Giá sầu riêng loại A tại kho ở Đắk Lắk sáng 25/10 quanh 80.000 đồng/kg, giảm từ mức trên 100.000 đồng/kg trước đó (khoảng 20%), trong bối cảnh gần 2.000 container bị ùn ứ do khâu kiểm nghiệm dư lượng bị gián đoạn từ 11/10. Doanh nghiệp và nhà máy phải tạm dừng thu mua, tạo áp lực lớn lên nguồn hàng chín rộ và dòng tiền.
Sầu riêng rụng sáng 25/10 được nông dân Đăk Lăk gom lại vì doanh nghiệp và thương lái ngưng mua. Ảnh: Linh Đan
Diễn biến giá: giảm mạnh tại kho, kéo dài nhiều ngày
Theo Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, từ sau 11/10 đến sáng 25/10, giá sầu riêng loại A tại kho đã giảm hơn 10.000 đồng/kg, từ trên 100.000 xuống khoảng 80.000 đồng/kg. Một số lô hàng tồn kho 10-15 ngày có nguy cơ nứt vỏ, giảm chất lượng, gây áp lực phải bán nhanh với mức giá thấp hơn.
Nguyên nhân biến động: gián đoạn kiểm nghiệm vàng ô và cadimi
Ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, cho biết các phòng xét nghiệm phục vụ kiểm tra dư lượng hóa chất cho xuất khẩu đã ngừng tiếp nhận mẫu từ 11/10 và chưa trả kết quả cho lô đã gửi trước đó. Hiện rất ít cơ sở đủ năng lực kiểm nghiệm đồng thời hai chỉ tiêu bắt buộc là vàng ô và cadimi; phần lớn chỉ đáp ứng một trong hai, khiến quy trình bị nghẽn ở cao điểm thu hoạch.
Việc ngừng xét nghiệm khiến doanh nghiệp không thể hoàn tất chứng nhận an toàn – điều kiện bắt buộc để thông quan – buộc dừng thu mua. Hệ quả là giá giảm trong dân, hàng nghìn tấn sầu riêng chín rộ không tiêu thụ được, chi phí chăm sóc, vận chuyển và bảo quản dồn lên nông hộ và hợp tác xã.
So sánh lịch sử và bức tranh xuất khẩu 8 tháng
Theo Hải quan, 8 tháng đầu năm, Việt Nam xuất khẩu khoảng 451.000 tấn sầu riêng tươi, trị giá 1,52 tỷ USD, giảm 24% về lượng và 25% về giá trị so với cùng kỳ. Sầu riêng đông lạnh đạt hơn 58.000 tấn, trị giá 265 triệu USD, tăng lần lượt 67% và 127%. Tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng gần 1,8 tỷ USD, giảm khoảng 16% so với cùng kỳ.
Diễn biến chính sách và triển vọng ngắn, trung hạn
Trước ách tắc, Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk đã kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng UBND tỉnh khôi phục xét nghiệm, ưu tiên nhanh cho mẫu xuất khẩu trong cao điểm và tạm ủy quyền đơn vị đủ năng lực tại địa phương để giảm tải cho hệ thống trung ương.
Chiều 24/10, Bộ Nông nghiệp và Môi trường họp với các phòng xét nghiệm và đơn vị chuyên môn; tối cùng ngày, một số cơ sở bắt đầu trả kết quả cho các lô ách tắc, giúp giải tỏa một phần container. Tuy nhiên, việc tiếp nhận mẫu mới chưa trở lại bình thường. Trong ngắn hạn, giá sầu riêng vẫn chịu áp lực nếu năng lực kiểm nghiệm không phục hồi đủ nhanh; khi quy trình thông suốt, mặt bằng giá có cơ hội ổn định theo cung–cầu.
Tác động tới chuỗi cung ứng và doanh nghiệp
Ách tắc kéo dài làm gia tăng rủi ro hư hỏng, ảnh hưởng uy tín với đối tác nhập khẩu và có thể gây thiệt hại hàng trăm tỷ đồng cho doanh nghiệp. Nhà máy, hợp tác xã tạm dừng thu mua, nông dân phát sinh chi phí bảo quản trong khi dòng tiền chậm về. Hiệp hội đang tổng hợp thiệt hại để kiến nghị hỗ trợ, đồng thời hướng tới một cơ chế kiểm nghiệm ổn định, dài hạn cho ngành sầu riêng.
CTVX