Giải Nobel kinh tế trao cho công trình về tăng trưởng kinh tế dựa trên sáng tạo

11 giờ trướcBài gốc

Từ trái qua: ba nhà kinh tế học Philippe Aghion, Peter Howitt và Joel Mokyr.

Đây là sự công nhận quan trọng đối với đóng góp của các nhà kinh tế này trong việc giải thích những cơ chế phức tạp đằng sau sự phát triển kinh tế dài hạn.

Ông Joel Mokyr, một nhà sử học kinh tế tại Đại học Northwestern, Mỹ, giành được một nửa giải thưởng nhờ công trình nghiên cứu về lý do tại sao tăng trưởng kinh tế chỉ thực sự bền vững từ thời kỳ Khai sáng và Cách mạng Công nghiệp Anh trở đi. Trước đó, mặc dù có nhiều xã hội đã đạt được những đột phá trong sáng tạo, nhưng các giai đoạn tăng trưởng kinh tế thường ngắn ngủi.

Ông Mokyr đã tập trung vào tác động của thay đổi công nghệ và xác định ba điều kiện tiên quyết cho tăng trưởng bền vững: sự phát triển đồng thời của khoa học và công nghệ, năng lực cơ khí, và một xã hội cởi mở với những thay đổi có thể gây xáo trộn.

Ông Philippe Aghion, giáo sư tại trường College de France và INSEAD ở Pháp, cùng ông Peter Howitt, từ Đại học Brown, Mỹ, cùng được trao nửa còn lại của giải thưởng. Họ được công nhận nhờ phát triển lý thuyết "tăng trưởng bền vững thông qua sự phá hủy sáng tạo".

Bộ đôi hai nhà kinh tế học này đã công bố một bài báo quan trọng vào năm 1992, xây dựng một mô hình toán học về cách các công ty đầu tư vào quy trình và sản phẩm mới, vượt qua các đối thủ đi trước.

“Theo thời gian, quá trình này đã thay đổi cơ bản xã hội của chúng ta. Trong vòng một hoặc hai thế kỷ, gần như mọi thứ đã thay đổi, như sự tiến hóa của điện thoại là một ví dụ điển hình”, Ủy ban giải thưởng Nobel nhận xét.

Mô hình của ông Aghion và ông Howitt có liên quan trực tiếp đến việc hoạch định chính sách kinh tế, vì có thể được sử dụng để điều chỉnh các khoản trợ cấp cho nghiên cứu và phát triển (R&D), cũng như tối ưu hóa các mạng lưới an toàn cho những người lao động có thể mất việc làm do thay đổi công nghệ.

Mô hình cho thấy việc đánh giá mức độ trợ cấp R&D phù hợp không phải là điều đơn giản, vì có hai cơ chế tác động theo các hướng khác nhau. Đôi khi, xã hội được lợi từ việc trợ cấp R&D, vì các công ty sẽ không đầu tư đủ vào những đổi mới có khả năng bị cạnh tranh nhanh chóng.

Trong những trường hợp khác, trợ cấp R&D có thể giúp một công ty thay thế công ty khác mặc dù sản phẩm mới của công ty đó chỉ tốt hơn một chút so với sản phẩm gốc, đồng nghĩa tăng lợi nhuận tư nhân nhưng ít mang lại lợi ích cho xã hội.

Ủy ban giải thưởng cho biết công trình của ba nhà khoa học đã chỉ ra rằng "chúng ta phải nhận thức và chống lại các mối đe dọa đối với việc duy trì tăng trưởng" có thể đến từ một số công ty được phép thống trị thị trường, từ các hạn chế đối với tự do học thuật hoặc từ các nhóm lợi ích cản trở sự thay đổi.

Tại một cuộc họp báo sau thông báo về giải thưởng, ông Aghion cho biết hiện nay có "những đám mây đen đang tích tụ" trên nền kinh tế toàn cầu, khi các chính phủ dựng lên những rào cản thương mại mới và gặp khó khăn trong việc hòa hợp tăng trưởng kinh tế với nhu cầu cải thiện môi trường.

Mặc dù trí tuệ nhân tạo (AI) có tiềm năng nâng cao tăng trưởng, nhưng đang tồn tại một nguy cơ mà ở đó chính sách cạnh tranh không phù hợp sẽ cho phép các công ty đi đầu chiếm lĩnh vai trò thống trị và loại bỏ các đối thủ mới - ông Aghion nói, cho rằng việc đảm bảo "các nhà sáng tạo ngày nay không kìm hãm... sự đổi mới trong tương lai" sẽ trở thành một thách thức then chốt.

Nhà kinh tế này cũng đề cập đến khoảng cách ngày càng lớn giữa vị thế đi đầu về công nghệ của Mỹ và Trung Quốc với những đổi mới "từng bước" được ghi nhận ở khu vực đồng euro, vì khu vực này chưa tìm ra cách để có thể vừa theo đuổi chính sách công nghiệp hiệu quả vừa thúc đẩy cạnh tranh.

Giải Nobel Kinh tế, được thành lập vào năm 1968, do Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển tại Stockholm trao tặng và được biết đến chính thức với tên gọi Giải thưởng Sveriges Riksbank về Khoa học Kinh tế để tưởng nhớ nhà khoa học Alfred Nobel.

Hôm thứ Sáu tuần trước, giải Nobel Hòa bình 2025 đã được trao cho bà Maria Corina Machado. Các giải Nobel hóa học, văn học, y học và vật lý của năm nay cũng đã được công bố. Mỗi giải thưởng đi kèm với số tiền thưởng là 11 triệu SEK (1,17 triệu USD).

An Huy

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/giai-nobel-kinh-te-trao-cho-cong-trinh-ve-tang-truong-kinh-te-dua-tren-sang-tao.htm