Gia tăng trừng phạt Nga: EU 'đứt gánh giữa đường'?

4 giờ trướcBài gốc

EU leo thang chiến tranh kinh tế với Nga

Liên minh châu Âu (EU) vừa chính thức đề xuất một gói trừng phạt mới đối với Nga nhằm gây sức ép buộc Moscow chấp nhận một lệnh ngừng bắn vô điều kiện trong 30 ngày tại Ukraine. Đây là điều mà các đồng minh phương Tây của Kiev coi là bước đi không thể thiếu trước các cuộc đàm phán hòa bình nghiêm túc. Nếu được các quốc gia thành viên chấp thuận, đây sẽ là gói trừng phạt thứ 18, cũng là gói trừng phạt lớn nhất mà EU từng áp đặt đối với Nga kể từ khi xung đột nổ ra vào tháng 2/2022. Tuy nhiên, ngay trong quá trình thương thảo, đề xuất của EU đã phải đối diện với những thách thức không nhỏ khi vấp phải sự phản đối từ một số quốc gthaia thành viên. Đặc biệt, thái độ thiếu hợp tác của chính phủ Mỹ khiến kế hoạch hạ giá trần dầu Nga, một trong những nội dung chính của gói trừng phạt mới của EU, có nguy cơ “đổ bể” ngay từ trong trứng nước.

Dự thảo gói trừng phạt thứ 18 của EU đối với Nga được Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và đại diện cấp cao Kaja Kallas công bố, trong đó bao gồm các hạn chế bổ sung về năng lượng, ngân hàng, dầu mỏ và các lĩnh vực khác.

Chúng tôi đang đề xuất gói trừng phạt thứ 18 'đau thấu tim'. Về cơ bản, chúng tôi đang nhắm vào hai lĩnh vực năng lượng và ngân hàng của Nga. Chúng tôi đang mở rộng lệnh cấm và kiểm soát xuất khẩu, đồng thời tăng cường các biện pháp chống lách luật.

Bà Ursula von der Leyen - Chủ tịch Ủy ban châu Âu.

Gói trừng phạt thứ 18 dự kiến sẽ đưa thêm 77 tàu chở dầu vào danh sách đen, nâng tổng số tàu bị trừng phạt lên hơn 400; đưa thêm 22 ngân hàng Nga vào danh sách những ngân hàng không được phép sử dụng hệ thống quốc tế SWIFT; mở rộng lệnh cấm giao dịch đối với các nhà điều hành tài chính ở các nước thứ ba tài trợ cho hoạt động thương mại với Nga.

Theo bà von der Leyen, máy móc, kim loại, nhựa và hóa chất được sử dụng làm nguyên liệu thô cho ngành công nghiệp, cũng như hàng hóa có mục đích sử dụng kép liên quan đến sản xuất vũ khí và máy bay không người lái, sẽ bị ảnh hưởng.

EU cũng dự kiến liệt kê thêm 22 công ty Nga và nước ngoài cung cấp hỗ trợ trực tiếp hoặc gián tiếp cho tổ hợp quân sự và công nghiệp của Nga. Những bổ sung này sẽ đưa tổng số công ty bị trừng phạt lên hơn 800.

Đáng chú ý, lần đầu tiên EU đề xuất cấm các doanh nghiệp châu Âu tham gia bất kỳ giao dịch nào liên quan đến đường ống Nord Stream kết nối Nga và Đức. Theo bà von der Leyen, đã tới lúc “không thể quay lại quá khứ”.

Nội dung đáng chú ý nhất của gói đề xuất là việc hạ giá trần đối với dầu vận chuyển bằng đường biển của Nga, một thỏa thuận từng được nhóm G7 nhất trí vào tháng 12/2022, từ 60 USD/thùng xuống 45 USD một thùng. Ngoài ra, EU cũng áp lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm tinh chế được sản xuất từ dầu thô của Nga nhằm ngăn chặn việc lách lệnh trừng phạt.

Bây giờ là lúc tăng áp lực lên Nga ở mọi cấp độ, và điều này bao gồm cả các lệnh trừng phạt tiếp theo. Chúng tôi đang vận động để thông qua gói trừng phạt thứ 18 trong thời gian sớm nhất.

