Tốt nghiệp Trung cấp Thú y, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, anh Công trở về quê làm cán bộ thú y bán chuyên trách. Nhưng bước ngoặt cuộc đời xảy ra năm 2009, khi anh “sập bẫy” đầu tư vàng ảo, lâm vào cảnh trắng tay, nợ nần.
“Ngày thì tiếp thị cám, trưa làm tại trại chăn nuôi, đêm lại đẩy xe thu gom rác”, anh Công nhớ lại quãng thời gian khó khăn.
Nhưng cũng chính công việc gắn liền với rác thải ấy đã giúp anh có cái nhìn thực tế, đồng thời gieo trong anh nỗi trăn trở về bài toán xử lý rác nông thôn và khát vọng tìm giải pháp căn cơ cho quê hương.
Hành trình tìm lối đi riêng
Anh Ngô Thành Công, Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX Thương mại Dịch vụ và Nông nghiệp Long Hưng (Áo đỏ), trực tiếp giám sát, nhắc nhở công nhân, đảm bảo không còn lẫn rác vô cơ khi đưa rác hữu cơ vào dây chuyền băm, xử lý.
Anh Công kể, từ những năm 2017 - 2018, chính quyền xã Long Hưng cũ đã rất quan tâm vấn đề bảo vệ môi trường, xử lý rác thải tại địa phương tuy nhiên chưa tìm được giải pháp căn cơ, phù hợp. Mong muốn góp sức, anh lặn lội khắp nơi, từ Sơn La đến Bình Dương, Cần Thơ, TP HCM để học hỏi các mô hình.
Năm 2018, anh Công thành lập Hợp tác xã (HTX) Thương mại Dịch vụ và Nông nghiệp Long Hưng, thời điểm đó là một trong những HTX kiểu mới đầu tiên của huyện Văn Giang.
Ý tưởng ban đầu của anh là xây dựng lò đốt rác, nhưng quy hoạch đô thị không cho phép. Không nản lòng, anh chuyển hướng, đề xuất phương án thu gom rác thải tại địa phương. Đến năm 2020, HTX chính thức được giao nhiệm vụ thu gom, vận chuyển rác trong dân.
Khi ấy, để bảo vệ môi trường nông thôn, giảm áp lực cho các đơn vị xử lý rác thải trong tỉnh, chính quyền địa phương đã tuyên truyền, vận động nhân dân phân loại rác thải tại nguồn, cấp phát cho mỗi hộ 2 thùng chứa rác riêng biệt vô cơ và hữu cơ.
Lúc này, anh Công nảy ra ý tưởng mới: Băm rác hữu cơ, xử lý thành phân bón. Sau khi báo cáo và được chính quyền nhất trí tạo điều kiện, anh bắt tay vào thiết kế, thử nghiệm mô hình.
Biết rằng một dây chuyền xử lý rác hiện đại cần số vốn khủng vượt xa khả năng, anh Công quyết tâm tự mày mò chế tạo.
“Thời điểm đó da mặt tôi bong liên tục vì tự tay hàn máy móc”, anh kể. Từng linh kiện, bộ phận được anh nhặt nhạnh, lắp ghép thành một dây chuyền băm rác hữu cơ phù hợp thực tế, điều kiện địa phương.
Sau khi thử nghiệm thành công dây chuyền băm rác, HTX tiếp tục nghiên cứu quy trình ủ phân. Nếu thông thường cần 4 - 6 tháng mới cho ra sản phẩm thì anh Công cùng cộng sự rút ngắn chỉ còn 30 ngày. Nhờ vậy, mô hình không chỉ giải quyết bài toán rác ứ đọng và áp lực diện tích chôn lấp mà còn đóng góp cho hướng đi bền vững của nông nghiệp địa phương.
Biến rác thải thành “nguồn lợi ích chung”
Hiện tại, mỗi tháng HTX Thương mại Dịch vụ và Nông nghiệp Long Hưng xử lý khoảng 90 tấn rác hữu cơ, tạo thành phân bón cho cây lúa, cây ăn quả và cây công trình. Những bao phân bón hữu cơ dạng viên, giá chỉ 15.000 đồng/bao 20 kg được bà con nông dân, nhà vườn tại địa phương và các khu vực lân cận đón nhận nồng nhiệt.
