Giải mã cái tên MetaX khuấy đảo sàn chứng khoán Trung Quốc

11 giờ trướcBài gốc

MetaX gây ấn tượng ngay từ cái tên có vẻ nhái

Nhưng thực tế, MetaX Integrated Circuits là một cái tên hoàn toàn đến từ Trung Quốc, và vừa qua, công ty khởi nghiệp này đã tạo nên một cơn địa chấn thực sự trên thị trường tài chính Thượng Hải. Trong phiên giao dịch đầu tiên trên sàn STAR Market, nơi được ví như Nasdaq của Trung Quốc, cổ phiếu của MetaX đã tăng vọt hơn sáu lần, một mức tăng trưởng khủng khiếp phản ánh tâm lý hưng phấn tột độ của các nhà đầu tư nội địa.

Bất chấp việc công nghệ vẫn còn đi sau các đối thủ phương Tây và những rủi ro địa chính trị bủa vây, MetaX đang trở thành biểu tượng mới cho khát vọng tự chủ bán dẫn của Bắc Kinh. Với mức định giá gần 40 tỉ USD ngay khi vừa chào sàn, công ty có cái tên nghe như sự kết hợp giữa hai gã khổng lồ công nghệ Mỹ này đang chứng minh rằng trong cuộc đua AI, niềm tin dân tộc và sự hỗ trợ của chính phủ đôi khi còn có sức nặng hơn cả những thông số kỹ thuật khô khan.

Cơn sốt "Make in China" và nghịch lý của cái tên vay mượn

Màn ra mắt của MetaX vào 17.12 vừa qua có thể được mô tả bằng hai từ: "Bùng nổ". Cổ phiếu của công ty có trụ sở tại Thượng Hải này mở cửa ở mức 700 nhân dân tệ, cao hơn gấp bội so với mức giá chào bán ban đầu là 104,66 nhân dân tệ. Sự tăng trưởng điên rồ này ngay lập tức mang lại cho MetaX mức vốn hóa thị trường lên tới 280 tỉ nhân dân tệ (tương đương 39,8 tỉ USD) và giúp công ty huy động được khoảng 4,2 tỉ nhân dân tệ từ đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Để dễ hình dung, một công ty khởi nghiệp mới thành lập năm 2020, chưa có lãi, lại được định giá cao hơn nhiều tập đoàn công nghệ lâu đời trên thế giới.

Điều thú vị nằm ở cái tên "MetaX". Trong khi Trung Quốc đang nỗ lực thoát khỏi cái bóng công nghệ của Mỹ, thì ngôi sao sáng nhất của họ lại chọn một thương hiệu gợi nhớ trực tiếp đến hai biểu tượng lớn nhất của Thung lũng Silicon: Meta (công ty mẹ của Facebook) và X (trước đây là Twitter của Elon Musk). Sự trùng hợp, hay cố ý, này tạo ra một nghịch lý thú vị: Một công ty mang sứ mệnh "phi Mỹ hóa" chuỗi cung ứng lại mang một cái tên rất "Mỹ".

Tuy nhiên, bỏ qua câu chuyện thương hiệu, nền tảng của MetaX thực sự vững chắc theo tiêu chuẩn chuyên môn. Được thành lập bởi các cựu giám đốc điều hành của Advanced Micro Devices (AMD), đối thủ truyền kiếp của Nvidia, MetaX hoạt động theo mô hình "fabless" (không nhà máy), tập trung hoàn toàn vào thiết kế các bộ xử lý đồ họa (GPU) dùng để huấn luyện và vận hành các mô hình AI.

Động lực chính đằng sau sự hưng phấn của nhà đầu tư không nằm ở việc MetaX có sản phẩm tốt hơn Nvidia. Thực tế, chính MetaX cũng thừa nhận công nghệ của họ vẫn còn khoảng cách so với gã khổng lồ Mỹ. Động lực thực sự đến từ Bắc Kinh. Chính phủ Trung Quốc đang dồn toàn lực thúc đẩy sự tự chủ về chip tiên tiến để cắt giảm sự phụ thuộc vào công nghệ Mỹ. Điều này tạo ra một môi trường kinh doanh "thiên thời, địa lợi" cho các công ty nội địa, nơi các doanh nghiệp nhà nước và các tập đoàn lớn được khuyến khích, thậm chí là chỉ đạo, sử dụng các sản phẩm thay thế cây nhà lá vườn như của MetaX.

Ngay cả khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây tuyên bố sẽ cho phép Nvidia bán dòng chip H200 cho Trung Quốc, động thái này cũng chẳng thể làm nguội lạnh đi làn sóng đầu tư vào MetaX. Niềm tin vào nguồn cung từ Mỹ đã rạn nứt quá sâu, và Trung Quốc hiểu rằng "tự lực cánh sinh" là con đường duy nhất để đảm bảo an ninh công nghệ lâu dài.

Trong bản cáo bạch IPO, MetaX đã tuyên bố đanh thép: "Cơ sở hạ tầng sức mạnh tính toán của Trung Quốc từ lâu đã phụ thuộc vào các gã khổng lồ công nghệ nước ngoài. Trong bối cảnh ma sát địa chính trị leo thang và làn sóng cách mạng trí tuệ nhân tạo mới, việc đẩy nhanh xây dựng năng lực tính toán sản xuất trong nước và đảm bảo tính tự chủ, khả năng kiểm soát của chuỗi cung ứng công nghiệp đã trở thành vấn đề cấp bách".

