Giải cơn khát nhân lực bán dẫn

2 giờ trướcBài gốc

Ngành công nghiệp bán dẫn là một hệ sinh thái khổng lồ với hàng chục loại công việc khác nhau, từ thiết kế, sản xuất, tích hợp quy trình, đóng gói, kiểm thử...

Nhận diện “cơn khát” nhân lực

Tiềm năng nhân lực là một trong những lý do các tập đoàn quốc tế về bán dẫn chọn Việt Nam. Các nhà đầu tư tin tưởng vào sự ổn định chính trị, chính sách đầu tư hợp lý, và đặc biệt là nguồn nhân lực kỹ thuật - số lượng lớn và có khả năng học hỏi nhanh.

Đây là điều TS. Lê Quang Đạm, Giám đốc Marvell Việt Nam khẳng định khi đánh giá tổng thể môi trường kinh doanh Việt Nam, đặc biệt là ưu thế về quy mô kỹ sư trẻ, nền tảng toán - logic mạnh.

Nhưng, lợi thế trên sẽ không kéo dài nếu chất lượng đào tạo không được cải thiện. Thậm chí, đã có những cảnh báo về những thiếu hụt đáng kể nguồn nhân lực của ngành.

Báo cáo mới nhất của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn cho thấy, Việt Nam hiện có khoảng 170 dự án FDI trong lĩnh vực bán dẫn và công nghệ cao, tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD, trong đó có các dự án quy mô lớn như Intel (4,1 tỷ USD), Amkor (1,6 tỷ USD), Hana Micron (673 triệu USD)…

Trong khi đó, theo các tổng hợp về nhân lực, Việt Nam hiện có khoảng 7.000 kỹ sư đang làm việc tại các doanh nghiệp thiết kế vi mạch. Số lượng kỹ sư làm đóng gói kiểm thử, vật liệu và thiết bị bán dẫn hiện khoảng 7.000 - 8.000 người. Khoảng 10.000 kỹ thuật viên đang làm việc tại các doanh nghiệp đóng gói, kiểm thử vi mạch và sản xuất vật liệu, thiết bị bán dẫn.

Nếu tính cả hơn 100 chuyên gia người Việt Nam trên thế giới mà Mạng lưới Đổi mới sáng tạo về ngành công nghiệp bán dẫn quy tụ được, thì sơ bộ, Việt Nam đang có khoảng 15.000 kỹ sư bán dẫn.

Ông Wan Azmi Bin Wan Hussin, COO của CT Semiconductor cho rằng, với làn sóng đầu tư từ trong nước và quốc tế vào bán dẫn, Việt Nam có tham vọng rất lớn trở thành trung tâm bán dẫn, nhưng Việt Nam đang rất cần nguồn nhân lực chất lượng cao để vận hành ngành công nghiệp bán dẫn.

“Ngành này dù cần rất nhiều vốn đầu tư, nhưng vốn thôi chưa đủ. Chỉ khi 2 yếu tố vốn và nhân lực song hành, thì ngành công nghệ bán dẫn mới có thể thành công”, COO của CT Semiconductor khuyến nghị.

Báo cáo “Kiến tạo tương lai bán dẫn Việt Nam: Đột phá từ nhân tài công nghệ và đổi mới sáng tạo” của World Bank mới công bố cũng nhấn mạnh, Việt Nam càng thu hút và phát triển được nhiều nhân tài thì càng linh hoạt và chủ động trên toàn chuỗi giá trị ngành bán dẫn. Thậm chí, báo cáo còn ghi rõ, đầu tư vào nhân tài công nghệ có thể mang lại lợi ích cho toàn bộ nền kinh tế - không chỉ tạo ra hàng chục nghìn việc làm chất lượng cao mà còn thúc đẩy sự phát triển của các lĩnh vực công nghệ cao khác.

Có thể hình dung, một lực lượng lao động đông đảo hơn và có trình độ cao hơn cũng giúp các doanh nghiệp trong nước vươn lên trong chuỗi giá trị và thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao hơn, từ đó tạo ra một chuỗi tác động tích cực liên hoàn.

Đa dạng lời giải

Đến năm 2035, Việt Nam nên hướng tới mục tiêu được công nhận là một trung tâm nhân tài bán dẫn toàn cầu – với nguồn nhân lực tự phát triển bền vững, các doanh nghiệp thiết kế vi mạch nội địa phát triển mạnh mẽ và đủ tín nhiệm để thu hút làn sóng đầu tư tiếp theo. Báo cáo “Kiến tạo tương lai bán dẫn Việt Nam: Đột phá từ nhân tài công nghệ và đổi mới sáng tạo” của World Bank khuyến nghị.

