Giải Nobel Hóa học 2025 vinh danh công trình cấu trúc khung kim loại-hữu cơ

3 giờ trướcBài gốc

Ba nhà khoa học Susumu Kitagawa, Richard Robson và Omar M. Yaghi được trao Giải Nobel Hóa học năm 2025 nhờ phát triển một dạng kiến trúc phân tử mới – những cấu trúc có thể ví như “tòa nhà phân tử” với những khoang rỗng khổng lồ, nơi các phản ứng hóa học có thể diễn ra và các chất có thể tự do di chuyển.

Ba nhà khoa học Susumu Kitagawa, Richard Robson và Omar M. Yaghi đã giành Giải Nobel Hóa học năm 2025. Ảnh: nobelprize

Các nhà khoa học đoạt giải Nobel Hóa học năm 2025 đã tạo ra những cấu trúc phân tử có “khoang rỗng” – nơi các phản ứng hóa học có thể diễn ra. Những cấu trúc này, được gọi là khung kim loại – hữu cơ (metal-organic frameworks, MOFs), cho phép các loại khí và hợp chất khác di chuyển xuyên qua, mở ra tiềm năng ứng dụng rộng lớn như thu hoạch nước từ không khí sa mạc, hấp thụ khí CO₂, lưu trữ khí độc hay xúc tác các phản ứng hóa học.

Với công trình phát triển khung kim loại – hữu cơ, các nhà khoa học đã mang đến cho giới hóa học một công cụ mới để giải quyết những thách thức cấp bách mà nhân loại đang đối mặt. Những phát hiện của họ đã mở đường cho một kỷ nguyên mới trong hóa học vật liệu.

Giải Nobel Hóa học 2025 không chỉ vinh danh ba nhà khoa học tiên phong mà còn khẳng định một triết lý khoa học mới: tạo nên giá trị bằng việc sắp xếp lại cấu trúc vi mô của vật chất, để chính “khoảng trống” trở thành tài nguyên quý giá.

Những khung kim loại – hữu cơ này, dù chỉ hiện hữu ở cấp độ nguyên tử, lại mở ra những không gian vô tận cho ứng dụng trong công nghiệp, năng lượng và môi trường, đúng như lời nhận định của ông Heiner Linke, Chủ tịch Ủy ban Nobel Hóa học: “Các khung kim loại – hữu cơ mang tiềm năng to lớn, nó không chỉ là vật liệu mà còn là cánh cửa mở ra những cơ hội chưa từng có trong việc thiết kế vật liệu theo yêu cầu với các chức năng hoàn toàn mới”.

Giải Nobel Hóa học là giải thưởng thứ ba trong mùa Nobel năm nay, sau Y học và Vật lý. Trong lịch sử, Giải Nobel Hóa học từng ghi nhận nhiều khám phá mang tính nền tảng, từ phân hạch hạt nhân, kỹ thuật giải trình tự DNA cho đến nghiên cứu về nấm men. Năm ngoái, giải thưởng thuộc về hai nhà khoa học Mỹ David Baker và John Jumper cùng Demis Hassabis (Anh) với công trình giải mã và tạo ra cấu trúc protein mới, mở đường cho những tiến bộ trong lĩnh vực phát triển thuốc.

Sau lễ công bố giải Hóa học năm nay, giải Nobel Văn học sẽ được công bố vào chiều 9/10, tiếp đến là giải Hòa bình vào ngày 10/10, và giải Kinh tế khép lại mùa Nobel 2025 vào ngày 13/10.

Mỗi giải Nobel gồm huy chương vàng, bằng chứng nhận và phần thưởng trị giá khoảng 1,2 triệu USD, được trao trong buổi lễ trọng thể tại Stockholm vào ngày 10/12 đúng dịp kỷ niệm ngày mất của nhà phát minh Alfred Nobel, người sáng lập nên giải thưởng danh giá này.

Giang Bùi/VOV.VN (biên dịch) Theo Nobelprize

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/giai-nobel-hoa-hoc-2025-vinh-danh-cong-trinh-cau-truc-khung-kim-loai-huu-co-post1236346.vov