“Sản phẩm ra đến đâu, bán hết đến đấy”, Giám đốc trẻ tuổi vui vẻ nói.
Hợp tác xã biến rác hữu cơ thành phân bón.
Trong tương lai không xa, HTX dự định đầu tư nghiên cứu bài bản, phát triển sản phẩm phân bón chất lượng cao, phù hợp với các loại rau ăn lá và cây cảnh.
Điều anh Công ấp ủ là khi hoạt động ổn định hơn, HTX sẽ có khả năng phát miễn phí phân bón hữu cơ cho bà con địa phương, biến rác thải thành “nguồn lợi ích chung”, tạo một vòng tuần hoàn khép kín, kinh tế gắn liền với bảo vệ môi trường.
HTX hiện có 15 xe vận chuyển, tạo việc làm ổn định cho khoảng 20 lao động. Công nhân thu gom có mức thu nhập bình quân 16 triệu đồng/tháng, công nhân tổ sản xuất có thu nhập bình quân 12 triệu đồng/tháng - con số đáng mơ ước ở nông thôn.
Ngoài thu gom và xử lý rác, HTX còn đảm nhận quản lý và khai thác chợ, sân bóng; dịch vụ phun khử khuẩn vệ sinh môi trường, đem lại tổng lợi nhuận khoảng 200 triệu đồng/tháng.
Với tinh thần không ngừng cải tiến và mong muốn HTX ngày càng phát triển bền vững, anh Ngô Thành Công luôn tích cực tham gia các chương trình tập huấn, hội thảo, hướng dẫn chuyên môn do Liên minh HTX tỉnh Hưng Yên và Liên minh HTX Việt Nam tổ chức. Qua đó, anh không chỉ tiếp cận kiến thức mới, học hỏi kinh nghiệm quản trị, mà còn tìm kiếm cơ hội hợp tác, mở rộng quy mô hoạt động. Đây cũng là nền tảng để HTX tiếp tục nâng cao hiệu quả, đóng góp nhiều hơn nữa cho cộng đồng và phong trào xây dựng NTM kiểu mẫu.
Rác sau khi được trộn men vi sinh theo tỷ lệ nhất định được đưa vào máy nghiền.
Nhìn lại chặng đường đã qua, Giám đốc 8x nhấn mạnh, công tác xử lý rác đạt hiệu quả phần lớn nhờ vào khâu phân loại từ người dân và sự chỉ đạo sát sao của chính quyền các cấp.
“Nhờ chính quyền quan tâm mới được như bây giờ! Thời điểm đó, từ Hội phụ nữ đến Đoàn thanh niên và các thôn xóm đều vào cuộc tham gia tuyên truyền, vận động, giám sát. Dần dần, mọi thứ vào nền nếp. Ý thức phân loại rác của mọi người giờ rất tốt. Thậm chí ngày mưa bão, công nhân đổ rác lẫn lộn một lần, mọi người nháo nhác lên”, anh Công kể lại.
Thỉnh thoảng có trường hợp hộ dân không phân loại đảm bảo yêu cầu, công nhân thu gom sẽ trực tiếp hướng dẫn, sau đó báo cáo quản lý. Giám đốc HTX kiểm tra bản đồ, nắm bắt địa bàn, tiếp tục tuyên truyền và nhờ cán bộ thôn vận động thêm.
Công nhân HTX cũng được quán triệt cư xử văn minh, tôn trọng và có ý thức giữ gìn tài sản của người dân, tránh làm ồn khi thu gom rác vào sáng sớm. Nhờ vậy mà HTX “được lòng” mọi người.
“HTX mang tinh thần cống hiến phục vụ người dân, vì địa phương, vì môi trường, vì tương lai của chính mình. Làm gì cũng phải dựa vào dân, do đó cần phục vụ tốt nhất cho người dân”, Giám đốc HTX tâm niệm.
Rác hữu cơ được xử trước khi đưa đi ủ phân vi sinh.
“Dấu chân trên hành trình đổi mới”
Những nỗ lực bền bỉ và sự phối hợp của chính quyền địa phương, HTX và người dân đã tạo nên một nếp sống mới: gần 100% rác được phân loại tại nguồn, góp phần bảo vệ môi trường, xây dựng nông thôn mới.
