Giá nhà ở xã hội leo thang, giấc mơ an cư ngày càng xa vời

6 giờ trướcBài gốc

Từ cuối năm 2024 đến nay, nhiều dự án NOXH tại Hà Nội được khởi công, mang lại kỳ vọng an cư cho người thu nhập thấp. Tuy nhiên, giá bán lại tăng mạnh: từ dưới 20 triệu đồng/m2 cách đây 3 năm lên tới 25-29,4 triệu đồng/m2 hiện nay, khiến “giấc mơ nhà ở xã hội” thêm xa vời.

Trước tình trạng này, Bộ Xây dựng đã đề nghị Hà Nội thanh tra các dự án có dấu hiệu “đội giá”. Dù mức thu nhập tối đa của người mua được nâng từ 15-20 triệu đồng/tháng, nhiều người vẫn khó tiếp cận vì giá tăng nhanh hơn thu nhập.

Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp tục yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương tháo gỡ vướng mắc, đảm bảo công bằng và minh bạch trong chính sách NOXH. Tuy nhiên, cảnh người dân xếp hàng xuyên đêm nộp hồ sơ tại các dự án ở Hà Nội hay Đà Nẵng cho thấy sức cầu lớn, trong khi nguồn cung hạn chế, dẫn đến mất cân đối cung - cầu và nghịch lý “nhà ở cho người thu nhập thấp” lại ngày càng khó với tới.

Giá nhà ở xã hội leo thang, giấc mơ an cư ngày càng xa vời

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh - Học viện Tài chính cho rằng, giá NOXH tăng cao trong thời gian gần đây đang khiến giấc mơ an cư của người thu nhập thấp ngày càng xa vời. Theo ông Thịnh, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc giá nhà tăng, song tốc độ tăng nhanh đang khiến thu nhập của những người thuộc diện thụ hưởng không thể theo kịp.

“Với mức giá khoảng 30 triệu đồng/m2, một căn hộ 70m2 có giá lên tới 2 tỷ đồng. Với thu nhập thấp, người lao động phải tiết kiệm bao lâu mới có thể mua được nhà? Ngay cả khi vay ngân hàng 50% giá trị căn hộ, thì tiền trả góp cộng chi phí sinh hoạt hàng tháng sẽ là gánh nặng lớn. Trong khi đó, không ít dự án NOXH cũ hiện được rao bán với giá 50-60 triệu đồng/m2, mức giá này khiến ngay cả người có thu nhập khá cũng khó tiếp cận, chứ chưa nói tới nhóm thu nhập thấp”, PGS Đinh Trọng Thịnh phân tích.

Giá NOXH tăng cao trong thời gian gần đây đang khiến giấc mơ an cư của người thu nhập thấp ngày càng xa vời (Ảnh minh họa)

NOXH là loại hình được Nhà nước hỗ trợ mạnh mẽ thông qua việc miễn, giảm tiền sử dụng đất, ưu đãi thuế và cho vay vốn ưu đãi. Do đó, giá bán cần được tính toán phù hợp với khả năng chi trả của người dân. Nếu giá NOXH liên tục tăng, vượt xa thu nhập của người dân, thì loại hình này sẽ đánh mất ý nghĩa ban đầu, đó là bảo đảm an sinh và cơ hội an cư cho người thu nhập thấp.

Theo ông Thịnh, giải pháp căn cơ hiện nay là các địa phương cần khẩn trương triển khai Đề án 1 triệu căn NOXH mà Chính phủ đã đề ra. Khi nguồn cung được tăng mạnh, thị trường sẽ bớt căng thẳng, giá nhà được điều tiết và người dân có cơ hội tiếp cận tốt hơn, qua đó đảm bảo mục tiêu an sinh xã hội về nhà ở.

