Nhiều kết quả tích cực
Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật là cầu nối đưa các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến với tất cả thành phần của xã hội, là một bộ phận quan trọng của công tác giáo dục chính trị tư tưởng, phổ biến, giáo dục pháp luật là khâu đầu tiên của quá trình thi hành pháp luật.
Phổ biến, giáo dục pháp luật tạo điều kiện cho việc nâng cao hiểu biết pháp luật, văn hóa pháp lý của người dân. Đồng thời, sự phát triển của văn hóa pháp lý cũng chịu ảnh hưởng trực tiếp của hoạt động thực thi pháp luật.
Trong thời gian qua, Chi hội Luật Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) tỉnh Quảng Ngãi đạt được nhiều thành tích tích cực trong công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật cụ thể như: Ngay từ đầu năm, Viện KSND tỉnh đã kiện toàn Ban tuyên truyền Ngành kiểm sát tỉnh Quảng Ngãi, đồng thời xây dựng Chương trình về công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật năm 2025.
Chi hội có hội viên là Lãnh đạo viện là thành viên Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh tham gia đầy đủ các Hội nghị do Sở Tư pháp tổ chức. Đồng thời, cử 2 hội viên là báo cáo viên tham gia tập huấn công tác tuyên truyền do Sở Tư pháp tổ chức.
Hội viên tham gia đầy đủ các Hội nghị do ngành, cấp trên và Viện KSND tỉnh Quảng Ngãi tổ chức, như: Hội nghị Chuyên đề về Tăng cường công tác lãnh đạo, quản lý, điều hành nhằm kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, sai phạm trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử tại đơn vị; Tập huấn phần mềm quản lý văn bản trong ngành Kiểm sát tỉnh Quảng Ngãi.
Hội nghị tập huấn "Kỹ năng phát hiện vi phạm để ban hành kháng nghị, kiến nghị đối với vụ việc dân sự, vụ án hành chính, kinh doanh thương mại và những việc khác theo quy định của pháp luật; Tập huấn chuyên sâu về công tác Kiểm sát thi hành án hình sự.
Hội nghị phổ biến, quán triệt nội dung của một số luật trong ngành Kiểm sát nhân dân. Hội nghị chuyên đề án trả hồ sơ điều tra bổ sung giữa các cơ quan tiến hành tố tụng.
Hội viên chi hội phối hợp với Phòng nghiệp vụ Viện tỉnh tham mưu Viện trưởng Viện KSND tỉnh tổ chức thành công 05 cuộc thi "Tìm hiểu những nội dung mới của Chỉ thị số 01 ngày 18/12/2023 của Viện trưởng Viện KSND tối cao về công tác của ngành KSND năm 2024 và Kế hoạch số 3559 ngày 22/12/2023 về công tác của ngành KSND tỉnh Quảng Ngãi năm 2024", cuộc thi "Kỹ năng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa xét xử các vụ án hình sự" Ngành kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Ngãi năm 2024...
Hội viên Chi hội Luật gia tuyên truyền, phổ biến pháp luật liên quan đến phụ nữ, trẻ em và bình đẳng giới thông qua hình thức "phiên tòa giả định".
Hội viên tham gia tích cực các phong trào tìm hiểu pháp luật và các cuộc thi do Ngành phát động, kết quả có nhiều hội viên của chi hội đạt giải cao trong các cuộc thi.
Đánh giá tuyên truyền pháp luật có chất lượng, hiệu lực, hiệu quả không gì bằng tuyên truyền trực quan sinh động là tổ chức phiên tòa giả định trên cơ sở thực tế công tác của ngành, Viện trưởng đánh giá tình hình tội phạm đang xảy ra có xu hướng loại tội nào gia tăng? Đối tượng cần tuyên truyền là ai? Sẽ chỉ đạo lựa chọn vụ án đã xét xử trong thực tế cho mã hóa.
Từ đó, hàng năm chỉ đạo chi hội phối hợp với Đoàn thanh niên cử hội viên tham gia 05 Phiên tòa giả định chủ đề "Phòng chống tác hại của ma túy", "Tai nạn giao thông do lứa tuổi thanh thiếu niên gây ra","Phòng chống bạo lực học đường" tại các địa phương và các trường Phổ thông trên địa bàn tỉnh nhằm tuyên truyền, giáo dục pháp luật trong đoàn viên, thanh niên...
Cùng nhiều hoạt động khác như hưởng ứng Ngày pháp luật Việt Nam (9/11), viết tin bài đăng tải các thông tin, tuyên truyền về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, cập nhập các quy định, văn bản pháp luật mới các hoạt động của Viện KSND hai cấp trong việc thực hiện chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp... trên Trang thông tin điện tử của ngành KSND tỉnh.
