Gia Lai - Ðiểm sáng về khoa học thiên văn cộng đồng

3 giờ trướcBài gốc

Điểm nhấn từ các sự kiện thiên văn cộng đồng

Một trong những dấu ấn sâu đậm mà tỉnh Bình Định (cũ) và Gia Lai hiện nay để lại trong cộng đồng khoa học thiên văn chính là việc khơi nguồn cho sự kết nối giữa các câu lạc bộ (CLB) thiên văn nghiệp dư trên cả nước.

TS Phan Thanh Hiền - Chủ tịch Mạng lưới thiên văn nghiệp dư Việt Nam - khẳng định: “Trước đây, ở các thành phố lớn đã xuất hiện một số CLB thiên văn nghiệp dư nhưng các CLB này hoạt động riêng lẻ, chưa có sự gắn kết. Chính sự kiện Tuần lễ NASA Việt Nam tổ chức vào năm 2023 tại TP. Quy Nhơn (cũ) là dịp đầu tiên các CLB thiên văn nghiệp dư trên cả nước có cơ hội gặp gỡ, sinh hoạt chung với nhau. Từ sự kiện này, các CLB đã bàn bạc và đi đến quyết định thành lập Mạng lưới thiên văn nghiệp dư Việt Nam”.

Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo tỉnh Gia Lai là địa chỉ quen thuộc tổ chức các sự kiện thiên văn cộng đồng. Ảnh: Thế Vương

Sau thành công của Tuần lễ NASA Việt Nam, tỉnh Bình Định tiếp tục phát huy vai trò tiên phong bằng việc tổ chức chuỗi hoạt động Ngày hội thiên văn cộng đồng vào các năm 2023 và 2024.

Đây được xem là bước đi quan trọng, không chỉ duy trì sức lan tỏa của phong trào thiên văn nghiệp dư sau hiệu ứng từ Tuần lễ NASA Việt Nam, mà còn từng bước đưa thiên văn học gần gũi hơn trong đời sống của người dân địa phương.

Đặc biệt, năm 2025, sự kiện này đã được nâng cấp thành Tuần lễ thiên văn cộng đồng quốc tế, với sự tham gia của hơn 1.300 lượt chuyên gia, các CLB thiên văn nghiệp dư, người yêu khoa học thiên văn trong và ngoài nước.

Chị Nguyễn Thị Thùy Trang - Chủ nhiệm CLB Thiên văn học Đà Nẵng - chia sẻ: “Liên tiếp trong năm 2024 và 2025, chúng tôi đều tham dự Tuần lễ thiên văn cộng đồng. Đây là một trong những sự kiện thiên văn nghiệp dư lớn nhất mà các CLB như chúng tôi được tham dự”.

Phát triển bền vững, hướng tới tương lai

Không chỉ dừng lại ở việc tổ chức các hoạt động thiên văn cộng đồng mang tính trải nghiệm và truyền cảm hứng, tỉnh Gia Lai còn hội tụ các điều kiện để hướng đến xây dựng một nền khoa học thiên văn mang tính chuyên nghiệp, bài bản và bền vững.

Du khách trải nghiệm sử dụng kính thiên văn. Ảnh: Thế Vương

Hiện nay, Gia Lai đang sở hữu hạ tầng khoa học thiên văn chất lượng, nổi bật là Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo. Đây là trung tâm phổ biến khoa học thiên văn đầu tiên tại Việt Nam và là một trong số ít tổ hợp quy mô lớn ở Đông Nam Á.

Nơi đây không chỉ trưng bày các mô hình khoa học thiên văn mà còn có trạm quan sát thiên văn phổ thông với kính thiên văn quang học đường kính 600 mm, lớn nhất Việt Nam hiện nay.

PGS. TS. Phạm Ngọc Điệp - Chủ tịch Hội Thiên văn vũ trụ Việt Nam - cho biết: “Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo Gia Lai đang đi đầu trong cả nước về việc đưa khoa học thiên văn đến với công chúng. Đây là một điểm nhấn không thể bỏ qua khi đến miền Trung tham quan và du lịch”.

Bên cạnh Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo, tại tỉnh Gia Lai còn có Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE). Đây không chỉ là một biểu tượng mới về giáo dục khoa học hiện đại, mà còn là không gian quy tụ những người yêu thiên văn trên khắp cả nước.

Đặc biệt, từ năm 2014, ICISE còn là nơi tổ chức các sự kiện trong chương trình Gặp gỡ Việt Nam do vợ chồng GS Trần Thanh Vân và GS Lê Kim Ngọc khởi xướng. Thông qua chương trình, hàng loạt hội nghị, hội thảo chuyên sâu về vật lý, vũ trụ học, thiên văn học đã được tổ chức. Qua đó, Gia Lai dần trở thành điểm đến của những nhà thiên văn học hàng đầu thế giới, mở ra cánh cửa cho giới trẻ Việt Nam được tiếp cận gần hơn với bầu trời.

Đặc biệt, năm 2022, Nhóm Vật lý Thiên văn Simons (SAGI) thuộc Viện Nghiên cứu khoa học liên ngành (IFIRSE - ICISE) đã được thành lập với sự tham gia của những nhà khoa học gốc Việt nổi tiếng thế giới trên lĩnh vực thiên văn.

Từ khi thành lập, nhóm đã thực hiện nhiều nghiên cứu tiên phong trên lĩnh vực thiên văn tại Việt Nam, thúc đẩy hợp tác quốc tế, kết nối cộng đồng nghiên cứu trong và ngoài nước, cũng như nuôi dưỡng thế hệ nhà khoa học trẻ trong lĩnh vực thiên văn học.

Các hoạt động STEM về thiên văn tổ chức tại Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo. Ảnh: Thế Vương

Trên những nền tảng đã đạt được, tỉnh Gia Lai đang tiếp tục định hướng phát triển khoa học thiên văn theo hướng gắn kết giữa giáo dục, nghiên cứu và du lịch.

TS. Nguyễn Hữu Hà - Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ - cho biết: “Thời gian tới, bên cạnh việc đầu tư cơ sở hạ tầng, tỉnh sẽ tiếp tục đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tổ chức các sự kiện khoa học quy mô lớn, từng bước xây dựng Gia Lai trở thành trung tâm phổ biến khoa học thiên văn hàng đầu cả nước, nơi khơi dậy đam mê khám phá vũ trụ trong cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ”.

THẾ VƯƠNG

Nguồn Gia Lai : https://baogialai.com.vn/gia-lai-diem-sang-phat-trien-khoa-hoc-thien-van-cong-dong-post566617.html