Ông Johann Wadephul - Bộ trưởng Ngoại giao Đức.

Theo giới quan sát, đề xuất về gói trừng phạt thứ 18 nhằm vào Nga được đánh giá là bao gồm các biện pháp mạnh nhất từng được EU đưa ra nhằm siết chặt vòng vây kinh tế đối với Moscow. Bước đi cứng rắn trong cuộc đối đầu kinh tế với Nga, được công bố chưa đầy một tháng sau khi EU thông qua gói trừng phạt thứ 17, đã được Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hoan nghênh. Tuy nhiên, ông Zelensky cũng kêu gọi hạ trần giá dầu Nga hơn nữa, xuống mức 30 USD.

Khả năng tiếp tục chiến tranh của Nga tương đương với khả năng bán dầu và vượt qua các rào cản tài chính. Đó là lý do tại sao cần phải hạn chế tối đa đội tàu chở dầu của Nga, khả năng công nghệ khai thác và chế biến của họ và làm mọi cách để giá dầu của Nga thấp hơn mức họ có thể chịu đựng được.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.

Khó trong, khó ngoài

Dù được đánh giá là gói trừng phạt mạnh nhất nhằm vào Nga, nhưng đến nay, gói trừng phạt thứ 18 của EU mới chỉ là đề xuất và vẫn còn một chặng đường dài trước khi nó được hoàn thiện. Các đề xuất này cần nhận được sự ủng hộ của tất cả 27 quốc gia thành viên EU, nhưng quá trình đàm phán sẽ không hề đơn giản. Hai quốc gia thành viên EU là Hungary và Slovakia đã đe dọa sử dụng quyền phủ quyết. Trong khi đó, nỗ lực của EU nhằm hạ giá trần dầu Nga đã sớm gặp phải rào cản lớn từ Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Kế hoạch của EU áp đặt các hạn chế nghiêm ngặt đối với các ngân hàng và công ty năng lượng của Nga cũng như cấm nhập khẩu khí đốt Nga vào cuối năm 2027 đang vấp phải sự phản đối gay gắt từ Slovakia và Hungary. Hai quốc gia Trung Âu này lo ngại về vấn đề an ninh năng lượng và chi phí sinh hoạt gia tăng nếu nguồn cung năng lượng từ Nga bị cắt giảm.

Thủ tướng Slovakia Robert Fico đã tuyên bố thẳng thừng sẽ không ủng hộ các nỗ lực nhằm vào nguồn thu của Nga, trừ khi Ủy ban châu Âu cung cấp cho nước này một giải pháp thực tế cho tình hình khủng hoảng mà Slovakia sẽ gặp phải sau khi ngừng hoàn toàn nguồn cung cấp khí đốt, dầu mỏ và nhiên liệu hạt nhân từ Nga.

Nếu có lệnh trừng phạt nào gây hại cho chúng tôi, tôi sẽ không bỏ phiếu cho lệnh đó.

Thủ tướng Slovakia Robert Fico.

Slovakia hiện phụ thuộc phần lớn vào nguồn cung khí đốt từ Nga. Quốc hội Slovakia ngày 5/6 đã thông qua một nghị quyết kêu gọi chính phủ không bỏ phiếu ủng hộ lệnh trừng phạt mới của EU đối với Nga. Tương tự, Thủ tướng Hungary Viktor Orban cũng đã nhiều lần đe dọa sẽ chặn các lệnh trừng phạt bổ sung của EU đối với năng lượng của Nga. Hungary hiện có hai đường ống cung cấp dầu và khí đốt và theo kế hoạch của EU, một trong hai đường ống sẽ bị loại bỏ khiến nước này phụ thuộc vào việc vận chuyển qua Croatia. Tuy nhiên, phí quá cảnh Croatia cao gấp 5 lần mức trung bình của châu Âu, sẽ làm đội chi phí năng lượng cho người dân Hungary.

Không chỉ gặp khó khăn từ nội bộ, kế hoạch hạ trần giá dầu Nga trong gói trừng phạt thứ 18 của EU còn vấp phải sự phản đối từ Mỹ. Kế hoạch của EU được công bố ngay trước thềm Hội nghị thượng đỉnh G7 diễn ra tại Alberta, Canada. Khi được hỏi liệu EU có tự quyết định giá trần hay không, bà von der Leyen cho rằng EU sẽ không làm điều đó, ít nhất là vào thời điểm hiện tại.

