Gia tăng giá trị thặng dư cho nông sản xuất khẩu Việt Nam

4 giờ trướcBài gốc

Bưởi đỏ Tân Lạc được sơ chế tại nhà xưởng ở xã Ngũ Phúc, huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương. Ảnh: Mạnh Minh - TTXVN

Ước tính cả năm 2025, kim ngạch xuất nhập khẩu toàn ngành đạt khoảng 70 tỷ USD, xuất siêu khoảng 21 tỷ USD, vượt mục tiêu đề ra. Mặc dù đối mặt nhiều khó khăn do biến đổi khí hậu, thiên tai và biến động thị trường thế giới, ngành nông nghiệp vẫn duy trì mức tăng trưởng khoảng 4% trong nhiều năm qua, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng chung của nền kinh tế. Riêng năm 2025, lĩnh vực này dự kiến đóng góp khoảng 5,5% vào tăng trưởng GDP của cả nước.

Góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng hai con số của nền kinh tế trong giai đoạn 2026–2030, ngành nông nghiệp hướng tới mục tiêu duy trì tốc độ tăng trưởng khoảng 3,5% mỗi năm trong 5 năm tới. Theo đó, trọng tâm là bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, không để xảy ra thiếu đói cục bộ, đồng thời hướng tới mục tiêu kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 100 tỷ USD.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, để hiện thực hóa mục tiêu này, ngành nông nghiệp cần phát triển mạnh các giải pháp chế biến chuyên sâu, gia tăng giá trị thặng dư cho nông sản xuất khẩu và tuân thủ các quy định về tiêu chuẩn SPS... Đây chính là cách tốt nhất để tối ưu lợi ích từ xuất khẩu nông sản thông qua các hiệp định thương mại mà Việt Nam đang có như Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA)...; nhất là đối với những mặt hàng, lĩnh vực đặc thù mà Việt Nam có thế mạnh.

Với thị trường Liên minh châu Âu (EU), từ lâu đã được coi là một trong những thị trường nhập khẩu nông sản lớn nhất và khắt khe nhất toàn cầu. Với quy mô dân số khoảng 450 triệu người, GDP hơn 19 nghìn tỷ USD và mức chi tiêu cho thực phẩm, đồ uống lên tới 1.100 tỷ EUR mỗi năm, thị trường này trở thành “mỏ vàng” đầy tiềm năng cho những quốc gia có thế mạnh về nông nghiệp như Việt Nam. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, Hiệp định EVFTA ký kết và đi vào thực thi đã mở ra những ưu thế vượt trội về thuế quan, tạo nền tảng để nông sản Việt gia tăng sự hiện diện tại “sân chơi” trị giá hàng trăm tỷ USD mỗi năm.

TS. Ngô Xuân Nam, Văn phòng SPS Việt Nam, nhận định, vùng trồng, vùng nuôi cần tuân thủ các quy định của Việt Nam về sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kháng sinh; đồng thời, tuân thủ và cập nhật biện pháp về SPS của thị trường nhập khẩu. Bên cạnh đó, phải tăng cường liên kết các vùng nguyên liệu, cơ sở đóng gói, sơ chế, chế biến; tham gia các hiệp hội ngành hàng để cập nhật thông tin thị trường và chia sẻ các vấn đề liên quan. Việc ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, chuyển đổi mô hình canh tác phù hợp với xu thế là rất cần thiết; đi đôi với áp dụng hình thức nuôi trồng có chứng chận: VietGAP, GlobalGAP; đồng thời nghiêm túc giám sát nội bộ, lưu trữ hồ sơ truy xuất nguồn gốc… Xu hướng tiêu dùng xanh, chú trọng sản phẩm hữu cơ, ưu tiên hàng hóa có chứng nhận chất lượng, xuất xứ rõ ràng đang trở thành trào lưu chủ đạo tại Liên minh châu Âu. Đây chính là cơ hội để Việt Nam, với lợi thế khí hậu nhiệt đới, đa dạng nguồn trái cây đặc trưng mà châu Âu không có khả năng tự sản xuất, tận dụng và khẳng định vị thế của mình.