Cùng quan điểm, TS. Nguyễn Trí Hiếu - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn cầu nhận định, thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam vẫn ở mức thấp so với thế giới, trong khi giá nhà, kể cả NOXH lại tăng nhanh. “Trước đây, chỉ với 1-2 tỷ đồng, người dân còn có thể mua được căn hộ tại đô thị, nhưng nay giá trung bình đã lên tới 4-5 tỷ đồng. Mức tăng này khiến việc mua nhà trở nên vô cùng khó khăn, cả cho người tiêu dùng lẫn doanh nghiệp cung cấp.

Theo ông Hiếu, để người thu nhập thấp có thể mua được nhà, các ngân hàng, đặc biệt là ngân hàng chính sách, cần thiết kế gói vay linh hoạt, phù hợp với khả năng tài chính của người dân. Người vay phải chứng minh được nguồn thu nhập ổn định và có một khoản tiết kiệm để trả trước. Tuy nhiên, quan trọng hơn là phải tính toán kỹ khả năng trả nợ. Một người có thu nhập 100 đồng mỗi tháng thì số tiền trả nợ tốt nhất chỉ nên chiếm 50%. Nếu vượt 70% là rủi ro cao, còn đến 100% thì nguy cơ vỡ nợ là rất lớn.

TS. Nguyễn Trí Hiếu - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn cầu

Ông Hiếu nhấn mạnh thêm, các ngân hàng khi cho vay mua NOXH cần đặt mục tiêu giúp người dân “an cư lạc nghiệp” chứ không nên chạy theo chỉ tiêu tín dụng. “Nếu người mua phải vay vượt khả năng, lo sợ nợ nần, thậm chí bị siết nhà, thì NOXH sẽ mất hết ý nghĩa nhân văn vốn có”, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho hay.

Bên cạnh khó khăn của người mua, các doanh nghiệp phát triển NOXH cũng gặp nhiều trở ngại. Theo chuyên gia này, quy định về lợi nhuận, vốn, cũng như thủ tục triển khai còn nhiều ràng buộc khiến doanh nghiệp không mặn mà. Nhà đầu tư xây dựng NOXH bị giới hạn lợi nhuận trong khi thủ tục kéo dài, chi phí đầu tư không nhỏ. Do đó, họ khó coi đây là lĩnh vực hấp dẫn về mặt kinh tế.

Cũng theo ông Hiếu, cơ chế ưu đãi hiện nay đã có, nhưng chưa thực sự hiệu quả. Cần nới lỏng quy định, đơn giản hóa thủ tục, đặc biệt là mở rộng chương trình tín dụng ưu đãi với lãi suất thấp, thời hạn dài để thu hút cả doanh nghiệp lẫn người dân tham gia. Rất nhiều người dân hiện nay không đủ điều kiện vay mua NOXH do quy định quá chặt, trong khi giá nhà và lãi suất vẫn cao. Đây là những rào cản lớn cần được tháo gỡ.

Ở nhiều quốc gia, Chính phủ đã triển khai thành công các chương trình nhà ở dành cho người thu nhập thấp.

“Tại Mỹ, có chương trình cho vay và bảo lãnh tín dụng cho người thu nhập thấp. Ở Singapore hay Hàn Quốc, các mô hình phát triển nhà ở trung bình - thấp được thực hiện hiệu quả, nhờ cơ chế hỗ trợ tài chính mạnh mẽ và kiểm soát giá hợp lý. Việt Nam có thể học hỏi những kinh nghiệm này, nhưng cần linh hoạt để phù hợp với đặc thù trong nước”, TS. Nguyễn Trí Hiếu gợi mở.

Ông Hiếu cũng cho rằng, Chính phủ cần có biện pháp mạnh để kiểm soát giá NOXH, tránh để thị trường biến động tự do khiến mục tiêu an sinh bị lệch hướng. Gói hỗ trợ 140.000 tỷ đồng hiện vẫn giải ngân rất chậm. Nếu không có giải pháp đồng bộ, việc thực hiện mục tiêu NOXH sẽ gặp nhiều khó khăn.

Nguy cơ “biến tướng” trong nhà ở xã hội

GS. Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường thì nhìn nhận, điểm nghẽn lớn nhất hiện nay không chỉ nằm ở vốn hay thủ tục, mà còn ở cách lựa chọn đối tượng được mua nhà.

