Quang cảnh bãi chứa tro xỉ
Giám sát công tác bảo vệ môi trường
TTĐL Vĩnh Tân là một trong những công trình trọng điểm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Những năm qua, Tỉnh ủy, UBND tỉnh cùng các cơ quan chức năng đã chỉ đạo quyết liệt, triển khai hàng loạt giải pháp giám sát để xử lý hài hòa giữa phát triển và bảo vệ môi trường.
TTĐL Vĩnh Tân, nơi tập trung 4 nhà máy nhiệt điện than (NMNĐ) với công suất lên đến 4.284 MW. Dòng điện từ đây tỏa đi khắp miền Nam, góp phần ổn định sản xuất và đời sống. Thế nhưng, đi kèm với lợi ích ấy là gánh nặng môi trường mà người dân khu vực giáp ranh, đặc biệt là thôn Vĩnh Phúc, xã Vĩnh Hảo phải chịu đựng nhiều năm nay. Tro xỉ, bụi than, tiếng ồn và mùi khét cứ mỗi mùa gió đông bắc lại theo gió bay xuống làng xóm, len lỏi vào từng mái nhà, từng bữa cơm, trở thành nỗi bức xúc thường trực.
Trước tình hình đó, những năm qua, việc theo dõi, giám sát công tác bảo vệ môi trường đối với các NMNĐ tại TTĐL Vĩnh Tân luôn được Tỉnh ủy, UBND tỉnh quan tâm, chỉ đạo; Tổ công tác 218 (do UBND tỉnh Bình Thuận cũ thành lập) duy trì thực hiện giám sát và tăng cường vào thời điểm gió mùa đông bắc, thời gian nghỉ lễ, tết. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng thành lập đoàn giám sát hoạt động bảo vệ môi trường của các NMNĐ theo định kỳ hàng năm. Theo kết quả giám sát cho thấy, các NMNĐ đã nỗ lực và thực hiện các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường trong quá trình hoạt động; duy trì việc vận hành các công trình xử lý chất thải; tăng cường các giải pháp bổ sung giảm thiểu bụi phát tán đến môi trường xung quanh.
Tuy nhiên, vẫn còn xuất hiện thường niên tình trạng bụi, bụi than (bụi có màu đen) phát tán vào nhà các hộ dân sống gần khu vực giáp ranh TTĐL Vĩnh Tân, nhất là vào thời điểm khi gió mùa đông bắc về.
Theo nhận định bước đầu của Tổ công tác 218, việc xuất hiện bụi than có thể phát sinh từ các kho chứa than chưa có mái che kín hoàn toàn; các hoạt động bốc dỡ than từ tàu tại cảng nhập than; hoạt động đánh phá đống tại kho than... gây ra tiếng ồn, mùi khét; vận hành của máy móc, thiết bị sản xuất điện và việc cháy âm ỉ của than đá…
Nhằm tăng cường thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường, gần đây nhất, UBND tỉnh Bình Thuận (cũ) có Công văn số 1058 ngày 19/3/2025, yêu cầu các NMNĐ thực hiện đúng, đầy đủ các yêu cầu về bảo vệ môi trường trong hồ sơ môi trường được phê duyệt và các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Vận hành thường xuyên, đúng quy trình các công trình xử lý chất thải bảo đảm chất thải sau xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường; có biện pháp giảm thiểu tiếng ồn, độ rung đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường; quản lý chất thải theo quy định của pháp luật.
Đồng thời, tăng cường công tác quản lý, cải tạo, sửa chữa, nâng cấp các công trình xử lý chất thải, hệ thống bốc dỡ, chuyển than, kho than và có biện pháp xử lý, giảm thiểu ô nhiễm nhằm giải quyết triệt để việc phát tán bụi, bụi than tại các nguồn có khả năng phát sinh. Ngừng thực hiện bốc dỡ than, máy đánh phá đống khi có gió lớn. Khẩn trương thực hiện hoàn thành việc đầu tư mái che kín toàn bộ kho than, không để bụi, bụi than phát tán ra môi trường xung quanh...
