Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hồng Hải và lãnh đạo các ban quản lý dự án kiểm tra thực tế khu vực tái định cư phục vụ dự án Cao tốc Bảo Lộc - Liên Khương
Các dự án về hạ tầng không chỉ mang ý nghĩa phát triển kinh tế - xã hội mà còn góp phần nâng cao đời sống của người dân địa phương. Tuy nhiên, những vướng mắc về GPMB đang làm trì trệ quá trình thi công, ảnh hưởng trực tiếp tới công tác giải ngân vốn đầu tư công, gây lãng phí nguồn lực và làm giảm hiệu quả của các kế hoạch đề ra.
Không thể phủ nhận vai trò quan trọng của các dự án hạ tầng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Khi những dự án “mắc cạn” vì vướng GPMB, không chỉ nguồn vốn đầu tư bị lãng phí mà còn làm chậm trễ quá trình phát triển, ảnh hưởng đến đời sống của người dân. Thực tế cho thấy, nhiều nguồn vốn đã được phân bổ nhưng chưa thể giải ngân do thiếu mặt bằng thi công. Điều này làm lãng phí nguồn lực ngân sách nhà nước và gây ra tình trạng chậm trễ trong việc đưa các dự án vào khai thác, vận hành, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
GPMB đang là một thách thức lớn đối với Lâm Đồng. Hàng loạt dự án trọng điểm bị đình trệ, vốn đầu tư “mắc cạn”. Nhiều dự án có tính chiến lược như dự án đường cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết đưa vào sử dụng từ lâu nhưng vẫn chưa có trạm dừng nghỉ chính thức. Theo quy hoạch, cao tốc này có 2 trạm dừng nghỉ, tuy nhiên, trạm thứ 2 tại vị trí Km144 vẫn chưa xây dựng do vướng mặt bằng.
Cao tốc Vĩnh Hảo - Phan thiết
Dự án Đường cao tốc Bảo Lộc - Liên Khương dù đã khởi công nhưng vẫn chưa thể thi công do chưa có mặt bằng sạch. Hay dự án đường vành đai TP Đà Lạt (cũ) sau 4 năm vẫn chưa thể hoàn thành do còn vướng 400 m mặt bằng; dự án quan trọng tuyến đường ven biển ĐT 719B cũng vướng mặt bằng. Tương tự, các dự án Mở rộng nâng cấp quốc lộ 28B, dự án Hồ chứa nước Ta Hoet… và rất nhiều dự án lớn, nhỏ khác cũng đang gặp khó khăn về mặt GPMB.
Những hộ dân có đất đai, tài sản nằm trong phạm vi dự án chưa đồng thuận hoặc gặp khó khăn trong việc thống nhất phương án đền bù dẫn đến việc kéo dài thời gian GPMB. Có những nơi, các tranh chấp kéo dài, căng thẳng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh của tỉnh, làm giảm niềm tin của doanh nghiệp, nhà đầu tư và người dân đối với chính quyền địa phương.
Có nhiều nguyên nhân, nhưng trong bối cảnh rất nhiều vướng mắc liên quan đến GPMB, vai trò của các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương, những người liên quan càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Ngoài công tác vận động, thuyết phục làm sao cho thấu tình, đạt lý để có hiệu quả, cần có những giải pháp toàn diện, đồng bộ ngay từ đầu. Trong đó, chủ đầu tư, chính quyền các cấp cần tập trung nâng cao hiệu quả công tác thông tin về dự án để người dân hiểu rõ mục đích, ý nghĩa của các dự án. Từ đó thúc đẩy các giải pháp đền bù hợp lý, rõ ràng, minh bạch. Ngành chức năng, địa phương cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện để bảo đảm đúng quy định.
Ngoài ra, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp và cộng đồng để những vướng mắc này không còn là rào cản. Các chính sách hỗ trợ cũng cần được ban hành thống nhất, rõ ràng, minh bạch ngay từ đầu, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân trong việc nhận đền bù, tái định cư. Cũng cần có các sáng kiến như xây dựng các khu tái định cư đồng bộ, cùng với chính sách hỗ trợ về an sinh xã hội, bảo đảm quyền lợi chính đáng của người dân.
Trong xã hội hiện đại ngày nay, phát triển bền vững ngoài việc dựa vào các dự án lớn, còn đòi hỏi sự đồng thuận, hợp tác và chia sẻ của cộng đồng. Việc tháo gỡ các vướng mắc về GPMB cần phải được coi là một nhiệm vụ chiến lược, không chỉ là trách nhiệm của chính quyền mà còn là của toàn xã hội. Chỉ khi bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân, thúc đẩy quá trình bồi thường, GPMB đúng tiến độ, thì các dự án trọng điểm mới có thể phát huy hiệu quả tối đa, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.
Trong các phiên họp của Ban Chỉ đạo các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông vận tải, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng rất nhiều lần nhấn mạnh và yêu cầu sự vào cuộc đồng bộ, trách nhiệm cao của các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức, đoàn thể để làm tốt công tác GPMB. Bởi vì, mặt bằng sạch chính là yếu tố then chốt để các dự án, đặc biệt là các dự án hạ tầng hoàn thành đúng tiến độ các công trình, dự án quan trọng, thúc đẩy phát triển toàn diện, mang lại sự phát triển và ấm no cho Nhân dân.
Nguyễn Nghĩa