Thông điệp này đánh trúng vào tâm lý lo ngại của thị trường và khát vọng quốc gia, biến cổ phiếu MetaX thành một loại "trái phiếu yêu nước" mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng muốn nắm giữ.

Rủi ro ẩn giấu sau hào quang tỉ đô: Lỗ ròng, khách hàng nội bộ và "nút thắt cổ chai" HBM

Tuy nhiên, khi bóc tách lớp vỏ hào nhoáng của mức định giá 40 tỉ USD, bức tranh tài chính và vận hành của MetaX lộ ra những mảng màu xám đáng lo ngại. Về mặt tăng trưởng, công ty báo cáo doanh thu 1,23 tỉ nhân dân tệ trong chín tháng đầu năm nay, tăng gấp hơn năm lần so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là một con số ấn tượng, cho thấy nhu cầu thực tế đối với các sản phẩm của hãng. Công ty cũng cho biết đã bán được hơn 25.000 GPU cho đến nay. Nhưng ở dòng dưới cùng của báo cáo tài chính, MetaX vẫn ghi nhận khoản lỗ ròng 345,5 triệu nhân dân tệ. Việc đốt tiền để tăng trưởng là chuyện thường thấy ở các startup công nghệ, nhưng cơ cấu doanh thu của MetaX lại đặt ra những dấu hỏi lớn về tính bền vững.

Bản cáo bạch tiết lộ một chi tiết "nhạy cảm": Yuanlu Jiajia, một cổ đông thiểu số của công ty, lại chính là một khách hàng lớn, đóng góp tới 28% doanh thu trong quý đầu tiên. Sự phụ thuộc vào các giao dịch với các bên liên quan (related-party transactions) thường là một tín hiệu cảnh báo đỏ đối với các nhà phân tích tài chính, vì nó có thể tạo ra doanh thu ảo hoặc không phản ánh đúng nhu cầu thực tế của thị trường tự do. Liệu MetaX có thể duy trì đà tăng trưởng doanh thu nếu không có sự hỗ trợ từ các "người nhà" này hay không vẫn là một câu hỏi ngỏ.

Bên cạnh rủi ro tài chính, MetaX còn đang đối mặt với những "cơn gió ngược" từ chính sách quốc tế mà họ không thể kiểm soát. Trong bối cảnh cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung chưa có hồi kết, MetaX thừa nhận họ đang phải đối mặt với "những hạn chế bất lợi trong các dịch vụ đúc wafer quy trình tiên tiến và nguồn cung HBM do các chính sách liên quan của chính phủ Hoa Kỳ". Đây là những đòn chí mạng. Là một công ty thiết kế chip không nhà máy (fabless), MetaX cần các xưởng đúc (foundry) tiên tiến như TSMC hay Samsung để hiện thực hóa các bản thiết kế của mình. Nếu Mỹ siết chặt các lệnh cấm, MetaX có thể rơi vào tình cảnh có thiết kế nhưng không thể sản xuất.

Hơn nữa, vấn đề về HBM (High-Bandwidth Memory - bộ nhớ băng thông cao) cũng nan giải không kém. HBM là thành phần không thể thiếu, được sử dụng kết hợp với GPU để xử lý lượng dữ liệu khổng lồ trong các trung tâm dữ liệu AI. Hiện tại, thị trường HBM do ba ông lớn SK Hynix, Samsung và Micron thống trị, và cả ba đều chịu ảnh hưởng từ các lệnh kiểm soát xuất khẩu của Mỹ. Nếu không có nguồn cung HBM ổn định, những con GPU của MetaX dù thiết kế tốt đến đâu cũng sẽ bị nghẽn cổ chai về hiệu suất, khó lòng cạnh tranh trong các tác vụ AI cao cấp.

Sự kiện niêm yết bom tấn của MetaX diễn ra ngay sau Moore Threads, một nhà phát triển GPU khác cũng vừa lên sàn đầu tháng này. Cổ phiếu của Moore Threads cũng từng tăng vọt hơn tám lần, nhưng sau đó công ty phải cảnh báo nhà đầu tư rằng các sản phẩm mới chưa tạo ra doanh thu và họ vẫn dự kiến thua lỗ trong năm nay. Kết quả là giá cổ phiếu đã giảm hơn 20% từ đỉnh. Bài học từ Moore Threads đang treo lơ lửng trước mắt MetaX.

Liệu "đứa con lai" về tên gọi này có thể vượt qua được những thách thức cốt tử về công nghệ và chuỗi cung ứng để xứng đáng với mức định giá khổng lồ, hay sẽ chỉ là một ngôi sao băng vụt sáng rồi vụt tắt trên bầu trời đầy biến động của thị trường chứng khoán Trung Quốc? Câu trả lời sẽ phụ thuộc rất nhiều vào khả năng tự chủ thực sự của nền công nghiệp bán dẫn Trung Quốc trong những năm tới.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/giai-ma-cai-ten-metax-khuay-dao-san-chung-khoan-trung-quoc-242494.html