“Hiện nay, có tình trạng người không thật sự cần nhà vẫn được mua, trong khi người cần thì bị loại. Trước đây, công đoàn là đơn vị bình chọn, nên việc xét duyệt khách quan, sát thực tế hơn. Nay quyền xét duyệt chủ yếu nằm trong tay chủ đầu tư tư nhân, dẫn đến nguy cơ sai lệch”, ông Võ nhận xét.

Ông Võ cũng cho rằng, để chính sách phát huy hiệu quả, cần có cơ chế giám sát độc lập, đảm bảo đúng đối tượng được thụ hưởng, đó là công nhân, người lao động tại khu công nghiệp, người thu nhập thấp, gia đình đông con, hoàn cảnh khó khăn. Nếu để chủ đầu tư toàn quyền xét duyệt, rất dễ dẫn đến tình trạng NOXH bị đầu cơ, bị “biến tướng” thành hàng hóa thương mại.

GS. Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường thì nhận định, điểm nghẽn lớn nhất hiện nay không chỉ nằm ở vốn hay thủ tục, mà còn ở cách lựa chọn đối tượng được mua nhà (Ảnh minh họa: KT)

Thực tế thời gian qua cho thấy, nhiều dự án NOXH xuất hiện hình ảnh ô tô sang xếp hàng mua nhà. Trong khi đó, không ít dự án khác ế ẩm vì người thu nhập thấp không thể tiếp cận.

“Vấn đề nằm ở chỗ, chúng ta chưa kiểm soát được đúng người cần nhà. Nếu để tình trạng này kéo dài, chính sách NOXH sẽ bị méo mó, trở thành công cụ đầu cơ”, GS. Đặng Hùng Võ nhấn mạnh.

Ông Võ cũng cảnh báo, giá NOXH đang tăng nhanh do phần lớn dự án hiện nay do doanh nghiệp tư nhân thực hiện. Khi Nhà nước chưa có cơ chế kiểm soát giá chặt chẽ, doanh nghiệp có thể điều chỉnh giá theo hướng có lợi cho mình. Nếu không giám sát tốt, các dự án mang danh NOXH có thể bị “biến tướng”, chỉ mang tên xã hội, nhưng thực chất lại chạy theo lợi nhuận”.

Để chính sách NOXH thực sự đi vào cuộc sống, cần có giải pháp tổng thể, bao gồm: kiểm soát giá bán hợp lý, cải thiện quy trình xét duyệt, mở rộng tín dụng ưu đãi và tăng cường giám sát. Khi đó, NOXH mới thực sự trở thành “mái ấm” cho người thu nhập thấp, đúng với tinh thần an sinh mà Chính phủ hướng tới.

Tại Hà Nội, dù năm nay có hàng nghìn căn hộ từ 6 dự án NOXH được mở bán, con số này vẫn “như muối bỏ biển” so với nhu cầu. Theo các chuyên gia, dù nguồn cung hạn chế, phân khúc này vẫn có ý nghĩa khi góp phần kiềm giá thị trường, buộc chủ đầu tư nhà ở thương mại phải xem lại chiến lược giá.

NOXH là chính sách nhân văn, nhưng nhiều vướng mắc trong triển khai cho thấy cần cách tiếp cận thực chất hơn. Tại cuộc họp ngày 24/10 vừa qua, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng khẩn trương hoàn thiện Nghị quyết mới, rút ngắn thời gian triển khai dự án xuống còn 2-3 năm. Các dự án sẽ được ưu tiên thủ tục theo “luồng xanh”, sớm có quỹ đất sạch và hạ tầng đồng bộ như nhà ở thương mại. Chính sách mới được kỳ vọng tạo bước chuyển thực chất, vừa đáp ứng nhu cầu an cư, vừa ổn định thị trường bất động sản bền vững hơn.

Chung Thủy/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/xa-hoi/gia-nha-o-xa-hoi-leo-thang-giac-mo-an-cu-ngay-cang-xa-voi-post1242040.vov