Giá nhà tăng gấp nhiều lần thu nhập
Theo dữ liệu từ Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường BĐS Việt Nam (VARS IRE), quý II/2025, chỉ số giá căn hộ chung cư tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh đã tăng lần lượt 87,7%; 69,8% và 48,3% so với năm 2019. Hiện giá bán trung bình đã lên tới 75,5 triệu đồng/m² ở Hà Nội, 66,4 triệu đồng/m² ở Đà Nẵng và 77,1 triệu đồng/m² ở TP Hồ Chí Minh.
Trong khi giá nhà tăng liên tục, thu nhập bình quân lại không theo kịp. Tại Hà Nội, từ năm 2014 đến giữa 2025, thu nhập bình quân đầu người chỉ tăng từ 4,11 triệu đồng/tháng lên 8,3 triệu đồng/tháng, tương ứng với 6,4%/năm. Ngược lại, giá căn hộ tăng tới 11,7%/năm, từ mức 25 triệu đồng/m² lên 75,5 triệu đồng/m².
Nếu tính toán, năm 2014 một gia đình có thu nhập trung bình, dành toàn bộ thu nhập để mua căn hộ 70m² trị giá 1,75 tỷ đồng, chỉ cần khoảng 18 năm tích lũy. Nhưng đến năm 2025, căn hộ tương tự đã đội giá lên 5,3 tỷ đồng. Với mức thu nhập hiện tại, thời gian tích lũy phải kéo dài 27 năm nếu dành toàn bộ thu nhập, và lên tới 80 năm nếu áp dụng nguyên tắc chi phí nhà ở không vượt quá 50% thu nhập.
Người trẻ có xu hướng chọn mua nhà khu vực xa trung tâm nơi có mức giá hợp lý và môi trường sống tốt hơn.
“Ngay cả nhóm thu nhập cao như ngành ngân hàng cũng gặp khó, lương cao nhất trong hệ thống ngân hàng tăng từ 22,5 triệu đồng/tháng năm 2014 lên 55,44 triệu đồng/tháng năm 2025, tức chỉ gấp đôi sau hơn 10 năm, nhưng giá nhà tăng hơn gấp ba lần. Một gia đình hai vợ chồng cùng làm ngân hàng có thể mua nhà trong 3,5 năm nếu “dốc toàn lực”, nhưng thực tế sẽ cần khoảng 10 năm hoặc hơn, bởi giá nhà chưa bao giờ đứng yên. Rõ ràng, “giấc mơ an cư” ngày càng xa vời với đa số người dân đô thị, vì vậy không ít bạn trẻ buộc phải trì hoãn hoặc chọn thuê dài hạn, thay vì lao vào áp lực trả nợ vay hàng chục năm” – Phó Viện trưởng VARS IRE Phạm Miền nhìn nhận.
Điều đáng chú ý là, bất chấp giá nhà leo thang, từ năm 2019 đến nay, tỷ lệ người trẻ (25 – 35 tuổi) tham gia thị trường nhà ở lại gia tăng rõ rệt. Thông tin từ các sàn giao dịch BĐS cho thấy, nhóm khách hàng này hiện chiếm trung bình trên 40% tổng lượng giao dịch, ở một số dự án, con số còn lên tới 70%. Theo TS Nguyễn Văn Đính, Phó Chủ tịch Hiệp hội BĐS Việt Nam, có ba nguyên nhân chính thúc đẩy xu hướng này: Thứ nhất, Việt Nam đang trong thời kỳ dân số vàng, hơn 50% dân số dưới 35 tuổi, nhu cầu an cư và đầu tư BĐS rất lớn.
Thứ hai, thế hệ trẻ hiện nay có cơ hội làm giàu nhanh hơn nhờ bùng nổ công nghệ, thương mại điện tử, kinh tế sáng tạo nội dung số, hay thậm chí đầu tư tài sản số. Một bộ phận nhỏ nhưng đáng kể đã đạt mức thu nhập cao vượt trội, đủ khả năng “xuống tiền” mua nhà ở độ tuổi rất trẻ. Thứ ba, sự hỗ trợ tài chính từ gia đình giúp nhiều người trẻ rút ngắn con đường sở hữu nhà. Không ít trường hợp được bố mẹ, ông bà hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ số tiền ban đầu.
“Ngoài ra, sự đa dạng của các gói vay mua nhà lần đầu, chính sách ân hạn nợ gốc, miễn lãi, trả góp linh hoạt từ ngân hàng và chủ đầu tư cũng tạo điều kiện để người trẻ chấp nhận mua nhà sớm, thay vì tích lũy đủ rồi mới mua như thế hệ trước” – TS Nguyễn Văn Đính đánh giá.
