Giải mã thành công tấm bia đá 1.400 tuổi của người Maya

4 giờ trướcBài gốc

Các chuyên gia đã giải mã thành công những chữ tượng hình trên tấm bia đá 1.400 tuổi - hiện vật được tìm thấy vào năm 2024. Theo đó, họ xác định được nội dung khắc trên tấm bia đá nói về Ix Ch'ak Ch'een - nữ hoàng người Maya chưa từng biết đến trước đây. Ảnh: Octavio Esparza; INAH.

Nữ hoàng Ix Ch'ak Ch'een đã cai trị Cobá (hay còn gọi "thành phố của dòng nước cuồn cuộn") trên Bán đảo Yucatán của Mexico vào thế kỷ 6. Ảnh: Salvador Medina and Francisco Luna; INAH.

Cobá là một trung tâm đô thị lớn của Maya và có người sinh sống từ khoảng năm 350 trước Công nguyên đến thế kỷ 14. Nơi đây có một đô thị phát triển với những ngôi nhà sang trọng được xây dựng xung quanh 4 hồ nước cùng với hàng nghìn công trình dân cư, nhiều con đường lát đá trắng và một số kim tự tháp. Ảnh: Octavio Esparza; INAH/Salvador Medina and Francisco Luna; INAH.

Năm 2024, các nhà khảo cổ học thuộc Viện Nhân chủng học và Lịch sử Quốc gia Mexico (INAH) đã phát hiện ra một văn bản tượng hình đồ sộ được khắc trên cầu thang đá ở Cobá, mà họ đặt tên là "Đá Nền". Xói mòn đã làm hư hại nghiêm trọng "Đá Nền", khiến việc dịch 123 tấm bia có chạm khắc những dòng chữ tượng hình trở nên khó khăn. Ảnh: Ancient-origins.

Tuy nhiên, những khám phá bổ sung, bao gồm 23 tấm bia đá - những cột đá có khắc chữ - đã cung cấp manh mối giúp các chuyên gia giải mã các văn bản cổ xưa. Ảnh: dronepicr / CC BY 2.0.

Theo đó, các nhà nghiên cứu đã phát hiện "Đá Nền" và 2 tấm bia đá được tìm thấy ở Cobá đều đề cập đến Nữ hoàng Ix Ch'ak Ch'een. Ảnh: Dennis G. Jarvis / CC BY-SA 2.0.

Mặc dù "Đá Nền" có đề cập đến lễ đăng quang của Nữ hoàng Ix Ch'ak Ch'een nhưng triều đại của bà vẫn chưa được xác định chính xác. Tuy nhiên, tên của nữ hoàng Maya này được nhắc đến trong nhiều công trình bao gồm một sân bóng được cho là được xây dựng vào khoảng ngày 9.7.0.0.0 theo lịch Maya, tức ngày 8 tháng 12 năm 573. Ảnh: wikimedia.

Ix Ch'ak Ch'een có thể là một nữ hoàng quyền lực. Người Maya có rất ít nữ hoàng cai trị, chỉ vài chục người so với hàng trăm vị vua trong suốt chiều dài lịch sử. Ảnh: Kellie Jaeger, Discover.

Một trong những nữ hoàng quyền lực được nhiều người biết đến là "Nữ hoàng Đỏ" - người đã nắm quyền, cai trị thành phố Palenque của người Maya vào giữa thế kỷ 7. Ảnh: discovermagazine.com.