“Chi hội đã tích cực vận động hội viên phân loại rác. Ban đầu ai cũng thấy phiền, nhưng dần quen, giờ đường phố sạch sẽ, không bao giờ thấy cảnh rác ùn ứ”, bà Trịnh Thị Thúy, Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ thôn Như Lân chia sẻ.
Trước cửa hộ nào cũng có 2 thùng rác ngay ngắn.
Đường làng ngõ xóm tại Nghĩa Trụ sạch sẽ, không rác thải.
Từ 1/7, xã Long Hưng cũ, xã Nghĩa Trụ cũ và xã Vĩnh Khúc cũ sáp nhập thành xã Nghĩa Trụ mới theo Nghị quyết số 1666/NQ-UBTVQH15 ngày 16/6/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Nghĩa Trụ hiện có 27 thôn, diện tích tự nhiên khoảng 22,8 km2; quy mô dân số khoảng 46.500 nhân khẩu và 12.500 hộ dân sinh sống.
Các xã Long Hưng cũ, Nghĩa Trụ cũ và Vĩnh Khúc cũ đều đạt chuẩn NTM kiểu mẫu năm 2024. Tiếp nối những nỗ lực đó, Nghĩa Trụ ngày nay đang khẳng định bước chuyển mình rõ nét trong xây dựng NTM: không chỉ đổi thay về hạ tầng, mà còn tiếp tục đẩy mạnh nâng cao ý thức cộng đồng, hướng tới môi trường sống xanh, sạch, văn minh.
Ngay từ những ngày đầu tháng 7, lực lượng công an xã đã phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể trên địa bàn tổ chức ra quân đồng loạt, xử lý các trường hợp vi phạm, lập lại trật tự công cộng và chỉnh trang đô thị. Chiều ngày thứ 6 hàng tuần, cán bộ, công chức, người lao động xã Nghĩa Trụ tổ chức tổng vệ sinh khuôn viên trụ sở làm việc.
Phong trào "Ngày Chủ nhật xanh" cũng được các tổ chức chính trị - xã hội và các tầng lớp nhân dân Nghĩa trụ duy trì thực hiện tích cực với các hoạt động cụ thể như vệ sinh môi trường tại các trục đường giao thông; nạo vét, khơi thông hệ thống kênh mương; trồng cây xanh, trồng hoa ven đường…
Hội viên Chi hội phụ nữ thôn Như Lân vệ sinh đường phố vào sáng Chủ nhật hàng tuần.
Bà Trịnh Thị Thúy, Chi hội trưởng phụ nữ thôn Như Lân cho biết mọi người tranh thủ từ lúc mặt trời chưa lên hẳn, cùng nhau quét dọn khoảng 1 giờ đồng hồ là hoàn thành công việc tuy vất vả nhưng ý nghĩa.
Đặc biệt, anh Ngô Thành Công vui mừng chia sẻ, từ những ngày đầu sau sáp nhập, chính quyền xã Nghĩa Trụ đã quan tâm đến mô hình thu gom và xử lý rác hữu cơ của HTX, đề nghị HTX nghiên cứu phương án mở rộng. Không chỉ Nghĩa Trụ, chính quyền xã Văn Giang mới cũng đang tìm hiểu mô hình và mong muốn lan tỏa, đưa về địa phương.
Có thể thấy mô hình của HTX đã và đang góp phần đưa quê hương Nghĩa Trụ, Hưng Yên đổi thay từng ngày; không chỉ làm giàu cho gia đình, tạo việc làm cho lao động địa phương, mang lại sản phẩm hữu cơ giá rẻ, mà còn góp phần thay đổi căn bản cách cộng đồng ứng xử với rác thải.
Hành trình của Giám đốc 8x Ngô Thành Công là minh chứng sống động cho tinh thần dám nghĩ, dám làm, đổi mới sáng tạo, góp phần xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Từ những bao rác tưởng chừng vô giá trị, anh đã gieo mầm xanh, để lại “dấu chân” đáng tự hào trên con đường phát triển bền vững của quê hương ngày nay.
Đỗ Kiều