Đây cũng là định hướng của Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050 được Chính phủ ban hành tháng 9/2024. Mục tiêu đào tạo ít nhất 50.000 nhân lực trình độ đại học trở lên, xây dựng 4 phòng thí nghiệm bán dẫn quốc gia và 18 phòng thí nghiệm cấp cơ sở phục vụ đào tạo và nghiên cứu đang được nỗ lực thực thi.

Về phòng thí nghiệm bán dẫn quốc gia, TS. Võ Xuân Hoài, Phó giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) cho biết, các phòng thí nghiệm đang được đề xuất theo hướng dùng chung, sẽ đặt tại Đại học Quốc gia TP.HCM, Đại học Quốc gia Hà Nội, TP. Đà Nẵng và Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia. Bộ Tài chính đã tổng hợp nhu cầu và dự kiến triển khai vào năm 2026.

Tuy nhiên, để có khoảng ít nhất 35.000 nhân lực trong vòng 5 năm tới, bài toán nhân lực bán dẫn đang cần thêm lời giải, nhất là sự phối hợp giữa nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp. Cụ thể, cần có các cơ chế hợp tác rõ ràng và hiệu quả để đảm bảo rằng, các chương trình đào tạo không chỉ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp mà còn giúp các cơ quan quản lý và các trường đại học điều chỉnh chiến lược phát triển nhân lực và nghiên cứu phù hợp với xu hướng toàn cầu.

Về vấn đề này, ông Kenneth Tse, Tổng giám đốc Intel Products Việt Nam khuyến nghị, cần có các chương trình đạo tạo cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ bản và sâu rộng về các lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học). Đặc biệt, việc đào tạo cần phải gắn liền với thực tế, giúp sinh viên áp dụng nhanh kiến thức vào tình huống thực tiễn cụ thể.

Ở góc độ khác, PGS.TS Phạm Tấn Thi, Trưởng phòng Khoa học Công nghệ và Dự án (Đại học Bách khoa TP.HCM) cho rằng, Việt Nam cần chú trọng đào tạo ở bậc thạc sĩ và tiến sĩ, hướng tới mỗi năm có ít nhất 100 kỹ sư xuất sắc và 25 học viên sau đại học nổi bật. Song song đó, việc đầu tư các phòng thí nghiệm phục vụ đào tạo, nghiên cứu chuyên sâu và chuyển giao công nghệ cũng giữ vai trò then chốt. Lực lượng này là nguồn nhân lực có thể cầm trịch các chương trình và các dự án lớn.

“Một trong những thách thức lớn hiện nay là Việt Nam đang thiếu hụt kỹ sư toàn diện, có năng lực thiết kế toàn bộ chip một cách hoàn chỉnh, kể cả front-end và đưa sản phẩm hoàn chỉnh đó ra thị trường. Theo đó, kỹ sư Việt Nam hiện tại chỉ đáp ứng được một khâu trong quy trình thiết kế vi mạch, chủ yếu là back-end. Để đạt được mục tiêu đó, bên cạnh việc đẩy mạnh đào tạo, các kỹ sư cũng cần được tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu để nâng cao năng lực và tay nghề”, ông Thi nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, GS. Konrad Young, nguyên Giám đốc Trung tâm R&D, Tập đoàn TSMC khuyến nghị, việc đào tạo nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam cần cân nhắc tới những yếu tố khác, thay vì “mục tiêu cuối cùng” chỉ là thiết kế vi mạch. Bởi lẽ, ngành công nghiệp bán dẫn là một hệ sinh thái khổng lồ với hàng chục loại công việc khác nhau, từ thiết kế, sản xuất, tích hợp quy trình, đóng gói, kiểm thử đến cả các lĩnh vực khoa học xã hội như tiếp thị, bán hàng, vận hành, luật và nhân sự...

“Vì vậy, Việt Nam không chỉ cần tập trung vào một vài lĩnh vực, mà cần một lực lượng lao động đa dạng”, GS. Konrad phân tích. Cơn khát nhân lực bán dẫn đang cần giải với tư duy “kỹ thuật ứng dụng”, để lấp đầy mọi vị trí trong chuỗi giá trị.

Theo Statista, thị trường bán dẫn Việt Nam dự kiến đạt doanh thu 24,46 tỷ USD vào năm 2025, tăng trưởng trung bình 13,73%/năm và hướng tới quy mô 46,54 tỷ USD vào năm 2030.

Việt Nam hiện có gần 50 tập đoàn nước ngoài (Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc…) và hơn 10 doanh nghiệp trong nước (Viettel, FPT, CMC…) trong lĩnh vực thiết kế chip; 14 doanh nghiệp nước ngoài và 1 doanh nghiệp trong nước trong lĩnh vực đóng gói, kiểm thử; 15 doanh nghiệp nước ngoài trong lĩnh vực phụ trợ cho công nghiệp bán dẫn.

Nguồn: Báo cáo của Ban Chỉ đạo Quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn

Tú Ân

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/giai-con-khat-nhan-luc-ban-dan-d453594.html