Nhiều kiến nghị đến Quốc hội
Không dừng lại, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tiến hành những đợt quan trắc độc lập tại khu dân cư thôn Vĩnh Phúc. Chỉ trong nửa năm 2025, đã có 3 đợt quan trắc môi trường không khí xung quanh tại khu vực nhà dân sống giáp ranh TTĐL Vĩnh Tân để phân tích chỉ tiêu; tần suất lấy mẫu trong ngày với số lượng đã lấy là 18 mẫu không khí và 21 lần đo độ ồn.
Theo kết quả đo đạc, phân tích 3 đợt, hầu hết các chỉ tiêu đã đo đạc, phân tích môi trường không khí xung quanh khu vực nhà dân đều nằm trong giới hạn quy chuẩn cho phép; riêng độ ồn phát sinh cục bộ tại một số thời điểm có kết quả đo vượt giới hạn tối đa cho phép về tiếng ồn. Có thể thấy, việc công khai những số liệu này không chỉ minh bạch với dân mà còn tạo cơ sở khoa học để tỉnh tiếp tục yêu cầu các NMNĐ khắc phục ô nhiễm tiếng ồn.
Kho chứa than của NMNĐ Vĩnh Tân 4
Hơn 10 năm qua, người dân thôn Vĩnh Phúc liên tục phản ánh mong muốn được di dời ra khỏi vùng ảnh hưởng để có một cuộc sống an toàn hơn. Lắng nghe và thấu hiểu, Tỉnh ủy và UBND tỉnh đã chỉ đạo xã Vĩnh Hảo khảo sát thực địa, lấy ý kiến từng hộ, lập báo cáo chi tiết về số hộ cần di dời. Báo cáo 128, ngày 19/5/2025 đã xác định rõ hiện trạng, trở thành cơ sở để tỉnh kiến nghị phương án di dời trình lên Chính phủ. Đây là minh chứng rõ ràng rằng, mọi chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh đều bắt nguồn từ Nhân dân, vì Nhân dân và không để tiếng nói chính đáng của cử tri rơi vào khoảng trống.
Quyết liệt ở cấp địa phương, nhưng tỉnh cũng không dừng lại ở phạm vi của mình. Nhiều báo cáo, kiến nghị đã được gửi lên Chính phủ, Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Văn phòng Chính phủ sau đó đã giao Bộ Công thương chủ trì khảo sát, lấy ý kiến Nhân dân và xây dựng giải pháp. Khi sáp nhập địa giới hành chính, UBND tỉnh kiến nghị Đoàn giám sát đề xuất Chính phủ giao Bộ Công thương chủ trì, phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh và các cơ quan, tổ chức liên quan nghiên cứu, đánh giá tổng thể và đề xuất việc điều chỉnh quy hoạch TTĐL Vĩnh Tân.
Cụ thể, tỉnh xem xét việc giao đơn vị chủ trì xây dựng, thực hiện phương án di dời dân và bố trí vốn thực hiện theo quy định pháp luật hiện hành, lấy ý kiến Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp các nội dung liên quan về vốn để thực hiện; chỉ đạo tăng cường kiểm soát bụi, bụi than, tiếng ồn phát sinh để không ảnh hưởng đến khu dân cư.
Tỉnh đề nghị Tập đoàn Điện lực Việt Nam, chủ đầu tư các NMNĐ nghiên cứu đầu tư, lắp đặt 1 trạm quan trắc tự động, liên tục đối với môi trường không khí xung quanh tại khu vực nhà dân thôn Vĩnh Phúc và kết nối, truyền dữ liệu về Sở Nông Nghiệp và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường để theo dõi, kiểm soát bụi, tiếng ồn và môi trường không khí tại khu vực... Những kiến nghị ấy không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn là thông điệp chính trị rõ ràng, tỉnh sẽ đi đến cùng để bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của Nhân dân.
Thu Hà .