Tôi cho rằng chúng ta cùng nhau thực hiện điều đó với tư cách G7. Chúng ta đã bắt đầu với tư cách là G7, đây là một biện pháp thành công của G7 và tôi muốn tiếp tục biện pháp này với tư cách G7.

Bà Ursula von der Leyen - Chủ tịch Ủy ban châu Âu.

Các nguồn tin ngoại giao tiết lộ, mặc dù các nhà lãnh đạo EU như bà Ursula von der Leyen ủng hộ mạnh mẽ việc hạ giá trần, nhưng tiếng nói của Brussels sẽ “không có nhiều trọng lượng” nếu thiếu sự đồng thuận từ Washington.

Trong khi đó, phát biểu tại buổi họp báo bên lề Hội nghị thượng đỉnh G7 tại Canada hôm 17/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố, ông chưa sẵn sàng áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt Nga, bất chấp áp lực từ các đồng minh.

Tôi đang chờ xem liệu một thỏa thuận có được ký kết hay không. Và đừng quên, bạn biết đấy, các lệnh trừng phạt khiến chúng ta tốn rất nhiều tiền. Khi tôi trừng phạt một quốc gia, điều đó khiến Mỹ tốn rất nhiều tiền, một khoản tiền khổng lồ. Không chỉ là, 'hãy ký một văn bản'. Bạn đang nói đến hàng tỷ và hàng tỷ đô la. Các lệnh trừng phạt không dễ dàng như vậy. Nó không chỉ là một con đường một chiều.

Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Theo tiết lộ từ báo chí Mỹ, Tổng thống Trump đã phản đối kế hoạch hạ giá trần dầu Nga vì lo ngại rằng mức giá trần quá thấp có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt dầu trên thị trường thế giới và đẩy giá tăng cao hơn, ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế toàn cầu.

Trong bối cảnh ấy, đề xuất của EU về việc hạ trần giá dầu Nga đã “đứt gánh giữa đường”. Ngay sau Hội nghị thượng đỉnh G7, hãng thông tấn AFP dẫn lời bà von der Leyen cho biết EU đã rút lại đề xuất giảm giá trần đối với dầu vận chuyển qua đường biển của Nga. Mặc dù lý do được đưa ra là trong những ngày gần đây, giá dầu đã tăng và mức giá trần hiện tại vẫn đang phát huy tác dụng, nhưng giới quan sát cho rằng trước lập trường cứng rắn của Tổng thống Trump, EU khó lòng đi tiếp khi không có sự đồng hành của Mỹ.

Tổng thống Trump cũng được cho là đang yêu cầu Thượng viện trì hoãn bỏ phiếu một dự luật trừng phạt Nga mới do Thượng nghị sĩ Lindsey Graham khởi xướng. Dự luật này bao gồm việc đánh thuế 500% với các quốc gia tiếp tục mua dầu khí Nga. Chính quyền Tổng thống Trump trước đó cũng đã dừng hoạt động một lực lượng đặc biệt được thành lập để xây dựng các chiến lược gây sức ép với Nga.

Gậy ông đập lưng ông?

“Sức mạnh là ngôn ngữ duy nhất mà Nga sẽ hiểu”. Đó là những gì Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen từng nói khi bà công bố gói trừng phạt thứ 18 của EU đối với Nga. Dù được đánh giá là mạnh nhất nhưng liệu chúng có đủ sức bóp nghẹt kinh tế Nga như kỳ vọng hay lại gây ra tác dụng ngược cho chính châu Âu? Đây vẫn là những câu hỏi ngỏ.

Mặc dù có những thay đổi tích cực, gói trừng phạt mới của EU vẫn có những điểm yếu, đặc biệt là về việc kiểm soát đội tàu ngầm vận chuyển dầu của Nga để lách lệnh trừng phạt. Giám sát quá trình thực thi lệnh trừng phạt vẫn luôn là việc không dễ dàng.