Mỗi cán bộ, hội viên phải là một báo cáo viên, tuyên truyền viên giỏi
Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số hạn chế nhất định và để nâng cao công tác phổ biến, giáo dục pháp luật góp phần xây dựng vào công cuộc đời mới, kỷ nguyên vươn mình của đất nước hội viên chi hội Luật gia tỉnh Quảng Ngãi cần:
Hội nghị tổng kết và triển khai công tác năm 2025 Chi hội Luật gia VKSND tỉnh Quảng Ngãi.
Thứ nhất, đa dạng hóa việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, phát huy mỗi cán bộ, hội viên phải là một báo cáo viên, tuyên truyền viên giỏi trong công tác phổ biến giáo dục pháp luật của chi hội Luật gia.
Với hoạt động đặc thù của Ngành Kiểm sát, các hội viên trong Chi hội phải thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật thường xuyên, xuyên suốt thông qua công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động của các hội viên, phải tích cực phân tích pháp luật về thủ tục tố tụng và nội dung các luật liên quan, đặc biệt nhấn mạnh đến quyền và nghĩa vụ, sử dụng đầy đủ quyền của mình.
Đối với những đối tượng thuộc diện chính sách thì giải thích cho họ quyền được trợ giúp pháp lý theo quy định của pháp luật.
Tại phiên tòa, bên cạnh việc thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của Kiểm sát viên, trong bản luận tội, Kiểm sát viên cần phải phân tích sâu nguyên nhân, điều kiện phạm tội và tuyên truyền pháp luật đối với những người tham gia tố tụng tại phiên tòa và người dân theo dõi phiên tòa.
Mỗi phiên tòa, Kiểm sát viên luôn luôn trong tư thế chuẩn bị đây là một phiên tòa xét xử lưu động, bên cạnh việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của ngành thì còn phải thực hiện tốt nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Khi đó công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp thật sự đạt hiệu quả tốt nhất.
Và để mỗi hội viên trở thành một báo cáo viên, tuyên truyền viên giỏi trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, Chi hội cần có những giải pháp cụ thể để phát triển, vì con người là nhân tố quyết định quan trọng nhất trong quá trình phát triển của chi hội.
Cụ thể, cần giải pháp quy hoạch hội viên trẻ, lựa chọn các hội viên xuất sắc, xung kích trong phong trào của hội, nhân rộng các gương điển hình tiên tiến trong quá trình tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Có những chính sách khen thưởng đối với các cá nhân, tổ chức xuất sắc trong phong trào.
Phó bí thư chi đoàn VKSND tỉnh là hội viên của chi hội Luật gia, xuất sắc đạt giải nhì báo cáo viên trong việc tuyên truyền giáo dục pháp luật.
Thứ hai, điều quan trọng cần thiết chính là xây dựng mô hình phiên tòa giả định hiệu quả trong công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật.
Qua quá trình tham gia với nhiều vai trò là ban tổ chức, xây dựng kịch bản, giao lưu hậu cần và đánh giá hiệu quả của phiên tòa giả định, mô hình phiên tòa giả định cần phải qua 4 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Định hướng: Ban tổ chức chương trình quay lại video về nội dung liên quan đến quy định pháp luật cần phổ biến, giáo dục. Chú ý sử dụng âm thanh, hình ảnh, số liệu phải thật sự thu hút người tham gia chương trình. Phân đoạn này là một trong những phân đoạn ứng dụng công nghệ thông tin để truyền tải nội dung định hướng người tham gia chương trình theo yêu cầu, mục tiêu của phiên tòa giả định.
Giai đoạn 2: Nhận biết: Ban tổ chức xây dựng tình huống bằng sân khấu hóa hoạt cảnh diễn ra theo nội dung tình huống. Chú ý việc xây dựng tình huống đảm bản nội dung cơ bản của diễn biến vụ án, âm thanh, dụng cụ sân khấu hóa, diễn viên phải đảm bảo các yếu tố của một hoạt cảnh, nhằm mục đích thu hút cũng như tạo phân cảnh nhận biết cho người xem nhớ kỹ qua hình ảnh, âm thanh và sự thích thú đối với vở kịch hay hoạt cảnh ngắn.
Giai đoạn 3: Ghi nhớ qua Phiên tòa giả định
Để phiên tòa giả định được người tham gia ghi nhớ về nội dung diễn biến phiên tòa, tư cách tham gia tố tụng, đại diện của các cơ quan tố tụng tại phiên tòa, các quyết định, nhận định của Hội đồng xét xử, trách nhiệm hình sự mà các bị cáo phải chịu sau khi Hội đồng xét xử tuyên án, các quy định pháp luật được áp dụng, trách nhiệm hình sự, dân sự, biện pháp tư pháp trong phiên tòa giả định.
Lựa chọn diễn viên phiên tòa giả định phải phù hợp nhân vật, ngoại hình, giọng nói và cách thể hiện để đảm bảo phiên tòa giả định chân thật như phiên tòa trên thực tế, khi đó việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật mới đạt được hiệu quả cao nhất.
