉ số tiêu thụ điện, tăng cường giải đáp thắc mắc của khách hàng qua số tổng đài. "Hiện nay, EVN cơ bản sử dụng công tơ điện tử, không thể can thiệp được. Mọi chỉ số đo từ xa, truyền dữ liệu về qua hệ thống mạng", ông Nam nhấn mạnh.

Giá điện phải được điều chỉnh kịp thời để phản ánh biến đổi chi phí đầu vào

Theo chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn, trong giai đoạn 2021 - 2023, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều chịu tác động nặng nề từ biến động giá nhiên liệu, không riêng Việt Nam. Và trên thực tế, hầu hết các quốc gia đều có sự can thiệp của Chính phủ nhằm điều tiết, giữ ổn định và cân đối lại các khoản lỗ. Điều đó đồng nghĩa doanh nghiệp điện lực được phép thu hồi chi phí qua giá điện trong giai đoạn sau, giúp ổn định thị trường, nhất là khi chịu tác động từ biến động chính trị và kinh tế.

Phó Viện trưởng Viện Năng lượng Lê Việt Cường cho rằng, giá điện là bài toán phức tạp, chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố như chi phí đầu vào, điều kiện kinh tế - xã hội, và chính sách pháp luật. Nguyên tắc điều hành giá điện tại Việt Nam là phản ánh đúng chi phí, bảo đảm lợi nhuận hợp lý để tái đầu tư, đồng thời phù hợp với năng lực chi trả và mục tiêu vĩ mô.

Giai đoạn 2018–2023, chi phí sản xuất chiếm tới 74–82% cơ cấu giá điện, trong khi giá điện tại Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nguồn than và khí – các loại nhiên liệu dễ biến động. Do đó, giá điện rất nhạy cảm với biến động thị trường quốc tế.

Ngoài ra, yếu tố như tỷ giá, quy định thị trường điện, cơ cấu nguồn điện tương lai (LNG, nhiệt điện than…) cũng ảnh hưởng đến việc hình thành giá. Vì vậy, giá điện cần đủ minh bạch, phản ánh đúng chi phí thực tế để tạo niềm tin cho nhà đầu tư và bảo đảm phát triển bền vững.

Ông Cường nhấn mạnh, nguồn vốn đầu tư là yếu tố then chốt để đảm bảo an ninh năng lượng và đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Việc huy động thêm vốn tư nhân, FDI là cần thiết, song các nhà đầu tư vẫn phải đáp ứng quy định về năng lực tài chính. "Giá điện hợp lý là chìa khóa giữ ổn định đầu tư, bảo đảm tiến độ dự án và an ninh năng lượng quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh thực hiện Quy hoạch điện VIII và trước các biến động giá năng lượng toàn cầu", ông Cường nói.

Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội, chia sẻ tại Tọa đàm.

Đánh giá về các "khoản lỗ" đã được EVN báo cáo, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Nguyễn Tiến Thỏa cho rằng, "khoản lỗ” mà EVN báo cáo không phải do họ tự tính, mà là số liệu đã qua kiểm toán. Tuy nhiên, gọi đây là “lỗ” là chưa chính xác và dễ gây hiểu nhầm. Trong kinh doanh thông thường, "lỗ" nghĩa là chi phí lớn hơn doanh thu, do yếu kém trong quản trị hoặc sản xuất – đơn vị phải tự chịu. Nhưng điện không phải là hàng hóa thị trường đơn thuần. Giá điện do Nhà nước quyết định, nhằm thực hiện nhiều mục tiêu bảo đảm an ninh năng lượng, kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ an sinh xã hội.

Giai đoạn 2022–2023, do nhiều yếu tố khách quan như chi phí đầu vào tăng, tác động toàn cầu, và yêu cầu phục hồi kinh tế sau dịch, giá bán điện đã được giữ thấp hơn giá thành 135–149 đồng/kWh. Điều này không phải là "lỗ" mà là chênh lệch dòng tiền âm tạm thời, do một phần chi phí hợp lý chưa được tính vào giá điện để tránh tác động bất lợi tới nền kinh tế.

Các khoản chi phí này về nguyên tắc là hợp lý và cần được tính đúng, tính đủ theo Luật Điện lực, nhưng do yêu cầu điều hành vĩ mô nên chưa phản ánh hết vào giá.

Để xử lý, EVN cần rà soát lại toàn bộ các khoản chênh lệch: Khoản nào đúng quy định thì tính vào giá theo lộ trình, khoản nào chưa đủ cơ sở pháp lý thì loại ra. Việc phân bổ cần có lộ trình hợp lý để tránh gây sốc về giá, đồng thời cần có sự đồng thuận xã hội và được Nhà nước cho phép.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội cho rằng, EVN đang ở thời điểm rất khó khăn, phải cân bằng nhiều mục tiêu: Duy trì sản xuất, đảm bảo nguồn điện, hiệu quả kinh doanh và phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Dưới góc nhìn của người làm chính sách, ông Phan Đức Hiếu đánh giá cao những nỗ lực của EVN trong việc cải thiện chỉ số tiếp cận điện năng, chất lượng dịch vụ, ứng dụng công nghệ và thuận tiện cho người dùng như thanh toán không tiền mặt, lắp công tơ điện tử. Tuy nhiên, ông Hiếu nhấn mạnh EVN cần cải thiện công tác truyền thông, đặc biệt là minh bạch thông tin giá điện và tư vấn sử dụng điện hiệu quả. Ông gợi ý EVN có thể định kỳ công bố dữ liệu tiêu thụ điện theo khu vực, cảnh báo sớm cho người dân nếu hóa đơn có nguy cơ tăng cao – giống như cách dự báo thời tiết.

Ngoài ra, ông Hiếu đề xuất EVN nên có một đầu số hotline duy nhất toàn quốc, ví dụ “102”, để khách hàng dễ dàng liên hệ khi cần hỗ trợ, thay vì phải tìm nhiều số điện thoại khác nhau theo vùng miền.

Lưu Hiệp

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/kinh-te/gia-dien-viet-nam-can-can-doi-chi-phi-va-muc-tieu-phat-trien-i780936/