Thị trường vàng vẫn đang chờ nguồn cung mới để rút ngắn khoảng cách giữa giá trong nước và thế giới. Ảnh: Minh Phương.
Nhiều năm qua, thị trường vàng Việt Nam luôn ở trạng thái nhạy cảm. Giá vàng biến động mạnh, chênh lệch với thế giới có lúc vượt 20 triệu đồng/lượng; cung cầu mất cân đối; giao dịch không chính thức diễn ra phổ biến… khiến thị trường thiếu minh bạch, tiềm ẩn rủi ro và gây thiệt thòi cho người dân, doanh nghiệp. Việc giá vàng bị đẩy lên quá cao so với thế giới không chỉ tạo điều kiện cho đầu cơ, thao túng mà còn gây áp lực lên điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá, ảnh hưởng tới ổn định vĩ mô và tâm lý nhà đầu tư. Không ít người dân đi mua vàng vì tâm lý “FOMO" (tâm lý sợ bỏ lỡ) phần nào càng đẩy giá vàng lên cao.
Ông Vũ Hùng Sơn, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Vàng bạc đá quý Bảo Tín Mạnh Hải, Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng phát biểu tại Diễn đàn chiều 24/11.
Tại Diễn đàn “Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới” do Báo Kinh tế và Đô thị phối hợp với Hội Mỹ nghệ kim hoàn thành phố Hà Nội tổ chức chiều ngày 24/11, ông Vũ Hùng Sơn, Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) Công ty CP Vàng bạc đá quý Bảo Tín Mạnh Hải, Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng cho biết, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP, nhằm từng bước hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động kinh doanh vàng, tạo hành lang rõ ràng hơn cho quản lý thị trường.
“Tuy nhiên, thực tiễn hơn 1 tháng triển khai Nghị định 232 cho thấy, bức tranh thị trường chưa thực sự như mong đợi, tình trạng xếp hàng mua vàng, một số doanh nghiệp kinh doanh vàng thiếu nguồn cung, chênh lệch giá vàng miếng và vàng nhẫn trong nước – quốc tế vẫn ở mức cao… Thị trường vàng Việt Nam đang trải qua giai đoạn nhiều biến động khi cả người dân lẫn doanh nghiệp đều đối mặt với những trở ngại lớn. Tình trạng xếp hàng mua vàng chỉ phản ánh phần nổi của khó khăn, phía sau là sự thiếu hụt kéo dài của nguồn cung nguyên liệu chính thức”, ông Vũ Hùng Sơn nhận định.
Theo Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng, suốt 13 năm qua, doanh nghiệp kinh doanh vàng không có cơ chế tiếp cận nguồn nguyên liệu vàng chính thức. Việc không thể tiếp cận vàng nhập khẩu theo cơ chế rõ ràng đã khiến các doanh nghiệp buộc phải sử dụng nguồn vàng "trôi nổi", chấp nhận rủi ro, để duy trì sản xuất và có hàng cung ứng ra thị trường. Nguồn cung hạn chế cũng đẩy giá vàng trong nước lên cao, trong khi người dân khó hoặc không thể mua được. Toàn bộ hệ thống cửa hàng phải đầu tư máy hiện đại để kiểm tra chất lượng vàng, thay vì chỉ dựa vào kinh nghiệm thủ công như trước. Đây là nghịch lý đáng lo ngại đối với một ngành nghề có giá trị gia tăng cao.
Vì vậy, Nghị định số 232/2025/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực từ ngày 10/10/2025 được xem như một bước ngoặt quan trọng, tạo hành lang pháp lý mới cho thị trường vàng. Nghị định này bãi bỏ quy định Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng. Thay vào đó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thực hiện cấp phép cho doanh nghiệp, ngân hàng thương mại (NHTM) đủ điều kiện sản xuất vàng miếng; cho phép doanh nghiệp, NHTM đủ điều kiện xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng, vàng nguyên liệu. Giao dịch mua, bán vàng từ 20 triệu đồng/khách hàng/ngày trở lên bắt buộc thực hiện thông qua chuyển khoản…
Khi xây dựng khung pháp lý cho thị trường vàng, Thủ tướng giao NHNN, Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh an toàn, thuận lợi, lành mạnh, hấp dẫn để người dân tích cực đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh, khởi nghiệp thay vì dự trữ vàng; nghiên cứu hình thành sàn giao dịch vàng theo hướng người dân được tự do giao dịch, mua bán; tách bạch giữa quản lý nhà nước và hoạt động sản xuất, kinh doanh vàng; đẩy mạnh sản xuất, chế tác vàng trang sức để tạo thêm công ăn việc làm; tăng cường công tác thông tin, truyền thông, giải tỏa tâm lý giữ vàng trong dân…
PGS.TS. Nguyễn Thành Lợi, Tổng biên tập Báo Kinh tế và Đô thị.