Thực tế cho thấy, dù kim ngạch tăng trưởng mạnh, thị phần nông sản Việt tại EU hiện mới chỉ chiếm khoảng 2% tổng giá trị nhập khẩu của khối. Con số này vừa phản ánh dư địa phát triển rất lớn, vừa chỉ ra rằng Việt Nam vẫn chưa khai thác hết tiềm năng. Mỗi năm, EU chi tới 102 tỷ USD nhập khẩu rau quả, 60 tỷ USD cho thủy sản, 26 tỷ USD cho cà phê, hơn 59 tỷ USD cho gỗ và sản phẩm gỗ, hàng chục tỷ USD cho hạt điều, cao su, mây tre đan… Với sự đa dạng sản phẩm và lợi thế về sản xuất, Việt Nam hoàn toàn có cơ hội gia tăng thị phần nếu biết nắm bắt và vượt qua rào cản, TS Ngô Xuân Nam nhấn mạnh.

Tuy nhiên, để đi sâu vào thị trường này không hề đơn giản. EU nổi tiếng là thị trường khó tính với những tiêu chuẩn SPS (về an toàn vệ sinh thực phẩm và kiểm dịch động thực vật) và TBT (rào cản kỹ thuật thương mại) rất nghiêm ngặt. Đặc biệt, quy định về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tại EU ở mức rất thấp. Trong khi đó, phần lớn nông sản xuất khẩu hiện vẫn dừng lại ở dạng thô hoặc sơ chế, trong khi sản phẩm chế biến có giá trị gia tăng cao còn khá khiêm tốn. Điều này làm hạn chế khả năng khai thác lợi ích thực sự từ một thị trường có sức chi trả lớn như EU.

Bên cạnh yêu cầu khắt khe về chất lượng, EU ngày càng chú trọng tới phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội. Người tiêu dùng EU muốn mua sản phẩm không chỉ ngon, an toàn, mà còn phải thân thiện với môi trường, gắn liền với các tiêu chí về lao động, bảo vệ rừng và sinh thái. Đây là những chuẩn mực mới mà nếu không nhanh chóng thích ứng, nông sản Việt sẽ khó trụ vững ở sân chơi toàn cầu này, TS Ngô Xuân Nam lưu ý.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Đình Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, Tổng Giám đốc Vina T&T Group cho rằng, tham gia vào sân chơi toàn cầu, người nông dân và doanh nghiệp xuất khẩu cần tuân thủ quy chuẩn an toàn quốc tế, xây dựng vùng nguyên liệu chất lượng cao và đáp ứng hàng rào kỹ thuật riêng của từng nước. EU hiện cấm tới 36 hoạt chất bảo vệ thực vật và có thể kiểm tra ngẫu nhiên tới 10% số lô hàng nhập khẩu, nên sự cẩn trọng trong toàn bộ chuỗi sản xuất, từ canh tác, thu hoạch đến đóng gói là điều bắt buộc.

Không những thế, Việt Nam hiện vẫn chưa có thương hiệu chung trong lĩnh vực nông sản trên sân chơi quốc tế, như nho mẫu đơn Hàn Quốc, táo Mỹ, kiwi New Zealand… Ông Nguyễn Đình Tùng kết luận, để nông sản Việt có thể ghi dấu ấn trên thị trường quốc tế, cần phải xây dựng một “ngôi nhà chung”, xây dựng liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nông dân để chia sẻ rủi ro, cam kết mua dài hạn, để ổn định nguồn cung và chất lượng. Chỉ bằng cách liên kết chặt chẽ, đầu tư vào chất lượng, truy xuất nguồn gốc, phát triển sản phẩm chế biến sâu và đa dạng hóa thị trường, nhất là các thị trường khó tính; thay vì chỉ bán thô, để nâng cao uy tín và sức cạnh tranh trên trường quốc tế. Đó chính là cách nhanh nhất để gia tăng giá trị thặng dư cho nông sản xuất khẩu Việt Nam.

Ngọc Quỳnh/Bnews/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/gia-tang-gia-tri-thang-du-cho-nong-san-xuat-khau-viet-nam/402341.html