Giảm gánh nặng thuế cho người làm công ăn lương

một ngày trướcBài gốc

Trong hơn một thập kỷ qua, mức giảm trừ gia cảnh - khoản thu nhập tối thiểu mà người nộp thuế được trừ trước khi tính thuế, chỉ duy nhất được điều chỉnh vào năm 2020. Theo đó, mức giảm trừ cho người nộp thuế tăng từ 9 lên 11 triệu đồng/tháng và cho người phụ thuộc tăng từ 3,6 lên 4,4 triệu đồng/tháng. Điều đáng nói là mức điều chỉnh này cũng chỉ diễn ra khi lạm phát tích lũy đạt đủ 20%, tức là chính sách “chờ cho đến khi đời sống đắt đỏ đủ nhiều mới xem xét”.

Trong khi lạm phát vẫn diễn ra đều đặn hằng năm, chi phí sống tăng chóng mặt, đặc biệt tại các đô thị lớn, mức giảm trừ gia cảnh bị “đóng băng” suốt 5 - 6 năm là một bất hợp lý rõ ràng. Nhiều người có thu nhập danh nghĩa “trung cao”, khoảng 25 - 30 triệu đồng/tháng, tức 300 - 360 triệu đồng/năm, nhưng sau khi trừ các chi phí thuê nhà, học phí, nuôi con, bảo hiểm, chi tiêu cơ bản, số tiền còn lại gần như không đủ để tích lũy, hay cải thiện cuộc sống.

Trong Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, Bộ Tài chính đưa ra hai phương án. Phương án 1 căn cứ vào chỉ số giá tiêu dùng (CPI), với mức đề xuất là 13,3 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 5,3 triệu đồng/tháng cho người phụ thuộc. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, CPI chỉ phản ánh mức tăng giá bình quân của toàn nền kinh tế, không phản ánh đúng chi phí sống thực tế của người dân ở các thành phố lớn - nơi có mật độ người nộp thuế thu nhập cá nhân cao nhất.

Thực tế cho thấy, nhiều nhóm chi phí thiết yếu trong rổ CPI đã tăng cao hơn rất nhiều so với mức trung bình. Theo tính toán của PGS.TS. Phạm Thế Anh, Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội, từ năm 2012 đến nay, chi phí y tế tăng 4,47 lần, giáo dục tăng 2,6 lần, nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 1,68 lần. Những khoản này chiếm tỷ trọng lớn trong chi tiêu hằng tháng của người lao động, đặc biệt là các gia đình có con nhỏ, người già hoặc thuê nhà ở thành phố. Nếu chỉ điều chỉnh theo CPI bình quân, chính những người thu nhập thấp và trung bình - nhóm chi tiêu chủ yếu cho các mặt hàng thiết yếu, lại chịu thiệt thòi nhất.

Phương án 2 dựa trên tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và tăng trưởng GDP, có vẻ hợp lý hơn vì gắn với mức sống thực tế. Tuy nhiên, điểm chưa phù hợp nằm ở chỗ chỉ sử dụng số liệu tính bằng đồng USD và lấy mốc từ năm 2020. Trong khi người dân chi tiêu bằng đồng Việt Nam và mức sống đã thay đổi rất nhiều kể từ năm 2012 - thời điểm Luật Thuế thu nhập cá nhân được sửa đổi gần nhất.

Từ dữ liệu của Cục Thống kê, PGS.TS. Phạm Thế Anh cho biết, GDP bình quân đầu người của Việt Nam đã tăng từ 45,67 triệu đồng vào năm 2012 lên khoảng 127,53 triệu đồng vào cuối năm 2025, tức là tăng gần 2,8 lần. Nếu lấy mức tăng trưởng này làm cơ sở, mức giảm trừ gia cảnh hợp lý phải là 25 triệu đồng cho người nộp thuế và 10 triệu đồng cho người phụ thuộc. So với mức đề xuất hiện nay (15,5 và 6,2 triệu đồng), vẫn còn một khoảng cách khá lớn.

Tất nhiên, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh sẽ làm giảm thu ngân sách, ước tính từ 12.000 đến 21.000 tỷ đồng mỗi năm tùy phương án. Nhưng cần nhìn xa hơn: đây là sự “đầu tư” vào người dân, vào sức mua, vào động lực làm việc và tinh thần cống hiến.

Những người làm công ăn lương là nhóm chịu thuế ổn định và minh bạch nhất. Họ không có cách “né thuế” như nhiều nhóm thu nhập từ đầu tư, tài sản hay kinh doanh cá thể. Tính toán nâng hơn nữa mức giảm trừ gia cảnh không chỉ góp phần giảm gánh nặng thuế cho họ mà còn tăng khả năng chi tiêu tiêu dùng, từ đó kích thích nhu cầu trong nước. Đây cũng là cách để chính sách thuế tiệm cận với cuộc sống thực, phản ánh đúng mức sống, thu nhập và đóng góp của người dân. Khi thuế trở thành công cụ tạo công bằng chứ không chỉ là công cụ thu ngân sách, đó cũng là lúc chúng ta xây dựng được một xã hội hài hòa, phát triển và bền vững hơn.

Hà Lan

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/giam-ganh-nang-thue-cho-nguoi-lam-cong-an-luong-10381797.html