Liên quan đến kế hoạch cấm nhập khẩu các sản phẩm dầu mỏ được sản xuất từ dầu thô của Nga, giới quan sát cho rằng sẽ không có gì ngăn cản các công ty ở các nước thứ ba mua dầu Nga với giá rẻ hơn, tiến hành tinh chế, rồi đưa các sản phẩm thu được đến thị trường châu Âu.

Sau khi lệnh cấm dầu Nga được thực thi, Ấn Độ đã mua dầu với mức chiết khấu cao rồi cung cấp các sản phẩm dầu tinh chế cho châu Âu. Bạn cần hiểu rằng các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ không chỉ xử lý dầu Nga. Và thật khó để tưởng tượng Ủy ban châu Âu có ý định theo dõi tỷ lệ các phân tử dầu của Saudi Arabia hay của Nga trong một lít nhiên liệu diesel như thế nào.

Bà Ekaterina Kosareva - Đối tác quản lý của VMT Consult.

Cũng theo bà Kosareva, lệnh cấm sẽ tạo ra nhiều vấn đề hành chính, gia tăng các tuyến đường hậu cần, có thể dẫn đến khủng hoảng nhiên liệu cho đến khi chuỗi cung ứng mới trở lại đúng hướng. Điều này có thể gây căng thẳng xã hội trong khu vực.

Trong khi đó, ông Igor Yushkov, chuyên gia tại Đại học Tài chính trực thuộc Chính phủ Nga, tin rằng đề xuất của Brussels về việc cấm các giao dịch liên quan đến đường ống dẫn khí đốt Nord Stream chỉ mang tính biểu tượng vì chỉ có một nhánh của đường ống Nord Stream-2 còn tồn tại, và hiện không hoạt động.

Về đề xuất ngắt kết nối thêm 22 ngân hàng Nga khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT, các chuyên gia nhấn mạnh rằng mặc dù biện pháp như vậy có thể gây trở ngại cho các giao dịch, làm tăng chi phí, nhưng các khoản thanh toán vẫn sẽ được thực hiện.

Các chuyên gia nhận định, các lệnh trừng phạt mới sẽ làm gia tăng căng thẳng ngắn hạn trên thị trường, nhưng các tuyến đường xuất khẩu và tài chính thay thế sẽ được tìm thấy trong dài hạn. Điều này cho thấy tác động sẽ giảm dần mà không có sự thay đổi triệt để trong bức tranh địa chính trị.

Trong khi đó, việc EU cắt giảm mạnh nhập khẩu khí đốt Nga không chỉ làm giá năng lượng tăng vọt mà còn khiến nền kinh tế khu vực thiệt hại hơn 1.000 tỷ euro. Thông tin trên vừa được ông Kirill Dmitriev, Giám đốc Quỹ Đầu tư Trực tiếp Nga, Đặc phái viên của Tổng thống Nga về hợp tác đầu tư, công bố ngày 18/6 bên lề Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg.

Gói trừng phạt thứ 18 sẽ đi vào lịch sử như một trong những công cụ gây sức ép toàn diện nhất lên nền kinh tế Nga kể từ khi các biện pháp đầu tiên được áp đặt vào năm 2014. Tuy nhiên, hiệu quả của nó còn phụ thuộc vào phản ứng của Moscow và sự thích nghi của nước này. Trong khi đó, các biện pháp trừng phạt luôn là “con dao hai lưỡi”, không chỉ tác động đến Nga mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến chính châu Âu.

Theo Ủy ban châu Âu, trong năm 2024, kinh tế EU chỉ tăng trưởng khoảng 1%. Trong khi đó, kinh tế Nga vẫn tăng trưởng 4,1%, cao gấp nhiều lần mức trung bình của các nước phát triển. Không chỉ vậy, việc EU kiên quyết duy trì các biện pháp trừng phạt kinh tế và chính trị nhằm vào Nga cũng khiến liên minh này rơi vào tình thế khó khăn hơn trong quan hệ xuyên Đại Tây Dương, đặc biệt trong bối cảnh Mỹ có xu hướng định hình lại các ưu tiên chiến lược của mình.

Minh Thúy

Nguồn Hà Nội TV : https://hanoionline.vn/gia-tang-trung-phat-nga-eu-dut-ganh-giua-duong-342027.htm