Theo PGS.TS. Nguyễn Thành Lợi, Tổng biên tập Báo Kinh tế và Đô thị, thị trường vàng chỉ có thể vận hành hiệu quả khi kết hợp hài hòa 3 trụ cột: Thể chế, hạ tầng thị trường, hành vi của chủ thể tham gia.
Thực tế, Nghị định 232 đã quy định rõ trách nhiệm của doanh nghiệp, NHTM từ khâu nhập khẩu, sản xuất đến mua bán vàng miếng; đề cao minh bạch thông tin, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, định hướng giảm giao dịch phi chính thức và tạo lập khuôn khổ cho việc huy động vàng trong dân. Tuy nhiên, từ góc độ khoa học chính sách, còn nhiều câu hỏi cần được phân tích sâu về: Cơ chế hình thành giá và chênh lệch trong và ngoài nước; kiến trúc thị trường và mức độ cạnh tranh; tính đồng bộ với các thị trường tài chính khác như chính sách thuế, kế toán, kiểm toán đối với giao dịch vàng; hành vi và tâm lý của người dân.
"Vì sao sau nhiều năm ổn định kinh tế vĩ mô, tâm lý 'chuộng vàng' vẫn bền vững? Niềm tin vào đồng nội tệ, vào hệ thống tài chính và ngân hàng cần được củng cố ra sao để người dân sẵn sàng chuyển dịch dần từ vàng sang các kênh đầu tư khác?... Những câu hỏi này là nền tảng để các cơ quan quản lý và cộng đồng chuyên gia cùng nhìn nhận khách quan, tránh cách tiếp cận ‘chỉ thấy hiện tượng, chưa chạm đến gốc rễ’", PGS, TS Nguyễn Thành Lợi chia sẻ.
TS Lê Xuân Nghĩa phát biểu tại Diễn đàn chiều 24/11.
Tại Diễn đàn, các chuyên gia cho rằng, để hút nguồn vàng trong dân, trước tiên cần ổn định thị trường, thu hẹp chênh lệch giá trong nước và thế giới; kiểm soát đầu cơ, tăng cung thông qua nhập khẩu có kiểm soát vàng.
“Giải pháp để kéo chênh lệch giá vàng trong nước với thế giới là NHNN sớm cấp phép nhập khẩu vàng”, TS Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, Nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban giám sát tài chính Quốc gia nhấn mạnh. Theo đó, NHNN sẽ tính toán số lượng hợp lý, đây là việc cần thiết, vì Việt Nam không nhập khẩu chính thống, một phần sẽ qua kênh buôn lậu vàng, phần khác là gom vàng bằng nhiều cách khác nhau", TS Lê Xuân Nghĩa cho biết.
Theo TS Lê Xuân Nghĩa, giải pháp là tăng cung vàng đi kèm với kiểm soát buôn lậu, quản lý, tăng cường thanh tra, kiểm tra và ngăn chặn, xử lý nghiêm hành vi buôn lậu và các phần tử thao túng, găm hàng, đội giá, làm lũng đoạn thị trường vàng.
Thị trường vàng vẫn đang chờ nguồn cung mới để rút ngắn khoảng cách giữa giá trong nước và thế giới. Theo Nghị định 232/2025, ngày 15/12 hằng năm, NHNN sẽ xét hạn mức vàng cho đơn vị đủ điều kiện. Dù vậy, các chuyên gia đặt vấn đề sẽ có bao nhiêu doanh nghiệp, NHTM được nhập khẩu, hạn mức nhập khẩu là bao nhiêu và thị trường sẽ có thêm bao nhiêu vàng?...
Minh Phương/Báo Tin tức và Dân tộc