Cần giải pháp tổng thể từ chính sách
Các số liệu thống kê xã hội học cũng chỉ ra rằng, thế hệ trẻ hiện nay đã có sự khác biệt trong lựa chọn chốn an cư. Nếu như thế hệ cha mẹ thường kiên trì tích lũy để mua nhà phố, đất nền ở trung tâm, thì người trẻ lại chọn hướng đi thực dụng và linh hoạt hơn. Họ ưu tiên chung cư ven đô, có hạ tầng kết nối tốt, giá “mềm” hơn và đi kèm hệ thống tiện ích đồng bộ như trung tâm thương mại, phòng gym, công viên, trường học… phù hợp với nhịp sống hiện đại, xu hướng này dự báo sẽ tiếp tục gia tăng trong 5 – 10 năm tới, khi các đô thị mở rộng không gian phát triển và hạ tầng giao thông ngày càng hoàn thiện.
Nhà nước cần đẩy mạnh phát triển các dự án nhà ở xã hội và nhà ở vừa túi tiền để đảm bảo công tác an sinh xã hội.
“Tôi chọn mua căn hộ 2 phòng ngủ ở khu đô thị Tây Mỗ (phường Tây Mỗ, TP Hà Nội) thay vì cố gắng xoay sở một mảnh đất hay 1 căn hộ trong nội đô. Vì ở đây giá cả phù hợp hơn, lại được hưởng tiện ích nội khu đầy đủ. Với người trẻ, điều quan trọng là môi trường sống năng động chứ không phải nhất thiết phải ở trung tâm” - anh Nguyễn Đức Tuấn (29 tuổi, nhân viên công nghệ) chia sẻ.
Mặc dù có một bộ phận người trẻ mạnh dạn mua nhà, nhưng thực tế, phần đông vẫn gặp phải rào cản lớn, do thu nhập trung bình chậm hơn nhiều so với tốc độ tăng giá nhà; áp lực trả nợ vay kéo dài hàng chục năm trong bối cảnh chi phí sinh hoạt, y tế, giáo dục ngày càng đắt đỏ… Việc sở hữu nhà đối với người trẻ vẫn là bài toán nan giải, dù có những nhóm điển hình thành công, nhưng xét trên tổng thể, tỷ lệ này còn rất nhỏ. Nếu không có chính sách phát triển nhà ở giá vừa túi tiền và nhà ở xã hội, đa số người trẻ vẫn sẽ đứng ngoài “cuộc chơi”.
“Thị trường BĐS cần sự cân đối để phù hợp sức mua thực tế, nếu mặt bằng giá tiếp tục leo thang vô lý, vượt xa thu nhập của đại đa số, thì ngay cả người trẻ dám vay mượn để mua nhà cũng sẽ đối diện nguy cơ rủi ro tài chính lớn” - Chuyên gia kinh tế TS Đinh Thế Hiển nhận định.
Bất chấp giá nhà tăng cao, người trẻ vẫn gia tăng sự hiện diện trên thị trường BĐS, phản ánh sự thay đổi mạnh mẽ trong cách tiếp cận an cư. Tuy nhiên, đó mới chỉ là câu chuyện của một bộ phận nhỏ, để đa số người trẻ thực sự có cơ hội sở hữu nhà, cần sự vào cuộc đồng bộ của Nhà nước, ngân hàng và doanh nghiệp nhằm cân đối giữa khả năng chi trả và mặt bằng giá.
Phó Chủ tịch Hội môi giới BĐS Việt Nam, Trần Văn Bình
Trong khi đó, ông Trần Văn Bình – Phó Chủ tịch Hội môi giới BĐS Việt Nam cho rằng, để “giấc mơ an cư” không trở thành xa xỉ với thế hệ trẻ, nhiều ý kiến cho rằng Nhà nước cần sớm đưa ra giải pháp tổng thể. Trọng tâm là phát triển mạnh nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá vừa túi tiền, cùng với kiểm soát chặt chẽ thị trường để hạn chế tình trạng giá tăng ảo.
“Bên cạnh đó, cần mở rộng các gói tín dụng dài hạn cho người mua nhà lần đầu, tạo điều kiện để người trẻ có thể trả góp hợp lý thay vì gánh áp lực trả nợ khổng lồ. Song song, các doanh nghiệp BĐS cũng nên thay đổi chiến lược, tập trung phát triển phân khúc trung cấp và bình dân thay vì chạy đua phân khúc hạng sang, vốn kén khách và dễ rơi vào tình trạng dư thừa” – ông Trần Văn Bình cho hay.
Doãn Thành