Phiên tòa giả định với hơn 2.000 học sinh tham gia tại Bình Sơn.
Giai đoạn 4: Phản hồi việc ghi nhớ qua phần giao lưu với tổ tư vấn
Thông thường các phiên tòa chỉ tổ chức phần cuối giao lưu bằng cách đặt câu hỏi sau đó tặng quà. Tuy nhiên, như vậy chưa đảm bảo hiệu quả của công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Để đạt hiệu quả cần phải có sự phản hồi của người tham gia và sự mở rộng kiến thức, tương tác hai chiều.
Cụ thể, việc giao lưu bắt buộc có Tổ tư vấn (gồm những hội viên giữ chức vụ của Hội luật gia, các cán bộ của Tòa án, Viện kiểm sát, trung tâm trợ giúp pháp lý…), MC dẫn chương trình.
Khi MC đặt câu hỏi bất kỳ trong bộ câu hỏi đã chuẩn bị trước có ghi tên cụ thể của tổ tư vấn, sau khi MC đặt câu hỏi, người tham gia trả lời câu hỏi, việc nêu đáp án và chấm điểm sẽ là tổ tư vấn. Bên cạnh việc tổ tư vấn chọn những cá nhân trả lời câu hỏi tốt nhất, đồng thời sẽ trả lời kiến thức mở rộng để người tham gia tiếp thu thêm các quy định pháp luật.
Những cá nhân tham gia giao lưu có câu trả lời tốt nhất sẽ được tặng quà cuối chương trình. Việc đặt câu hỏi đảm bảo câu hỏi mở, câu hỏi đóng, câu hỏi nêu giải pháp các vấn đề, khi đó công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật sẽ đảm bảo tính hiệu quả và tính thực thi trên thực tế.
Tổ tư vấn giải đáp trong phần giao lưu trao quà lưu niệm đối với các em học sinh có câu trả lời xuất sắc nhất.
Thứ ba, ứng dụng công nghệ thông tin trong việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật.
Hiện nay, ứng dụng công nghệ 4.0 là điều quan trọng đối với thời kỷ nguyên vươn mình của đất nước, vì vậy hội viên chi hội luật gia tỉnh Quảng Ngãi cần phát huy hơn nữa áp dụng công nghệ 4.0 trong quá trình tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật.
Cụ thể: Đối với các quy định cần được tuyên truyền tại một chương trình, ban tổ chức nén cụ thể vào link truy cập hoặc mã QRCODE, khi đó tất cả người tham gia chương trình có thể truy cập nội dung vụ án, các quy định pháp luật.
Bên cạnh đó, link hoặc mã QRCODE có cài thêm chương trình trả lời câu hỏi trực tuyến qua link để ban tổ chức đánh giá được hiệu quả tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật qua mỗi chương trình để xây dựng nội dung vụ án, quy định pháp luật, câu hỏi liên quan cho các chương trình sau phù hợp, đạt hiệu quả nhất của công tác này.
Thứ tư, sắp xếp, tinh gọn cơ cấu tổ chức của Hội luật gia để phù hợp với xu thế kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Để hội phát triển trong công cuộc mới, góp phần vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, trước hết phải khẩn trương hoàn thành sắp xếp tổ chức bộ máy của Hội theo đúng tinh thần chỉ đạo của Trung ương, rà soát đánh giá yêu cầu để đề xuất thành lập tổ chức Hội Luật gia với những bộ ngành địa phương có đủ điều kiện; nghiên cứu giải thể Hội luật gia, chi hội luật gia, trung tâm tư vấn pháp lý hoạt động không hiệu quả, mang hình thức.
Cụ thể việc sáp nhập phải theo hướng khu vực, sáp nhập nhiều chi hội lại thành chi hội khu vực, tránh trường hợp nhiều chi hội luật gia nhưng hiệu quả trong công tác không thiết thực.
Thứ năm, tăng cường mối quan hệ giữa các cấp, nhân rộng mô hình liên kết, kết nối, điển hình tiên tiến trong Hội luật gia tỉnh Quảng Ngãi nói riêng, Hội luật gia Việt Nam nói chung.
Đối với mô hình 1, sẽ phát huy được hết tất cả năng lực của các cơ quan liên quan, tuy nhiên có hạn chế sẽ tốn nhiều thời gian trong việc chuẩn bị phối hợp, luyện tập, mô hình 1 chỉ phù hợp đối với các cơ quan số lượng ít cần liên kết để đủ nhân lực tham gia trong công tác và muốn tăng cường sự liên kết trong công việc.
Mô hình 2: Mô hình liên kết hai bên
Mô hình liên kết 2 bên có ưu điểm tiết kiệm được thời gian và con người, mô hình 2 phù hợp đối với các cơ quan, đơn vị có số lượng cán bộ, công chức nhiều và có năng lực trong công tác tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật.
Phạm Thị Kim Liên