Việt Nam đang hướng tới tương lai xanh với mục tiêu giảm phát thải, trong đó xe máy điện là một phần chiến lược. Tuy nhiên, sự phổ biến của xe máy điện gặp giới hạn không phải do giá bán, mà là do trạm sạc chưa đủ, đặc biệt là ở các khu dân cư như chung cư và nhà phố.
Gần đây, Ban Quản lý chung cư Tân Phước tại TP.HCM ban hành thông báo không nhận giữ xe điện (bao gồm xe máy, ô tô điện) tại hầm gửi từ ngày 23/7, với lý do lo ngại cháy nổ do pin, ắc quy và việc sạc không đúng quy định. Quyết định này đã khiến cư dân phản ứng, nhiều người không biết phải gửi xe ở đâu nếu không được giữ tại chung cư.
Luật sư Trần Ngọc Anh, công ty Luật TNHH Quốc Minh
Luật sư Trần Ngọc Anh, công ty Luật TNHH Quốc Minh, chia sẻ cùng Thương gia rằng, về mặt pháp lý hiện nay chưa có văn bản pháp luật nào cấm người dân gửi xe máy điện tại chung cư. Bên cạnh đó thì Luật nhà ở 2023 và Thông tư 05/2024/TTBXD xác nhận cư dân có quyền sử dụng khu vực chung như hầm để xe theo mục đích được thiết kế và ban quản lý không có quyền tự ý cấm việc để hoặc sạc xe máy điện.
Cùng quan điểm, luật sư Đặng Thị Thúy Huyền (giám đốc Công ty Luật TNHH HPL và cộng sự) đã chia sẻ với báo chí, việc cấm gửi xe điện là hành vi trái luật, vi phạm Luật Nhà ở và các quy định quản lý nhà chung cư. Cư dân có quyền sử dụng diện tích để xe, bất kể là xe xăng hay điện. Cấm giữ xe điện đi ngược chủ trương khuyến khích phương tiện xanh của Chính phủ.
Luật sư Trần Đại Lâm (Công ty Luật TNHH ANVI) cũng đã từng nhấn mạnh rằng không có văn bản pháp luật nào cho phép ban quản lý hoặc chủ nhà trọ phân biệt hay cấm cư dân sử dụng phương tiện hợp pháp như xe điện. Trong khi chính quyền và Chính phủ khuyến khích chuyển đổi sang phương tiện xanh, hành động “cấm” xe điện là trái định hướng.
Các chung cư cấm người dân để xe máy điện dưới hầm là không đúng quy định pháp luật
Mặc dù Nghị định 95/2024/NĐ‑CP (có hiệu lực từ 1/8/2024) đã quy định rằng chung cư hạng cao phải bố trí khu vực sạc điện cho xe, nhưng quy định này chỉ áp dụng cho phân hạng hạng 1, không bắt buộc với chung cư phổ thông.
Bên cạnh đó, quy chuẩn QCVN 04:2021/BXD về thiết kế nhà ở vẫn chưa đưa trạm sạc xe điện vào tiêu chuẩn bắt buộc, khiến các chủ đầu tư không mặn mà tích hợp hạ tầng này khi xây dựng mới.
Theo các chuyên gia, để giải quyết bài toán trạm sạc trong các khu dân cư, đặc biệt là chung cư, cần một chuỗi hành động đồng bộ từ cả cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng cư dân.
Trước tiên cơ quan nhà nước cần bổ sung trạm sạc xe máy điện vào tiêu chuẩn bắt buộc của các công trình nhà ở mới, bao gồm cả nhà phố, khu dân cư và chung cư. Các tiêu chuẩn này phải đi kèm quy định kỹ thuật rõ ràng về hệ thống điện, thiết bị sạc, phòng cháy chữa cháy, khu vực lắp đặt, camera giám sát…
Mô hình đổi pin tại các trạm đổi pin sẽ là một định hướng an toàn cho việc sạc pin xe máy điện
Đồng thời, ban quản lý các khu chung cư, nhà trọ nên phối hợp với doanh nghiệp cung cấp xe điện hoặc công ty PCCC để xây dựng khu vực sạc riêng biệt tại hầm gửi xe với hệ thống bảo vệ quá dòng, bảng hướng dẫn sử dụng an toàn và có kiểm tra định kỳ. Đây là cách dung hòa giữa quyền lợi cư dân và yêu cầu quản lý rủi ro.
Người tiêu dùng không nên sạc xe điện qua đêm, hãy dùng những thiết bị đảm bảo tiêu chuẩn để hẹn giờ sạc
Các doanh nghiệp cũng nên áp dụng nhiều mô hình như mô hình đổi pin hoặc trạm sạc công cộng thay vì sạc tại chỗ. Các hãng xe máy điện tại Việt Nam có thể phát triển hệ thống pin tiêu chuẩn, trạm đổi pin mini đặt ở cửa hàng tiện lợi, trạm xăng cũ hoặc bãi gửi xe bên ngoài khu dân cư.
Cuối cùng, việc sử dụng xe điện không đúng cách của một bộ phận người tiêu dùng như tự chế ổ cắm, độ pin, sử dụng sạc không chính hãng, sạc qua đêm... cũng cần được phổ biến rộng rãi, giúp cho người tiêu dùng nắm được cách sạc xe máy điện, từ đó tạo thói quen sử dụng an toàn và văn minh.
Hiền Anh